İran’dan Şanghay İşbirliği Örgütü'ne tam üyelik başvurusu

* Fotoğraflar: Anadolu Ajansı (AA)

Şanghay İşbirliği Örgütü'nin (ŞİÖ) 22. Devlet Başkanları Zirvesi, bugün (15 Eylül) Özbekistan'ın Semerkant kentinde başlıyor.

İki gün sürecek zirveye "özel konuk" olarak katılacak olan Cumhurbaşkanı ve Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan da bugün Türkiye saatiyle 13.45'te Semerkant'a gitti. Erdoğan, burada Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile bir araya geldi.

Zirve kapsamında Semerkant'ta bulunan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de ŞİÖ'ye tam üyelik başvurusu yapan İran'ın Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile bir araya geldi.

Putin-Reisi görüşmesi ile ilgili Kremlin'nden yapılan açıklamaya göre, Putin, Reisi ile görüşmesinin başlangıcında yaptığı konuşmada, "Rusya ile İran arasındaki ilişkilerin her yönde geliştiğini" belirtti.

İran'ın Şanghay İşbirliği Örgütü'nün tam üyesi olmasını sağlamak için her şeyi yaptıklarını söyleyen Rusya Devlet Başkanı Putin, "diğer ortakların da İran'ın başvurusunu desteklediğini" kaydetti.

İran'ın muhtemel üyeliği ile ilgili konuşan Putin, "Geriye son formalite kalıyor, aslında bu sadece bir formalitedir ve İran zaten bu ciddi, büyük ve yetkili uluslararası örgüte katılıyor. Bundan çok mutluyuz" dedi.

Putin-Jinping görüşmesi, Ukrayna ve Tayvan

Putin, Çin lideri Xi ile görüşmesinin başlangıcında yaptığı konuşmada, Rusya'nın Ukrayna'yı işgaliyle başlayan savaşa değinerek "Çin'in Ukrayna konusundaki yaklaşımı nedeniyle memnuniyet duyduklarını" söyledi:

"Çinli dostlarımızın Ukrayna krizi konusundaki dengeli yaklaşımlarına büyük değer veriyoruz" diyen Putin, Bu konudaki sorularınızı ve endişelerinizi anlıyoruz ve bugünkü görüşmemizde konu hakkındaki yaklaşımımızı detaylıca size aktaracağız" açıklamasında bulundu.

ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Ağustos 2022'de Çin'in "kendi toprağı" olarak gördüğü Tayvan'a resmi ziyaretine de değinen Putin, Tayvan konusunda ABD'ye yönelik eleştirilerde bulundu:

"Tek Çin ilkesine sıkı bir şekilde bağlıyız. ABD ve uydularının Tayvan Boğazı'ndaki kışkırtmalarını kınıyoruz."

Putin, "tek kutuplu bir dünya yaratmaya yönelik girişimlerin dünyadaki çok sayıda ülke için kabul edilemez olduğunu" kaydetti.

Hangi ülkeler üye?

DW Türkçe'nin aktardığına göre, Batı'ya karşı denge unsuru oluşturmak amacıyla kurulan, Çin ve Rusya'nın öncülüğündeki örgüte son olarak 2017 yılında Hindistan ve Pakistan üye olmuştu. 2001 yılında kurulan ŞİÖ'nün diğer üyeleri Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Özbekistan.

ŞİÖ'ye tam üyelik başvurusu yapan İran, şimdiye kadar Belarus, Afganistan ve Moğolistan gibi gözlemci ülke statüsünde bulunuyordu. İran'ın 2008'de tam üyelik başvuru sürecinde, nükleer programı konusunda Batı'ın uyguladığı yaptırımlar nedeniyle ilerleme sağlanamamıştı.

Erdoğan, 16 Eylül'de konuşma yapacak

Zirve kapsamında Semerkant'ta bulunan Erdoğan'a eşi Emine Erdoğan, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Ticaret Bakanı Mehmet Muş, Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanı Hakan Fidan, Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, İletişim Başkanı Fahrettin Altun, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ve AKP Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Ömer Çelik eşlik ediyor.

Erdoğan'ın bu yılki katılımı, Türkiye'nin Şanghay İşbirliği Örgütü nezdinde, "diyalog ortağı" statüsünü elde ettiği 2012'den bu yana Türkiye'den zirve toplantılarına "Cumhurbaşkanı" düzeyinde ilk kez katılım olacak.

Zirve kapsamında, bazı liderlerle ikili görüşmeler yapacak Cumhurbaşkanı Erdoğan, yarın düzenlenecek Zirve Oturumu'nda da konuşacak. (SD)