İklim raporu sızdı: Dünya artık anlamalı

*Görsel: Pixabay. 

İklim bilimcileri, acilen harekete geçilmezse, küresel ısıtmanın Dünya'nın doğal sistemlerinde kırılma noktalarını tetikleyeceği ve bunun yaygın ve muhtemelen geri dönüşü olmayan felaketlere yol açacağından giderek daha fazla endişe duyuyor.

Dünyanın önde gelen iklim bilimcilerinin hazırladığı bir taslak rapora göre, etkilerin düşünülenden çok daha yakın olacağı ve sera gazı emisyonları bir miktar kontrol altına alınsa bile önümüzdeki on yıllarda yaşamı temelden yeniden şekillendireceği öne sürüldü.

Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC), bu yaz ve gelecek yıl aşamalı olarak yayınlanacak önemli bir rapor hazırlıyor.

"Yaşam kurtulabilir, ama insanlar..."

Bu yılın başlarından kalma olduğu düşünülen IPCC raporunun taslağı, bulgularını Perşembe günü bildiren Agence France-Presse'ye sızdırıldı.

Taslak, iklim çöküşünden kurtulmanın imkansız hale gelebileceği bir dizi eşik konusunda uyarıda bulunuyor:

"Dünyadaki yaşam, yeni türlere evrilerek ve yeni ekosistemler yaratarak sert bir iklim değişikliğinden kurtulabilir... ama insanlar başaramaz."

• NOT: Sızan raporun büyük kısmı, Kasım ayında Glasgow'da gerçekleşen BM iklim görüşmeleri olan COP26'daki politika yapıcılar tarafından değerlendirilecek ve beklenen zamanda yayınlanmayacak.

"Bu koşullarda en iyi ihtimalle 3 derece"

AFP'ye göre, IPCC taslağı en az 12 potansiyel kırılma noktasını detaylandırıyor. Raporda, "En kötüsü henüz gelmedi, çocuklarımızın ve torunlarımızın hayatlarını bizimkinden çok daha fazla etkilenecek" deniyor.

On yıl önce bilim insanları, küresel ısınmayı 19. yüzyılın ortalarındaki seviyelerin 2C üzerinde sınırlamanın geleceği korumak için yeterli olacağına inanıyorlardı.

Bu hedef, küresel ısıtmayı toplu olarak 2C'nin çok altında - ve mümkünse 1.5C'de sınırlama sözü veren yaklaşık 200 ülke tarafından kabul edilen 2015 Paris anlaşmasında yer alıyor. Mevcut durumda ise dünya en iyi ihtimalle 3C ısınmaya doğru gidiyor.
Daha önceki modeller, Dünya'yı değiştiren iklim değişikliğinin 2100'den önce olası olmadığını tahmin ediyordu.

Ancak BM taslak raporu, 1,5 derecenin üzerinde bile uzun süreli ısınmanın "ilerici derecede ciddi, yüzyıllarca süren ve bazı durumlarda geri döndürülemez sonuçlar" üretebileceğini söylüyor.

Ardışık olaylara yol açabilir

Guardian'ın haberinde yer alan ifadelere göre sıcaklıklar belirli bir seviyeye ulaştığında kırılma noktaları tetiklenir, bu sayede geniş yankıları olan bir dizi ardışık olaya yol açar.

Örneğin, artan sıcaklıklar Kuzey Kutbu permafrostunun erimesine yol açtığından, donmayan toprak, daha fazla ısınmaya neden olan güçlü bir sera gazı olan metan salıyor.

Diğer kilit kırılma noktaları arasında ise şunlar var:

• Karbon emisyonları hızla azaltılsa bile tersine çevrilmesi neredeyse imkansız olabilecek ve deniz seviyelerini onlarca yıl boyunca feci bir şekilde yükseltecek olan kutup buz tabakalarının erimesi ve Amazon yağmur ormanlarının aniden su altında kalma olasılığı. 

Domino taşlarının devrilmesi gibi

IPCC'nin önceki çalışmaları, devrilme noktalarını hesaba katmadığı için eleştirilmişti. Yeni rapor, vücudun konuyla ilgili şimdiye kadarki en güçlü uyarılarını içerecek şekilde yazılmış.

University College London'da küresel değişim bilimi profesörü olan Simon Lewis raporla ilgili şunları söyledi:

• Tüm bilgiler bilimsel literatürden geldiği için IPCC raporundaki hiçbir şey sürpriz olmamalı. Ancak bir araya getirildiğinde, IPCC'nin verdiği net mesaj, giderek artan şiddetli sıcak hava dalgalarının, yangınların, sellerin ve kuraklıkların birçok ülke için korkunç etkilerle yolumuza çıktığı. Bunun da ötesinde, yüksek sıcaklıklar ve kuraklık nedeniyle Amazon yağmur ormanlarının bazı bölümlerinin varlığını sürdüremeyeceği gibi, genellikle kırılma noktaları olarak adlandırılan bazı geri dönüşü olmayan değişiklikler var. Bu kırılma noktaları, domino taşlarının devrilmesi gibi birbirine bağlanabilir.
• Kırılma noktalarının tam zamanlaması ve aralarındaki bağlantılar bilim insanları tarafından iyi anlaşılmadı, bu nedenle geçmiş IPCC değerlendirmelerinde yeterince rapor edilmedi. İnsanların, toplum karbon emisyonlarını derhal azaltmak için harekete geçmezse nelerin tehlikede olduğunu bilmeleri gerektiğinden, bu sefer IPCC'nin daha açık sözlü dilini memnuniyetle karşılıyoruz.

"İstersek bir nesilde durdurabiliriz"

Oxford Üniversitesi'nde jeosistem bilimi profesörü olan Myles Allen, taslak rapor hakkında yorum yapmaktan kaçındı, ancak korkunç etkilerden kaçınmanın hala mümkün olduğunu vurgulayarak şunları söyledi: 

• İnsanların 'biz zaten mahvolduk, neden uğraşalım ki?' mesajını almamaları önemli. Bu düzeltilebilir bir sorun. İstersek küresel ısınmayı bir nesil içinde durdurabiliriz, bu da gelecekteki ısınmayı bu yüzyılda olduğundan daha fazla sınırlamamak anlamına gelir. Nasıl olduğunu da biliyoruz. Bu sadece onunla devam edip etmeme meselesi.

(PT)