İliç’teki siyanür sızıntısı Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde

* Fotoğraf: Bölgede yaşayan Sedat Cezayirlioğlu'nun objektifinden.

Şikâyet dilekçesi, İliç'teki çevre felaketini duyuran Sedat Cezayirlioğlu ve avukatı İsmail Hakkı Atal tarafından kaleme alındı ve Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne (UCM) taşındı.

Amerika-Kanadalı Anagold Madencilik ile Çalık Holding'in ortağı olduğu Erzincan'ın İliç ilçesinde faaliyet gösteren Çöpler Altın Madeni'nde 21 Haziran'da siyanürlü solüsyon boruları patlamış, sızıntı sonucu 210 metreküp siyanürlü zehirli kimyasal bileşik (yaklaşık 80 kilogram siyanür) Fırat Nehri'ne karıştığı belirtilmişti.

Dilekçede öne çıkanlar

Siyanürün havaya ve suya karışması sadece solüsyonun fiziki olarak dereye veya dere yatağına ulaşmasıyla değil, buharlaşma ve toprağın içine karışarak besin zincirine dahil olmasıyla da gerçekleştiğinin ifade edildiği şikâyet dilekçesinde, Sağlık Bakanlığı'nın 2002 ile 2016 aralığını kapsayan kanser verilerine de değinildi:

• 2002'de erkeklerde 100 bin kişide prostat kanseri vakası 11,5 iken, 2016'da 35'e; 100 bin kişide lenf kanseri 1,4 iken 7,2'ye , tiroid kanseri 0,5 iken 6,2'ye, akciğer kanseri 42,2 iken 57,7 ye çıkmıştır.
• Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü verilerinden alınarak Sağlık Bakanlığı'nın yayınladığı 2018 Sağlık İstatistikleri Yıllığı da açıkça göstermektedir ki; Anagold madencilik şirketi Türkiye topraklarında insanlığa karşı suç işlemektedir.
• Gezegen üzerindeki sivil halkın bir bölümünü dolaylı yoldan zehirleyerek ve diğer yandan iklim krizini derinleştirerek Roma Statüsü 7. Madde 1 / a-b-d-k fıkralarını ihlal etmektedirler.
• İnsanlığa karşı suç şikayetinde bulunduğumuz Anagold Madencilik Şirketinin sahibi SSR Mining yönetim kurulu üyelerinin faaliyetleri yerel ekosistemleri bozdukları gibi, Türkiye'yi ve Türkiye'ye komşu ülkeleri zehirlemektedir.
• Uluslararası hukukta uygulanan "ihtiyatlılık" ve "öngörülebilirlik" ilkeleri gereğince yaptıkları faaliyetlerin olası sonuçlarını bilerek 21.06.2022 tarihinde siyanür borusunun patlamasına neden olan madencilik şirketi , Fırat nehrine 210 metreküp siyanürlü zehirli kimyasal bileşik karışmasına sebebiyet vermiştir.

İnsanlık suçu tanımı

Dilekçede "insanlık suçu" tanımı yapılırken şöyle dendi:

"Uluslararası Ceza Mahkemesinin kuruluş amacını gösteren statünün giriş paragrafında belirtildiği üzere 'Bütün insanların ortak bağlarla birleştiği, ortak bir miras dahilinde kültürlerin bir araya geldiği ve bu hassas mozaiğin her an dağılabileceğinden endişe duyulduğunun bilincinde olarak,' ( Roma Statüsü Tüzüğü -giriş 1. Paragraf ) bu suç bildiriminde bulunuyoruz.

"Küresel iklim krizi, iklim afetleri, kıtlık, kuraklık, doğal afetler, su ve yiyecek savaşları ve salgın hastalıkların oluşmasına neden olan fosil yakıt ve maden şirketleri bu hassas mozaiğin her an dağılmasına neden olabilecek sonuçlara yol açmaktadır."

TIKLAYIN - İliç Altın Madenindeki siyanür sızıntısı üzerine birlikte düşünmek

Ne olmuştu?

Erzincan Valiliği, 24 Haziran'da yaptığı yazılı açıklamayla Anagold Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından işletilen kompleks maden işletmesinde 21 Haziran gecesi, Yığın Liç sahasına siyanür içerikli solüsyon taşıyan boru hatlarında arıza meydana geldiğini duyurdu.

Meydana gelen kazada yaklaşık 20 metreküp solüsyonunun Fırat Nehri'ne aktığına dair kamuoyunu bilgilendiren Valilik, maden işletmesi hakkında çevreyi kirlettiği iddiasıyla soruşturma başlattı. Fakat Valilik, "Hiçbir dereye karışma olmadığı, Fırat Havzası'na gözlemsel olarak ulaşmadığı tespit edilmiştir," dedi.

Cumhuriyet Başsavcılığı sızıntı iddialarıyla ilgili "Çevreye zarar verecek şekilde, atık veya artıkların toprağa, suya veya havaya verilmesi" hükmünü içeren 182. maddesinde düzenlenen "çevrenin taksirle kirletilmesi" suçuyla soruşturma başlattı.

Maden işletmesine, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından, 2872 sayılı Çevre Kanunu'na dayanarak en üst sınırdan (16 Milyon 441 Bin TL) ceza kesildi.

Ardından tesisin faaliyetleri durduruldu.

(TY)