.jpg)
* Fotoğraf: 2022'deki Ankara yağışlarından bir kare. (Kaynak: Anadolu Ajansı).
İnsan kaynaklı küresel ısıtma, Yunanistan, Bulgaristan ve Türkiye'de şiddetli yağış olasılığını 10, Libya'da ise 50 kata kadar artırdı; dere yataklarındaki yapılaşma, barajların bakımsızlığı ve diğer yerel faktörler aşırı hava koşullarını insani bir felakete dönüştürdü.
World Weather Attribution (WWA) grubundan iklim bilimcilerden oluşan uluslararası bir ekip tarafından yapılan hızlı analize göre, eylül ayı başında Akdeniz'in büyük bölümünde yıkıma neden olan şiddetli yağışların sera gazı emisyonlarından kaynaklanan iklim krizi nedeniyle gerçekleşme olasılığı daha yüksek.
Çalışmada ayrıca şiddetli yağmurun yol açtığı yıkımın, sele eğilimli bölgelerdeki yapılaşma, ormansızlaşma ve Libya'daki çatışmanın sonuçları gibi faktörler nedeniyle çok daha büyük olduğu tespit edildi.
Libya, Kaynak: Anadolu Ajansı.
Üç ayrı bölge
İklim krizinin bölgedeki şiddetli yağışlar üzerindeki etkisini ölçmek için bilim insanları, 1800'lerin sonlarından bu yana yaklaşık 1,2°C'lik küresel ısıtmanın ardından bugünkü iklim ile geçmişteki iklimi karşılaştırmak üzere iklim verilerini ve bilgisayar modeli simülasyonlarını analiz etti.
Bilim insanları analizlerini üç bölgeye ayırdı: Analizin, yağışların çoğunun düştüğü ülkenin kuzeydoğu kısmına odaklandığı Libya; analizin art arda dört gün boyunca maksimum yağışa baktığı Yunanistan, Bulgaristan ve Türkiye ve yağmurun çoğunun sadece birkaç saat içinde düştüğü İspanya.
Yunanistan, Bulgaristan ve Türkiye için yapılan analiz, iklim krizinin, gezegeni ısıtan insan faaliyetlerinin bir sonucu olarak, şiddetli yağmurun gerçekleşme olasılığını 10 kata kadar artırdığını ve yüzde 40'a kadar daha fazla yağmur yağdığını gösterdi. Üç ülkenin bir bölümünü kapsayan bu geniş bölge için bu olay artık oldukça yaygın ve yaklaşık her 10 yılda bir beklenebilir, yani her yıl gerçekleşme olasılığı yüzde 10.
Altyapı ve siyasi atmosfer
Çalışmanın kilit bulgularından biri, bazı bölgelerde gözlemlenen çok büyük etkilerin, nüfusun yüksek kırılganlığı ve olaya maruz kalmalarının bir kombinasyonundan kaynaklandığı. Orta Yunanistan'daki etkilenen bölgede, kentlerin ve toplulukların çoğu ve altyapının büyük bir kısmı sele eğilimli alanlarda yer alıyor. Libya'da, uzun süren silahlı çatışma, siyasi istikrarsızlık, potansiyel tasarım hataları ve barajların yetersiz bakımı gibi çeşitli faktörlerin bir araya gelmesi felakete katkıda bulundu. Bu faktörlerin etkileşimi ve iklim kriziyle daha da kötüleşen çok şiddetli yağmur, aşırı yıkımı yarattı.
Eylül ayı başlarında İspanya'yı etkileyen bir alçak basınç sistemi ve Doğu Akdeniz'de oluşan Daniel Fırtınası, 10 gün boyunca İspanya, Yunanistan, Bulgaristan, Türkiye ve Libya'nın da aralarında bulunduğu birçok ülkeye büyük miktarda yağmur suyu getirdi. Şiddetli yağmur bölge genelinde büyük sellere yol açarak Bulgaristan'da dört, İspanya'da beş, Türkiye'de yedi ve Yunanistan'da 17 kişinin ölümüne neden oldu.
En büyük yıkım ise sellerin iki barajın çökmesine neden olduğu Libya'da meydana geldi. Kayıpların kesin sayısı hâlâ belirnememekle birlikte, şu anda sadece Derna'da 3 bin 958, Libya'nın başka yerlerinde ise 170 kişinin öldüğü teyit edilmiş durumda ve 10 binden fazla kişi kayıp.
Yunanistan, Kaynak: Anadolu Ajansı.
World Weather Attribution hakkında
İklim krizinin fırtınalar, aşırı yağışlar, sıcak hava dalgaları, soğuk hava dalgaları ve kuraklık gibi aşırı hava olayları üzerindeki olası etkisini analiz eden ve ileten uluslararası bir iş birliği.
Önceki çalışmaları arasında, iklim krizinin geçen yıl Nijerya'da ve Batı Afrika'nın diğer bölgelerinde selleri şiddetlendirdiğini ortaya koyan araştırma yer alıyor.
Çalışmaları ayrıca geçen yıl Kuzey Yarımküre'de yaşanan kuraklığın iklim krizi nedeniyle daha olası hale geldiğini ve Pakistan'da ölümcül sellere yol açan yağışları artırdığını; ancak Madagaskar'ın 2021 gıda krizinde ana etkenin iklim krizi olmadığını göstermişti.
(TY)
.jpg)
