İrlanda'da barış sürecinde Britanya adına yer alan parlamenter Lord John Alderdice, çözüm için İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu'yla (IRA) konuşmanın şart olduğunu söylüyor, "Onlarsız çözüm kalıcı olmazdı. Sizin bir biçimde PKK'yle iletişim kanalı açmanız gerekiyor. Tamamen yok saymanız, çözümü kolaylaştırmayacak" diyor.
Eski IRA militanı, şimdi çözüm sürecinde İrlanda tarafında masaya oturan Sinn Fein partisinin yetkilisi Jim Gibney de IRA'in çözüm sürecinde yer alması için "Çünkü kavganın net bir tarafıdır IRA. Onları dahil etmeden, onlar adına ve onları etkileyecek kararlar veremezsiniz" diye konuşuyor.
Akşam gazetesinde, Şenay Yıldız'ın röportaj dizisinde konuştuğu Alderdice ve Gibney, Türkiye'de Kürt sorununa çözüm sürecinde, Demokratik Toplum Partisi'ni DTP) anahtar olarak gösteriyor.
İki röportajdan bazı bölümler şöyle.
Alderdice: IRA'yle konuşmak şarttı
IRA olmadan çözüm kalıcı olmazdı: Onlarsız çözüm kalıcı olmazdı. Biz iki aşamalı bir yaklaşım geliştirdik: Biri siyasi, diğeri askeri. Askeri bölümde IRA'nın silahsızlandırılması ve bu silahlara geri dönemeyeceklerinden emin olmak gerekiyordu. Ayrıca, şiddete karşıtlığı için içeride bulunan kişilerin bırakılması ve bırakıldıkları zaman ne olacağı gibi sorunlar. Bunlar için özellikle IRA ile hareket etmek zorundaydık.
İkinci aşamadaysa eski IRA üyelerinin oluşturduğu Sinn Fein muhatap alındı ki, kendilerinin şiddet değil, siyaset düzleminde ifade edebileceklerini görsünler. Hem cumhuriyetçiler (İrlanda ile birleşmek isteyenler) hem de birlikçiler (İngiltere ile kalmak isteyenler) saygılı bir biçimde muamele gördü. Dünyadaki tüm siyasi çatışmalarda, bir grup kendisini kötü muamele görmüş ve aşağılanmış hisseder. O grupların bunu aşmalarını sağlamak lazım.
PKK'yi yok saymak çözümü kolaylaştırmayacak: Bu süreçte PKK'nin de sorumlulukları var. Sadece hükümetin yapacakları yetmez. Ama hükümetler kendileri bir şey yapıp, karşı tarafın bunları tümüyle kabul edip, uygulamasını beklerse, muhtemel ki hayal kırıklığına uğrar. Sizin bir biçimde onlarla iletişim kanalı açmanız gerekiyor. Tamamen yok saymanız, çözümü kolaylaştırmayacak.
Dışlayarak 15-20 yıl kaybettik: İngiliz hükümeti yıllarca 'biz teröristlerle konuşmayız' diye açıklamalar yaptı. Sonradan gizli görüşmeler yapıldığı ortaya çıktı. Buna mecburlardı. İnsanları dışlayarak, çözüme ulaşamazsınız. Biz, bu nedenle 15-20 yıl kaybettik. Eğer onlarla konuşmazsanız, silahlardan nasıl kurtulacaksınız? PKK kendisini tehdit altında hissederse, dünyanın en iyi açılımı bile olsa, işe yaramayabilir onlar kabul etmeyecekleri için.
Abdullah Öcalan: Aklınızda tutmanız gereken, İngiliz hükümeti de IRA ile doğrudan masaya oturmadı. Onların temsilcileri, onlara yakın isimler veya siyasi mücadele eden isimlerle konuştu. Bunun çeşitli yolları var. Öcalan'ın bir açılım yapma isteği, onun dahi artık eski yöntemlerden kurtulmak istediğini gösteriyor. Bunlar sizin için çok önemli göstergeler, yok saymayın. Ona yakın kişilere "Öcalan ile konuşmanıza karşı değiliz" cesaretlendirmesi yapmak bile büyük bir adım. Bu durumda konuşmamış, ama dinliyor olacaksınız. Ama hükümet, toplumu da bu işe dahil etmek istiyorsa, sonsuza dek gizli kalamaz bu diyaloglar.
Suçlayıcı olmayan dil: insanların farklılıkları olabilir ama bunlara saygı gösterilmeli. Suçlayıcı bir dil, her şeyi daha başlamadan mahvedebilir. PKK temsilcileri ile görüşen kişilere "onları savunuyor" diye saldırmamak gerek mesela. Çünkü bu kişiler onları savunmuyor, sadece onlara ses vermek istiyor ve böylece daha fazla insanın ölmemesine aracılık etmeye çalışıyor olabilir. Tüm taraflara çok büyük sorumluluklar düşüyor burada. İnsanlar hükümeti 'Onlara her şeyi verecekler ve bitecek' diye eleştirecek. Ama bu böyle olmaz, kimse istediği her şeyi alamaz.
Gibney: DTP'yle konuşmanız gerekir
Çatışmanın kökeni: Çatışmaların nedeni, İngiliz hükümetinin İrlanda'nın bu bölümü işgal etmiş olması ve İrlandalıların hiçbir haklarının olmaması, kimliklerinin tanınmaması, ezilmesi, 600 bin kişinin içeri atılarak siyasi hareketlerden uzak tutulmaya çalışılması... Bunlar hep çatışmaları tetikledi.
Sinn Fein-IRA ilişkisi: IRA ile Sinn Fein arasında hiçbir organik link yok. IRA gizli bir askeri yapılanma ve bizden tümüyle ayrı bir yapı. Biz ise demokratik ve yasal bir siyasi partiyiz. Evet, IRA'i terk eden pek çok kişinin Sinn Fein'e katıldığı doğrudur. 94 yılından sonra Sinn Fein Lideri Garry Adams ile kontak kurdular. Sinn Fein ile IRA arasında devam sürekli olarak devam eden bir ilişki oluştu. IRA barış sürecinin olmazsa olmaz elementiydi ve bizim IRA ile diyalog kurmamız süreç için zaten şarttı. Ama Sinn Fein ile IRA arasında herhangi bir organik bağ yok.
İnsanlarınızın kimliğine saygı gösterin: [IRA'in sürece müdahil olması gerekliydi] Çünkü kavganın net bir tarafıdır IRA. Onları dahil etmeden, onlar adına ve onları etkileyecek kararlar veremezsiniz. Türk hükümeti de artık kendisine bir zamanlar İngiliz hükümetinin yaptığı gibi kalıcı çözüme nasıl ulaşacağını soruyor olmalı. Yapmanız gereken ilk şey, kendi insanlarınıza saygı göstermek. Bunun için, Kürtlerin tarihine ve kültürel kimliğine saygı gösterilerek, herkesin kabul edebileceği bir diyalog kanalının açılması çok önemli. İngiltere hükümeti burada bunu yaptı.
DTP'yle konuşun: Eğer Türk Hükümeti gerçekten sorunu çözmek istiyorsa, Kürtlere ülkedeki diğer insanlara sunulan hakların aynısı sunulmalı ve silahlı çatışmaya katılmış kişilerle konuşabilecek siyasi liderlerle müzakere edilmeli. Türkiye'deki Sinn Fein'in pozisyonundaki, PKK ile ilişkinizi kurabilecek ama yasal demokratik parti sanıyorum sizde DTP oluyor, onunla konuşmanız gerekiyor. Türk hükümetine çok açıkça buradan sesleniyorum. Buraya bir temsilci gönderin. Bu süreçlere katılmış, bizim Garry Adams gibi öne çıkmış liderlerimizle görüşün. Tecrübelerimizden faydalanın.
Masaya IRA değil Sinn Fein oturdu: Hükümet kararlı ise, diğer sesleri bir süre duymayacak. Zaman içinde attığınız adımların doğruluğu anlaşıldıkça, hükümet zaten rahatlar. Burada unutulmaması gereken şey, İngiliz Hükümeti de zaten doğrudan IRA ile masaya oturmadı. IRA barış müzakerelerinde yoktu. Seçilmiş, siyasi parti olan Sinn Fein temsilcileri IRA adına görüşmeler yaptı. Sizin de yapabileceğiniz şey bu. Hiçbir hükümet silahlı örgütle doğrudan masaya oturmanın ağırlığını taşıyamaz.
Bölünmezsiniz: Türkiyeli Kürtler ne nüfus, ne de ellerindeki güç bakımından Türkiye'yi bölmeye yetkin değil. Türkiye gibi büyük bir ülke için bu korkuyu sahte bir argüman olarak görüyorum. Ayrıca, her şeyi aynı anda ele almak zorunda değilsiniz. Sürecin kolay konulardan zora doğru ilerlemesi her iki taraf için de iyi bir taktik olabilir. PKK liderinin de bir inisiyatif açıklaması büyük bir adım. O da artık başka bir sürece kaymak istiyor demek ki. Bunu görmezden gelmeyin. Türk hükümetinin Kürtleri ayrı bir varlık olarak tanıması çok önemli.
Türkiye hükümetine tavsiyeler: Kürtleri dinlesinler, bu çok önemli. Silahlı grupları yok saymasınlar, çünkü onlar isteseniz de istemeseniz de var. Onlara ulaşabilecek kişiler üzerinden gitsinler. Bir de, Kürtleri etkileyen önemli bir konuda jest yapsınlar. Mesela bizim koşullarımızda bu, silahlı çatışmaya katıldığı için hapse atılmış kişilerin serbest bırakılmasıydı. Bu Good Friday (Hayırlı Cuma) Anlaşması öncesi önemli bir jestti. 20-25 yıl içeride yatmış kişiler serbest bırakıldılar. Aynı durum sizde de yok mu? Var, o zaman? Siz de bunu yapabilirsiniz. PKK bağlantısından dolayı içeri atılmış kişileri yapabileceğiniz en kısa zamanda serbest bırakmak büyük bir gösterge olur. Bu PKK içindeki veya diğer silahlı Kürtleri taktik değiştirmek zorunda bırakır. Artık savaşabilecekleri zemini ortadan kaldırmış olursunuz bu adımlarla. (TK)
