Yerel muhabir ağı, ekonomik ve sosyal hak ihlallerini raporluyor, haklarla ilgili bilinci artırma çalışmaları yapıyor. Ağ yalnızca işçilerin ekonomik ve sosyal haklarıyla ilgili değil, madenlerin bulunduğu yörelerde yaşayanların sağlıklı çevrede yaşama haklarıyla ilgili de çalışıyor.
bianet'in görüştüğü sendikanın Genel Başkan Vekili Tayfun Görgün, bir buçuk yıldan fazladır sürdürdükleri çalışmayla, ekonomik ve sosyal hak ihlallerini izleyen bir mekanizma yaratmaya çalıştıklarını söyledi.
Görgün: Hakkı ihlal edilene hukuki destek veriyoruz
Görgün, şu an ekonomik ve sosyal haklarla ilgili eğitim alan yaklaşık 30 maden işçisinin yerel muhabir olarak çalıştığını, ağırlıkla özel sektördeki maden işletmelerinde yaşanan hak ihlallerini raporladığını ve sendika merkezine ilettiğini anlattı.
"Türkiye'de madenciliğin en yoğun olarak yapıldığı yirmi bölgede çalışıyorlar. Bu arkadaşlarımız o yörelerde yaşayan maden işçileri. Ellerinde hak ihlallerini izlemekte ve raporlamakta kullandıkları kılavuzlar ve formlar var. Raporlarında tanıklıklara, yerel basındaki haberlere de dayanıyorlar."
Yerel muhabir ağında yer alanlar, akademisyenlerin, hak savunucularının, hukukçuların verdiği ekonomik ve sosyal haklar eğitimlerini almış, Birleşmiş Milletler Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi (CESCR) gibi uluslararası sözleşmelerin getirdiği hakları ve yükümlülükleri de öğrenmiş durumda. Türkiye bu sözleşmeyi Aralık 2003'te onaylamıştı.
Görgün, bu ağ çalışması ve raporlama sonucunda hakkı ihlal edilenlerin davalar açtığını, birkaç davayı kazandıklarını, birkaç davanınsa sürdüğünü söyledi.
"Proje giderek rayına oturuyor Sadece hak ihlallerini tespit eden bir ağ olmayı değil, hak ihlallerini gidermeyi de amaçlıyoruz. Mağdurlara hukuki destek, mahkeme masraflarının bir kısmını karşılamak gibi destekler de veriyoruz."
"İşçilerin adalete erişiminde büyük sorun var"
Özel sektördeki maden işletmelerinin en büyük hak ihlallerinin yaşandığı yerlerden biri olarak niteleyen Görgün, en temel hak ihlallerini şöyle özetledi.
Sağlık: "İhlaller öncelikle sağlık hakkı alanında gerçekleşiyor. İş kazaları ve meslek hastalıkları yaygın. İşçilere yeterli eğitim verilmiyor. Önlemler alınmıyor. Kaza ya da meslek hastalığı sonrası, işveren ve kamu görevlerini yerine getirmiyor."
Saatler: "Çalışma saatleri uzun. Ayrıca haftalık, yıllık ve resmi tatil izinlerinin kullanımında da engeller var."
Ücretler ve sigorta: "Düşük ücret yaygın. İşçilerin çoğu asgari ücretle çalışıyor. Asgari ücretin altında çalıştırılanlar,.sigorta primleri yatırılmayanlar ya da eksik yatırılanlar da var."
Hak ihlallerinin sonunda işçilerin yaşadığı en önemli sorunsa, adalete erişim Görgün'e göre.
"Hak ihlaline uğrayan, bunun bir hak ihlali olduğunun farkında olsa bile, dava açmayabiliyor. Çünkü dava için avukat bulmak, harç ödemek ve davayı düzenli olarak izlemek gerek. Bazı davalar 4, 5, 6 yıl sürebiliyor. İşverense hukuken daha güçlü olanaklara sahip. Kimi zaman deliller de karartılabiliyor. Dava için bilirkişi raporları, saha incelemeleri de gerekebiliyor. Bunun ücreti de organizasyonu da ayrı zorluklar. Sonuçta hakkı ihlal edilen kişi hiç dava açmayabiliyor ya da açtığı davayı izleyemeyebiliyor."
Yılda en az bir rapor
DEV.MADEN-SEN, yerel muhabir ağının raporlarından yola çıkarak yılda en az bir rapor yayınlamayı düşünüyor. Bu yıl nisanda yayınladıkları "Özel Sektör Maden İşçilerinin Ekonomik ve Sosyal Durumu" raporu da, aslında bu projenin ve böyle bir etkinliğin sonucu.
Çevreyi savunmadan işçi hakları savunulamıyor
Görgün, ekonomik ve sosyal haklarla ilgili bilinçlendirme çalışmalarının da bu projede yer aldığının altını çizdi ve ekledi:
"Dünyada madencilikte özel sektörde yabancı yatırımlar artıyor. Ağır sanayi yatırımlarının çevre maliyetleri de yüksektir. Bunları iyi izlemek gerekiyor. Kamu mekanizmaları giderek denetimden uzaklaşıyor.
"Bunun için de bilinç yaratmak istiyoruz. Hem işçilerin hakları hem de yöre halkının sağlıklı çevrede yaşama hakkı için."
Yerel ağ katılıma açık
Sendika, yerel muhabir ağının genişlemesini, yalnızca maden işçileriyle sınırlı kalmamasını, öğretmenlerin, gazetecilerin ve işsizlerin de bu ağda yer almasını istiyor.
Görgün, ağa katılmak veya hak ihlalleriyle ilgili başvurmak, bilgi ve destek almak isteyenlerin sendikanın merkeziyle veya yereldeki şubelerle bağlantıya geçmelerini öneriyor. Sendikanın İnternet adresi, www.devmadensen.org .
Projeye, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Vakfı (İŞGÜV), Enerji, Sanayi ve Maden Kamu Emekçileri Sendikası (EMS) ve İnsan Hakları Derneği (İHD) destek veriyor. (TK)
