İran'da dini lider Ali Hamaney, geçen cuma yapılan seçimin sonucuna karşı sokağa çıkan protestocuların "gerginlik yaratmaya çalıştığını" söyledi. Hamaney, oyların yüzde 63'ünü alan Mahmut Ahmedinecad'dan "seçilmiş başkan" diye söz ederek seçimlerin yenilenmesine dair umutlara da son verdi.
Hamaney'in herkesi sakin olmaya çağıran açıklamasının arından yetkililer bazı bölgelerde oyların yeniden sayılacağını belirtti fakat yüzde 34 oyla ikinci sırada kalan Mir Hüseyin Musavi'nin seçimin iptal edilmesi yönündeki talebi reddedildi.
Öte yandan eylemler dördüncü gününde de devam etti. Dün de Ahmedinecad taraftarlarının kutlamasının ardından başkent Tahran'da bulunan devlet televizyonu önünde toplanan Musavi yanlısı protestocular eylem yaptı.
Gazetecilere yasak
Hükümet, İran'da bulunan yabancı gazetecilerden ülkeyi terk etmelerini isterken, ülkede yaşama izni bulunanlara da sokak eylemlerini haberleştirme yasağı getirdi. Reuters ve Associated Press, Tahran'da çalışmalarının engellendiğini doğruladı.
Muhaliflere yönelik baskılar da devam ediyor. Reform yanlısı isimlerin önde gelenlerinden Behzad Nebevi ve Said Haccariyan gözaltına alındılar. Ahmedinecad'ın selefi Muhammed Hatemi'i döneminde cumhurbaşkanı yardımcısı olarak görev yapan Muhammed Ali Abtahi de gözaltına alınanlar arasında.
Pazartesi günü yüz binlerce kişinin katıldığı eyleme hükümet yanlısı Besiç milislerinin ateş açması sonucunda bir kişi ölmüştü. BBC, ölenlerin sayısını sekiz olarak açıkladı; İranlı yetkililerse yedi kişinin öldüğünü söyledi.
Hak örgütleri
Hak örgütleri de protestoculara ve muhaliflere yönelik bakıları eleştirdi. Uluslararası Af Örgütü (UAÖ), polisin ve sivil giyimli güvenlikçilerin göstericilere karşı aşırı güç kullandığını belirtti. Örgüt, gelen raporlara göre cumartesi günü 170 kişinin gözaltına alındığını vurguladı. "Yeni başkanlık döneminin yaygın bir şiddetle başlamasını kınıyoruz. Sadece seçimlerde şeffaflık istediği için baskı görenleri düşünce suçlusu kabul edeceğimizi söylüyoruz."
Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) de yaptığı açıklamayla sansür uygulamasını kınadı. Örgüt, 12 Haziran'dan bu yana 11 gazetecinin tutuklandığını söyledi. Bir acil durum telefonu atayan RSF, sorun yaşayanların aramasını istedi.
İnternet sansürü
Baskılar, İran'da yaşananlarla ilgili bilgi kirliliği oluşmasına da yol açıyor. Seçimlerin başından itibaren ülke içinden bilgiler İnternet blogları ve Twitter gibi mesajlaşma siteleri üzerinden dünyaya yayıldı. Fakat İnternet üzerinden gönderilen video, fotoğraf ve bilgilerin güvenirliliği tartışmalı.
Öte yandan İran hükümeti de, özellikle eğitimli, üniversite öğrencisi muhaliflerin yaygın olarak kullandığı İnterneti sansürlemeyi sürdürdü. Youtube ve Facebook gibi sitelere erişim kapatıldı; Tehranbureau.com adlı bağımsız haber sitesine de erişilemiyor.
Twitter'sa, proxy servisleri sayesinde ulaşılabilir kaldı. ABD Dışişleri Bakanlığı, site yetkilileriyle görüşerek planlanan bir bakımı ertelemelerini istediklerini doğruladı.(EÜ)
* Bu haberde Le Monde, the Guardian ve BBC'den yararlandık.
