Çingeneleri aşağılayan ifadelerin yer aldığı "Türkiye Çingeneleri" kitabı, hâlâ Kültür Bakanlığı'nın İnternet sitesinde tanıtılıyor. 2000'de 3 bin tane basılan kitaba karşı dava açan ancak kaybeden Çingene araştırmacı Mustafa Aksu "Kitap satıştan geri çekildi. Ama bakanlığın deposunda hâlâ 299 adet var. Bunlar yok edilmeli" diyor.
"İlgiyle okunacak" ırkçılık
Erzurum Atatürk Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Ali Rafet Özkan'ın yazdığı kitap Çingenelerle ilgili aşağılayıcı, Çingeneleri suçla ve ahlaksızlıkla bağdaştıran, önyargı oluşturucu ifadeler içeriyor.
bianet'in görüştüğü Kültür Bakanlığı yayınlarını satan resmi kitap satış büroları, kitabın "çok eski olduğunu", ellerinde olmadığını söyledi. Ancak İnternet sitesinde "2000 yayınları" listesinde yer alan kitapla ilgili tanıtımda, hâlâ "Türkiye çingenelerinin sosyo-kültürel özelliklerinin anlatıldığı, çingene inanç ve uygulamalarının ortaya konduğu ilgiyle okunacak bir kitap" ifadesi yer alıyor. Aynı bilgi, bakanlığın "Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü" sitesinde de var.
"Depoda 299 kitap var"
Aksu, çabaları sonucunda kitabın satış bürolarından 2001'de geri çekildiğini, ancak bakanlığın deposunda hâlâ 299 adedinin bulunduğunu öğrendiğini söylüyor.
Kitabın yayın haklarının yazarında olduğunu da öğrenen Aksu, "Yeniden yayımlanmaması gerek. Ama yayımlanırsa bu kez herkes dava açmalı. Ben kaybettim, ama yeni davalar kazanılabilir" diye konuşuyor.
Özkan'ın akademik geçmişine göre, "Çingene Hayat Tarzı ve İnancı", "Çingenelerde Din Anlayışı" başlıklı makale ve bildirileri de bulunuyor.
AİHM'den sonuç bekleniyor
Aksu Nisan 2002'de kitapla ilgili davayı açmış, ancak yerel mahkeme kitapta "hakaret unsuru olmadığına" kara vermiş, davanın taşındığı Yargıtay 4. Hukuk Dairesi de 2003'te aldığı kararda "kitapta kullanılan sözlerin genel ifadeler olduğuna, tüm Çingeneleri kapsamadığına" hükmetmişti. Aksu bunun üzerine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne 2004'te başvurdu. Ancak henüz dava sonuçlanmış değil. Aksu, Türkiye'nin Mahkeme'nin istediği savunmayı yaklaşık bir buçuk yıl önce ilettiğini öğrendiğini de söylüyor.
Aksu bir kişiyi bile rencide edecek ifadeler olsa, kitaptan kaldırılması gerektiğini söyleyen ama daha sonra bu konuda adım atmayan Kültür Bakanı Ertuğrul Günay'a da gücenmiş olduğunu dile getiriyor.
Aksu, hükümetin bu tür kitaplar yerine, Çingenelerle ilgili önyargıların ortadan kalkmasını sağlayacak, Milli Eğitim, İçişleri, Kültür Bakanlıklarıyla Diyanet İşleri Başkanlığı'nın ortak eğitim çalışmalarına kaynak ayırması gerektiğini de vurguluyor. (TK)
