İran'da geçen perşembe birçok kentte hayat pahalılığı ile başlayan ancak giderek rejim karşıtı bir nitelik kazanan eylemlerde 12 gösterici ve bir polisin öldüğü açıklanmıştı. Anadolu Ajansı'nın geçtiği son rakamlara göre ise gösterilerde ölenlerin sayısı 23'e çıktı.
איראן: וידאו מההפגנות במחוז איספהאן, שם נהרגו הלילה 9 מפגינים pic.twitter.com/WkK63sJUVA
— Amichai Stein (@AmichaiStein1) 2 Ocak 2018
Dün çoğunluğu başkent Tahran'da olmak üzere yüzlerce kişi de gözaltına alınmıştı. Ülkede Telgram ve Instagram gibi sosyal medya uygulamaları da geçici olarak erişime engellenmişti. İran Cumhurbaşkanı Ruhani ise 'itidal' çağrısı yapmıştı.
Trump: Anlaşılan artık katlanamıyorlar
Protesto gösterileri sürerken, İran'daki durumla ilgili farklı tepkiler gelmeye devam ediyor. ABD Başkanı Donald Trump, İran'daki göstericilere destek için Twitter'dan paylaşımlarda bulundu. Trump, Obama yönetiminin İran'la imzaladığı anlaşmaya rağmen İran'ın her açıdan başarısız olduğunu belirtti.
Iran is failing at every level despite the terrible deal made with them by the Obama Administration. The great Iranian people have been repressed for many years. They are hungry for food & for freedom. Along with human rights, the wealth of Iran is being looted. TIME FOR CHANGE!
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 1 Ocak 2018
ABD'nin "büyük protestolar" düzenlenen İran'daki gelişmeleri "insan hakları ihlalleri için çok yakından izlediğini" belirten Trump, "İnsanlar sonunda paralarının nasıl çalınıp teröre harcandığını anlıyor. Anlaşılan artık buna katlanamıyorlar" dedi.
"Büyük İran halkı yıllardır baskı altında. Yiyeceğe ve özgürlüğe açlar" ifadesini kullanan Trump, "Değişim vakti" diye ekledi.
ABD Dışişleri: Sert şekilde kınıyoruz
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Heather Nauert ise İran'daki yönetim karşıtı gösterileri yakından takip ettiklerini açıklayarak, olaylar sırasındaki tutuklamaları kınadıklarını bildirmişti.
Nauert, "İran'ın liderleri, zengin tarihi, kültürü olan varlıklı bir ülkeyi, şiddet, kan ve kaos ihraç eden ekonomisi bitmiş dolandırıcı bir ülkeye çevirdi. Başkan Trump'ın da söylediği gibi İran liderlerinden en çok zarar görenler İran halkıdır. ABD barışçıl göstericilerin tutuklanmasını sert bir şekilde kınıyor. Bütün ülkelere İran halkını ve onların temel haklarını alma ve yolsuzluğa son verme çabalarını açık bir şekilde desteklemeleri çağrısında bulunuyoruz" dedi.
Rusya Dişişleri: Dış müdahale kabul edilemez
Rusya Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, İran'da 5. gününe giren protestoların ülkenin iç meselesi olduğu belirtildi.
Olayların şiddet ve kan dökme yoluyla tırmanmamasını umduklarını kaydeden bakanlık, "Ülkedeki durumu istikrarsızlaştırılabilecek dış müdahaleler (İran'ın içişlerine) kabul edilemez" ifadelerini kullandı.
Türkiye Dışişleri: Provokasyonlara kapılmamalı
Türkiye Dışişleri Bakanlığı'ndan İran'da 20'nin üzerinde şehre yayılan protestolarla ilgili ise ilk kez bugün bir açıklama yapıldı. Açıklama metninde şunlar kaydedildi:
"İran'da 28 Aralık tarihinde başlayan gösterilerin yayılarak sürdüğü ve çıkan olaylarda ölenlerin olduğu, ayrıca kamu binalarının zarar gördüğü yönündeki haberlerden endişe duyulmaktadır.
İran’da Devam Eden Protesto Gösterileri Hk. https://t.co/zut5X3XJOL
— Dışişleri Bakanlığı (@TC_Disisleri) 2 Ocak 2018
"Türkiye, dost ve kardeş İran'ın toplumsal huzur ve istikrarının korunmasına büyük önem atfetmektedir. Bu bağlamda, Cumhurbaşkanı Ruhani'nin halkın barışçıl gösteri yapmaya hakkı olduğu, ancak kanunların çiğnenmemesi ve kamu malına zarar verilmemesi gerektiği yolundaki açıklaması dikkate alınarak şiddetten kaçınılması ve provokasyonlara kapılınmaması lazım geldiğine inanıyoruz.
"Bir an önce ülkede sükunetin sağlanmasını ve sağduyunun hakim kılınarak olayların tırmanmasının önüne geçilmesini, gelişmeleri kışkırtıcı söylem ve dış müdahalelerden kaçınılmasını temenni ediyoruz."
Avrupa Birliği: İfade özgürlüğü garanti edilmeli
Öte yandan Avrupa Birliği (AB) Dışişleri ve Güvenlik Politikasi Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini adına da sözcüsünden bir açıklama geldi. Sözcü Catherine Ray sosyal medyadan yaptığı açıklamada AB'nin İran'daki gelişmeleri yakından izlediği ve İran makamlarıyla temasta olduğu kaydedildi.
2/3 we expect that the right to peaceful demonstration & freedom of expression will be guaranteed,following Psdt Rohani's public statements.
— Catherine Ray (@CatherineEUspox) 1 Ocak 2018
Gelişmeleri izlemeyi sürdüreceklerini belirten sözcü Ray, "İran Cumhurbaşkanı Ruhani'nin açıklamalarının ardından barışçıl gösteri ve ifade özgürlüğünün garanti edilmesini umuyoruz" şeklinde konuştu.
İsrail: Yalancı ve propagandacı bir rejim
İsrail İstihbarat Bakanı İsrail Katz da İran'daki protestoculara destek verdi ancak Tahran'ın iç işlerine dâhil olmayacaklarını belirtti. Katz, "Sadece İran halkına özgürlük ve demokrasi mücadelesinde başarı dileyebilirim" dedi.
For the Iranian leadership & IRGC, proxy is a nice word for cannon fodder. The Palestinian & Lebanese publics should understand this & not be hasty in sacrificing themselves for Teheran’s regional agenda which is rejected by the Iranian public itself
— ישראל כץ Israel Katz (@Israel_katz) 31 Aralık 2017
Katz, olaylardan "yabancı ajanları" sorumlu tutan İranlı yetkililerin iddialarını ise "yalancı ve propagandacı bir rejimin" her zamanki tepkileri olarak niteledi.
Suriye Dışişleri de ABD'yi kınadı
Trump'ın protestoların devam ettiği İran'da 'değişim zamanının' geldiğine yönelik ifadelerine ilişkin Suriye Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada "Suriye olarak ABD yönetimi ve ast kuruluşlarının tavrını kararlılıkla kınıyoruz. Bu tavrın yıkıcı rol oynadığı ve bölgedeki durumu istikrarsızlaştırmaya yönelik olduğunu düşünüyoruz" ifadeleri kullanıldı.
Suriye'nin İran'ın kesinlikle desteklediği belirtilerek, İran'ın bağımsızlığına saygı gösterme ve dışarıdan müdahalede bulunmama çağrısı yapılan açıklamada "İran'ın hükümet, iktidar ve halkla olanlarla mücadele edebileceğinden eminiz" ifadeleri yer aldı. (PT)
