İngiltere Sendikalar Konfederasyonu (TUC), bin engelli işçi ile yaptığı anketin sonuçlarının yer aldığı “Disabled Workers’ Access to Reasonable Adjustment” (Engelli İşçilerin Makul Düzenlemelere Erişimi) başlıklı raporunu yayımladı.
Raporda engelli çalışanların işyerlerinde yaşadıkları sorunları ve özellikle makul düzenlemelere erişimde yaşadıkları zorluklar ortaya kondu.
Makul düzenleme nedir?
Makul düzenleme; engellilerin temel hak ve özgürlüklerini kullanırken diğer bireyler ile eşit şekilde yararlanmasını sağlayan, ayrımcılığı önlemek amaçlı alınan ölçülü, tedbir alması gereken kişiye aşırı yük getirmeyen, gerekli ve uygun düzenlemelerdir.
Örneğin, engelli rampası yapılması, engelli kişiler için iş giriş/çıkış saatlerinin düzenlenmesi makul düzenleme olarak kabul edilir. Türkiye İnsan Hakları Eşitlik Kurumu'na göre makul düzenleme yapmamak ise bazı koşullarda ayrımcılık yasağının ihlali sayılır. 'Makul düzenleme yapmama' ayrımcılık türlerinden birisidir.
Engelli çalışanların yüzde 34’ü gerekli düzenlemeler alamadı
“İşverenlerin ve hükümetin, engelli çalışanların karşılaştığı ciddi engelleri ortadan kaldırmak için acil adımlar atması hayati önem taşımaktadır” denilen raporda öne çıkan bulgular şöyle:
Ankete katılan bin işçi;
- yüzde 34’ü, işyerlerinde gerekli düzenlemelerin yapılmadığını,
- yüzde 34’ü, engelliliğe bağlı izinlerin “normal hastalık izni” olarak sayıldığını,
- yüzde 28’i, işyerinde mobbing, ayrımcılık ve taciz yaşadığını,
- yüzde 12’si, engelli olmayanlara kıyasla daha düşük ücret aldığını belirtti.
Ayrıca işçilerin yüzde 25’i, kapsayıcı politikaların eksikliğinden yakındı.
Talepler için bekleme süresi
Raporda makul düzenleme talebinde bulunan işçilerin yüzde 82’sinin, taleplerinin tamamen karşılanması için 4 aydan 1 yıla kadar bekledikleri belirtildi. Öte yandan taleplerin sadece yüzde 36’sının tam olarak karşılandığı; yüzde 55’inin taleplerinin ise kısmen ya da hiç karşılanmadığını öne çıktı.
Ret gerekçeleri
Taleplerin ret gerekçeleri ise şöyle oldu:
- Yüzde 24: "Uygulanması pratik değil."
- Yüzde 22: "Dezavantajı ortadan kaldırmayacağı düşünüldü."
- Yüzde 19: "Maliyet çok yüksek."
- Yüzde 19: Hiçbir gerekçe sunulmadı.
Ek gerekçeler arasında “başkalarının performansını etkiler”, “ekip çalışmasını bozar” gibi gerekçeler de yer aldı.
Engelliliği paylaşma konusunda endişeler
Ankete katılan engelli çalışanların yüzde 34’ü yöneticisiyle sağlık durumu hakkında konuşmaktan rahatsızlık duyduğunu belirtti. Yüzde 20’si, işverene engelli olduğunu söylemediğini, çoğunlukla olumsuz sonuçlardan çekindiği için bunu yapmadığını ifade etti.
Gerekçeler arasında işini kaybetme (yüzde 26), adil olmayan muamele görme (yüzde 25), yeterince destek alamayacağına dair inanç (yüzde 24) gibi kaygılar öne çıktı.
TUC’un önerileri
TUC raporunda çözüm için hükümete çağrı yaparken işverenlere ve sendikalara öneriler sundu.
TUC’un önerileri raporda şöyle yer aldı:
Hükûmete Çağrı
- Makul düzenleme taleplerine 2 hafta içinde yazılı yanıt zorunluluğu getirilmeli.
- Engellilik kaynaklı izinler, diğer hastalık izinlerinden ayrı kaydedilmeli.
- Zorunlu engelli istihdamı ve ücret eşitsizliği raporlaması yapılmalı.
- Erişim Desteği (Access to Work) süreci hızlandırılmalı, üst limit kaldırılmalı.
- “Sosyal Engellilik Modeli” benimsenmeli; bu model, bireyin kendisinden çok, toplumsal engelleri hedef alır.
İşverenlere Öneriler
- Politika ve uygulamalar sendikalarla birlikte gözden geçirilmeli.
- Talepler yazılı şekilde iki hafta içinde yanıtlanmalı.
- Esnek ve evden çalışma gibi uygulamalar artırılmalı.
- “Makul Düzenleme Pasaportu” uygulaması yaygınlaştırılmalı.
Sendikalara Öneriler
- Temsilciler aracılığıyla üyeler için daha güçlü müzakereler yürütülmeli.
- İşverenlerle kapsayıcı kültürün tesisi için işbirliği yapılmalı.
(AD)
