İran’da protestolar: Gilan eyaletinde 739 kişi gözaltında

* Fotoğraf: Mezopotamya Ajansı (MA)

Başörtüsünü "düzgün bağlamadığı" gerekçesiyle "ahlak polisi" tarafından gözaltına alındıktan sonra götürüldüğü karakolda komaya giren Mahsa Amini'nin öldürülmesinin ardından başlayan protestolar sürüyor.

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, protestolar sırasında hayatını kaybeden bir güvenlik görevlisinin ailesine açtığı taziye telefonunda, protestoculara sert müdahale edilebileceği sinyali verdi.

Cumhurbaşkanı Reisi, "İran, ülkenin güvenliğine ve huzuruna karşı hareket edenlerle kararlı şekilde başa çıkmalı" dedi.

İran devlet televizyonunda paylaşılan bilgilere göre, protestolarda bugüne (24 Eylül) kadar 35 kişi hayatını kaybederken Norveç'in başkenti Oslo merkezli İran İnsan Hakları (IHR) örgütü, bir güvenlik görevlisinin protestoculara uzun namlulu silahla ateş açtığını gösteren bir video paylaştı.

Videonun Tahran'daki Firdevsi Bulvarı'nda kaydedildiği belirtildi.

A security agent fired directly at protesters with an AK47 in Ferdows Boulevard in #Tehran

In the background, a son is trying to reassure his mother that he's ok and he'll keep his phone on.#IranProtests#MahsaAmini #IranRevolution #OpIran #Iranpic.twitter.com/dezWLWgfBF

— Iran Human Rights (IHR NGO) (@IHRights) September 24, 2022

Uluslararası Af Örgütü de 20 şehirde protestoculara karşı gerçek mermi kullanıldığına dair kanıt olduğunu açıkladı.

Öte yandan, Mezopotamya Ajansı'nın (MA) aktardığına göre, protestoların sürdüğü İran'ın Batı Azerbaycan Eyaleti'ndeki Şîno (Uşnu) adlı Kürt kentinde polis ve askerler sokaklardan çekilmek zorunda kaldı.

Hengaw İnsan Hakları Örgütü de sosyal medyada bir mesaj paylaşarak şehrin bazı bölümlerinin protestocuların kontrolüne geçtiğini yazdı.

Hengaw said protesters "took control" of parts of the city of Oshnaviyeh, in West Azerbaijan province.#Mahsa_Amini#مهسا_امینیhttps://t.co/IdfzcZeytH

— Hengaw Organization for Human Rights (@Hengaw_English) September 24, 2022

Anadolu Ajansı'nın (AA) İran'ın yarı resmi Tesnim haber ajansına göre, ülkenin kuzeydoğusundaki gösterilere katılan 739 kişi gözaltına alındı.

Gilan Eyaleti Emniyet Müdürü Azizullah Meleki, "kamu güvenliğini tehdit eden kişilere yönelik polis ve Devrim Muhafızları Ordusu tarafından operasyon düzenlendiğini" belirtti. Gilan'da toplam 739 kişinin gözaltına alındığını aktaran Meleki, özetle şöyle konuştu:

"Bu kişilerden 60'ı kadındı. Bunların büyük bir kısmının Gilan'ın yerlisi olmadığı, kaos yaratmak ve kamusal alanlara ve özel mülklere zarar vermek için diğer kentlerden Gilan'a geldikleri tespit edildi."

Eyaletteki olaylar sırasında can kayıplarıyla ilgili bilgi vermeyen Meleki, 104 polisin yaralandığını, çok sayıda kamu aracının tahrip edildiğini söyledi.

Ne olmuştu?

Doğu Kürdistan'ın Sakız kentinden başkent Tahran'a akrabalarını ziyarete gelen 22 yaşındaki Mahsa Amini, erkek kardeşinin kullandığı aracı durduran ahlak polisince gözaltına alınmıştı. Kardeşine, nasihat edilip serbest bırakılacağı söylenerek götürülen genç kadının, gözaltına alındıktan iki saat sonra komaya girdiği ve kaldırıldığı hastanede öldüğü ortaya çıktı.

İran devlet televizyonu Amini'nin dövüldüğü iddialarını yalanlayarak, polisin genç kadını "nasihat etmek ve eğitmek" üzere karakola götürdüğünü ve orada kalp krizi geçirdiğini söyledi. Amini'nin akrabaları, kadının herhangi bir kalp rahatsızlığı olmadığını açıkladı.

Devlet televizyonu bir polis karakolunda Amini olduğu söylenen bir kadının oturduğu koltuktan bir yetkiliyle konuşmak üzere kalktıktan sonra yere düştüğünü gösteren güvenlik kamerası kayıtları yayınladı. Ancak, görüntülerden kadının Amini olduğu doğrulanamadı.

Amini'nin dövülerek öldürüldüğü yolunda sosyal medyada yayılan iddialarını reddeden Tahran emniyeti ise konuyla ilgili açıklamasında, "Ayrıntılı araştırmalara göre, Amini'nin araca alınması sonrasında ve tutulduğu karakolda fiziksel bir temas olduğunu" reddetti.

Ancak, İran'ın yarı resmi Fars haber ajansı, Mahsa Amini'nin ahlak polisince dövülmesi nedeniyle komaya girdiğini duyurdu.

VoA'nın haberine göre genç kadının karakolda ölümünü eleştiren sosyal medya yorumcuları arasında, sözünü sakınmamasıyla tanınan reformcu eski milletvekili Mahmud Sadıki, Ayetullah Ali Hamaney'i olayla ilgili kamuoyuna açıklama yapmaya çağırdı. (SD)