"İnsanlığın Devasa Talepleri Değişmezse, İklim Krizini Önlemek Mümkün Olmayacak"

Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) Raporu, "İnsanlık, arazileri devasa ve sürdürülemez taleplerini karşılamak için kullanıyor ve bu durum ivedilikle değişmezse iklim krizini önlemek mümkün olmayacak" diyor.

52 ülkeden 103 bilim insanı tarafından hazırlanan ve 192 ülke hükümeti tarafından onaylanan rapor, arazi kullanımı ve tarım ilişkisi hakkında şu ana kadar hazırlanmış en geniş kapsamlı çalışma olma özelliğini taşıyor.

Çalışma, iklim değişikliğinin araziler üzerindeki etkileri, arazi yönetimi çerçevesinde iklim değişikliğini tetikleyen unsurlar ve iklim değişikliğine çözüm olabilecek yöntemleri gözler önüne seriyor. Anı zamanda sürdürülebilir arazi yönetiminin hem gezegenin geleceği hem de insanların refahı için kritik öneme sahip olduğunu gösteriyor.

Raporda dikkat çeken noktalardan biri Paris Anlaşmasının hedeflerine ulaşmak için arazi yönetiminin geliştirilmesi, tarımı iklim için bir çözüm haline getirilmesi ve fosil yakıt kaynaklı emisyonlarının azaltılması gerekiyor. Bunların hepsini aynı anda yapılması gerekiyor.

Rapora göre insanların neden olduğu sera gazı emisyonları topraklara eşi benzeri görülmemiş zararlar veriyor ve gıda güvenliğini tehdit ediyor. İnsanoğlu, arazileri devasa ve sürdürülemez taleplerini karşılamak için kullanıyor ve bu durum ivedilikle değişmezse iklim krizini önlemek mümkün olmayacak.

Toprakların büyük bir baskı ile karşı karşıya olduğunu ve bu baskının iklim değişikliği ile giderek daha da fazla derinleştiğini ifade eden çalışma, aynı zamanda sürdürülebilir arazi yönetiminin iklim krizinin çözümüne büyük katkı sağlayabileceğini de ortaya koyuyor.

Aşırı hava olayları Akdeniz'de toprağın bozulmasını hızlandırıyor

Çalışma Türkiye'ye dair önemli bulgular da ortaya koyuyor:

• Akdeniz bölgesinde kuraklığın hem yoğunluk hem de sıklığının artacağı ifade ediliyor. Türkiye'nin de içinde bulunduğu bu bölgede, her geçen gün daha fazla insan kuraklıktan etkileniyor, gıda güvenliği sekteye uğruyor.

• Artan aşırı hava olayları, Akdeniz bölgesine toprağın bozulmasını hızlandırıyor, iklim değişikliği gıda güvenliği için tehdit unsuru olarak ön plana çıkıyor

İklim değişikliği arazilerin daha hızlı bozulmasına neden oluyor

• İklim etkileri hâlihazırda toprağın bozumunu hızlandırıyor. Daha sık görülen sıcak hava dalgaları ve daha değişken yağış rejimleri gibi birçok iklim kaynaklı etmen arazi bozulmasını hızlandırıyor.

• Bazı bölgelerde yapılan bilimsel çalışmaların da ortaya koyduğu gibi iklim değişikliği gıda güvenliğini tehlikeye atıyor, bitki ve hayvan üretiminin düşmesine ve tarımsal ürünlere dair hastalıkların artmasına neden oluyor. İklim değişikliği aynı zamanda ekinlerin beslenme değerlerini olumsuz etkiliyor.

• Kurak bölgelerde, su kıtlığı önemli acil bir zorluk olarak önümüze çıkıyor. 1,5°C ve üzerindeki küresel ısınmada bu tehdit çok daha tehlikeli bir hal alıyor.

• İklim krizi ve ilgili aşırı hava olayları ile gıda üzerindeki etkileri ülke içi ve uluslararası göçü tetikliyor.

Gıdaların üçte biri ya çöpe atılıyor ya kayboluyor

• Tarım, ormancılık ve diğer toprak kullanım biçimleri küresel insan kaynaklı sera gazı emisyonların  yüzde 23'ünden sorumlu.

• Küresel gıda sistemi ise toplamda küresel emisyonların yaklaşık yüzde 37'sinden sorumlu. Özellikle sığır yetiştiriciliği, pirinç yetiştiriciliği ve gübre kullanımı bu emisyonların temel kaynağı olarak ön plana çıkıyor.

• Gıdaların yaklaşık üçte biri ya çöpe atılıyor ya da kayboluyor. Bu gıdalar aynı zamanda bozulurken sera gazı emisyonlarına da sebep oluyor. Gıda atığını azaltmak hem gıda güvenliği hem de iklim değişikliği ile mücadale açısından oldukça önemli.

Gıda atığını önleyerek emisyon azaltımı sağlanabilir

• Topraktaki doğal süreçler ise yaklaşık olarak fosil yakıt ve endüstri kaynaklı karbon dioksit emisyonlarının üçte birine eşdeğer miktarda karbon dioksit yutuyor. Toprak bu açıdan iklim krizinin çözümünde önemli bir rol oynuyor.

• Arazi yönetimi, sürdürülebilir doğaya uyumlu tarım uygulamalarını yaygınlaştırarak, gıda atığını önleyerek, dengeli beslenme ile ormansızlaştırmayı durdurararak ve ekosistem onarımı ile iklim krizinin çözümüne dönüşebilir. 

• Gıda atıklarını önleyerek ve daha düşük emisyonlu gıda tüketimi ile ciddi emisyon azaltımı sağlanabilir.

İvedilikle harekete geçilmesi gerektiği uyarısını yapan rapor, arazilerin insanları beslemeye devam edebilmesi ve iklim krizinin etkilerine uyum sağlanabilmesi için hızlıca ve geniş kapsamlı iklim eylemlerine ihtiyaç olduğuun vurguluyor.

"Bu eylemler bir yandan emisyon azaltımı için de önemli iken diğer bir yandan arazi yönetiminde bu sürdürülebilir iklim eylemlerine ekosistemleri ve biyolojik çeşitliği korumak ve onarmak için de ihtiyaç duyuluyor."

Greenpeace’ten Özyer: Tek yol ekolojik tarıma geçiş

Greenpeace Akdeniz Gıda ve Tarım Proje Sorumlusu Berkan Özyer ise şöyle konuştu:

“IPCC’nin bu son raporu, iklim krizine karşı mücadelede adil bir tarım sistemi için gıda egemenliği oluşturmaktan ve bunun için de ekolojik tarıma geçişten başka çıkar yol olmadığını kanıtlıyor.

“Dünyaya paralel şekilde ülkemizde de mevcut tarım gıda sistemi, hem üreticileri hem tüketicileri hem de doğadaki her türlü canlıyı çıkmaza sokmuş durumda.

“Geniş bir alanda tek bir ürünün üretilmesine dayalı monokültür sistemi, üreticileri zehirli kimyasal maddelere ve sentetik gübrelere mecbur bırakıyor.

“Sorunlu tedarik ve nakliye sistemi korkunç boyutlarda karbon emisyonuna neden oluyor. Üretilenlerin çok ciddi kısmı ise daha sofraya ulaşmadan israf ediliyor.”

"İklim Değişikliği ve Arazi Kullanımının Etkileri" raporu için buraya tıklayın.

"Sürdürülebilir Arazi Yönetimi İklim Krizinin Çözümüne Nasıl Yardımcı Olabilir?" raporu için buraya tıklayın.

(AÖ)