Sendikal haklarda ilerleme sağlanması gereği gerek İlerleme Raporu gerekse AB Konseyine sunulan Tavsiye Raporunda güçlü ifadelerle vurgulandı ve Türkiye'nin sendikal hakları ILO standartları doğrultusunda eksiksiz tanıması istendi.
Sendikal haklar bir siyasi kriter ifade ve inanç özgürlüğü, kadın hakları ve azınlık hakları ile birlikte aynı kategoride değerlendirildi. Komisyon Başkanı Prodi Avrupa Parlamentosu'na yaptığı sunuşta sendikal hakları da siyasi kriterler bağlamında geliştirilmesi gereken bir alan olarak vurguladı.
Sendikal haklara raporun siyasi kriterler bölümünde "ekonomik ve sosyal haklar" başlığı altında yer verildi. Bu durum sendikal hakların tartışmasız olarak siyasi kriterlerin bir bölümü olarak görüldüğünü göstermektedir.
Raporda cam ve lastik sektöründeki grev ertelemeleri sendikal hakları kısıtlayan örnekler olarak sunuldu. Raporda sendikalaşma, toplu sözleşme ve grev hakkına ilişkin sınırlamaların varlığı koruduğu ve Türkiye'nin ILO standartlarını karşılamaktan uzak olduğu vurgulandı.
Raporun AB müktesebatına uyum bölümünde Sosyal Politika ve İstihdam başlığı altında da sosyal ve sendikal haklarla ilgili gelişmelere ve eksikliklere geniş olarak yer verildi.
Sendikal haklara ilişkin saptama ve öneriler
Raporun siyasi kriterler bölümünde sendikal haklarla ilgili yer alan saptamalar ve eleştirileri özetle şöyle sıralamak mümkün:
* Sendikal haklarla ilgili olarak, örgütlenme hakkı ve grev hakkının da içeren toplu pazarlık hakkı üzerinde ciddi sınırlamalar varlığı koruyor.
* Türkiye hala ILO standartlarını karşılamaktan uzaktır.
* Genel olarak Türkiye bütün düzeylerde sosyal diyalogun güçlendirilmesine ve sosyal işbirliği kültürünün geliştirilmesine ihtiyaç duymaktadır.
* Türkiye henüz Avrupa Sosyal Şartı'nın örgütlenme hakkı ile ilgili 5. maddesini ve grev hakkını da içeren toplu pazarlık hakkıyla ilgili 6. maddesini henüz onaylamadı.
* Kamu görevlileri sendikaları yasası kamu çalışanlarının bir bölümünün sendikalaşmasını engelliyor, ve grev ve toplu pazarlık hakkını içermiyor,
* Özel sektörde sendikalaşma prosedürü elverişsiz ve pahalıdır.
* Sendikalar yetki alabilmek için işyeri düzeyinde yüzde 50 ve işkolu düzeyinde yüzde 10 barajı aşmak zorundalar.
* Grevlerin ve gösterilerin ertelenmesi ya da iptali gibi sendikal hakları kısıtlayıcı çok sayıda uygulama vardır. Özellikle lastik ve cam sektörlerindeki grev ertelemeleri bunun örnekleridir.
* Türkiye hala gözden geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı'nı onaylamadı. (AÇ/BB)
* Aziz Çelik, Kristal-İş Eğitim Müdürü
