İnsan Hakları ve Kültürel Temelleri

Arap toplumlarının çoğunda insan hakları, İslam’ın tutucu yorumu nedeniyle baskın kültür karşısında eziliyor. Bunun yanı sıra, her ne kadar birçok Arap devleti İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ni (İHEB) desteklese ve hatta bazıları beyannamenin onaylanmasını savunuyor olsa da, birçok Arap devleti İHEB’i ve daha geniş anlamıyla insan hakları savunuculuğunu Batı emperyalizminin bir ürünü olarak görüyor.

Kahire İnsan Hakları Çalışma Merkezi (The Cairo Institute of Human Rights Studies-CIHRS) yurttaşları, özellikle de toplumun çeşitli kesimlerini, sanatı ve edebiyatı kullanarak insan hakları tartışmasının bir parçası yapmayı ve insan haklarının Arap kültüründe yer aldığını ortaya koymayı hedefliyor.

Bu taktik, özellikle Müslüman Arap halklara Arap kültüründe insan haklarının başından beri var olduğunu göstermeyi amaçlıyor.

Felsefeci ve sanatçılar arasındaki haberleşme ağı

İlk adım olarak, CIHRS İslam ve insan hakları tartışması üzerine düşünen ve tutucu unsurlarla ilgili söz söyleme konusunda istekli felsefecileri ve sanatçıları buluyor.

Sanatçılar arasında oluşturulan haberleşme ağı, insan hakları üzerine projelerin toplumda yaygınlaştırılması için destekleniyor. Bu durum, sanatçıların düşüncelerinden yola çıkılarak önemli konuların tanımlanmasını ve bu konulara odaklanan projeler için madde destek bulunmasını içeriyor. Bu ağ, Mısır’da ve diğer Arap ülkelerinde insan haklarını yaygınlaştırmak amacıyla çeşitli biçimlerde kullanılıyor.

CIHRS toplumda öteden beri var olan insan hakları kültürünün tanımlanması işine sanatçıları katıyor. Bu, yerel kültürde, edebiyatta, filmlerde ve folklorda bulunan insan hakları değerlerinin kökenlerini tanımlayan filmlerin, denemelerin ve incelemelerin yaygınlaştırılması yoluyla yapılıyor. Mısır’da ve diğer Arap ülkelerinde insan hakları fikrinin öteden beri var olduğu ortaya konarak insanlar kendi toplumlarında insan haklarının gerçek köklerinin bulunduğu konusunda ikna ediliyor.

İnsan hakları düşüncesi ve yerellik

Bu yaklaşım, devletin ya da baskın kültürün insan hakları düşüncesinin yerel olanla arasında bir bağ olmadığını iddia eden ülkelere uyarlanabilir.

Sanatçıların oluşturduğu haberleşme ağı, insan hakları projelerinin oluşturulması ve yaygınlaştırılması konusunda da destekleniyor. Sanatçıların düşüncelerinden yola çıkılarak önemli konular tanımlanıyor ve bu konulara odaklanan projeler için maddi destek bulunuyor.

Bu yolla CIHRS, kültürdeki insan hakları değerlerinin berraklaştırılması konusunda sanatçılarla yakın bir çalışma yürütme şansına sahip oluyor. CIHRS, belirli bir başlık ya da konu seçiyor, sanatsal yaklaşımın seçilen konunun işlenmesiyle ilgili nasıl bir rol oynayabileceğini tanımlıyor ve sonra haberleşme ağından bu konu üzerine çeşitli çalışmalar yürütebilecek kişileri belirliyor.

CIHRS’nin yürüttüğü Sanat ve Edebiyat Programı yoğun ilgiyle karşılandı ve katılım mekânın sınırlı sayıda katılımcıyı ağırlayabilmesi nedeniyle kısıtlandı. CIHRS’nin yürüttüğü çalışmanın da katkısıyla Mısır’da insan hakları tartışması üniversitelerde, televizyonda, radyoda ve gazetelerde yaygınlaşıyor. (BB)

Cairo Institute for Human Rights Studies (CIHRS)

Kahire İnsan Hakları Çalışma Merkezi

[email protected]

Bu köşede yer alan taktikler “İnsan Hakları Mücadelesinde Yeni Taktikler” projesi kapsamında derlenen çalışmalardan oluşmaktadır.

Proje ile ilgili ayrıntılı bilgi için:

Helsinki Yurttaşlar Derneği