Dünyanın dört bir yanında insanlar, temel hakları arasında yer alan yaşanabilir bir iklimi mümkün kılmaya yönelik yasal mücadeleler veriyor.
2019 yılında Hollanda mahkemeleri, devletin vatandaşlarının haklarını korumak üzere sera gazı emisyonlarını azaltma kapsamında daha yüksek hedefler koyması gerekliliği yönünde karar almıştı. Yakında benzer durum Fransa’da gerçekleşebilir.
Davayı 2 milyona aşkın Fransalı destekliyor
2018'in sonunda Fransa’da faaliyet gösteren dört adet sivil toplum kuruluşu, Fransa Devleti’ne karşı "iklim değişikliğiyle mücadele kapsamında etkin faaliyet göstermeme" kapsamında dava açmıştı. Paris İdari Mahkemesi, 3 Şubat tarihinde ‘’Yüzyılın Davası’’ olarak nitelendirilen davadaki kararını açıkladı.
Bu dava, Fransa’da bugüne kadar gerçekleştirilen en büyük imza kampanyası sayesinde 2,3 milyon vatandaş tarafından destekleniyor.
Tespitler
Sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinin kutladığı "tarihi karar" aşağıdaki unsurları içeriyor:
- Fransız Devleti’nin iklim değişikliğiyle mücadele kapsamında yürüttüğü faaliyetlerin yetersiz olduğu tespit edildi.
- İklim değişikliğiyle ilintili olarak ekolojik hasar oluştuğu kabul edildi.
- Sera gazı emisyonlarının azaltılması kapsamında belirlenen hedeflere ulaşılmasından sorumlu olan Fransız Devleti’nin kısmen başarısız olduğuna karar verildi.
Davada görev yapan yargıçlar aynı zamanda, "ekolojik hasar kapsamında Devlete karşı açılacak tazminat davalarının Medeni Kanun'da öngörüldüğü üzere kabul edilebilir olduğunu" tespit etti. Bu durum, diğer davacıların yaşadıkları zararın tazmini için bu kararı emsal alabilecekleri anlamına geliyor.
GörüşlerDavayı açan dört sivil toplum kuruluşu temsilcisinin görüşleri: Ortak Endişemiz (Notre Affaire à Tous) Genel Müdürü Cécilia Rinaudo: "Biz KAZANDIK! Yıllarca süren mücadelenin ardından, Notre Affaire à Tous ve diğer STK'lar olarak 3 Şubat tarihinde büyük bir zafer kazandık. "Bu zafer, liderlerimizin mücadele edemediği iklim krizinin yıkıcı etkileriyle hali hazırda karşı karşıya olan tüm insanlar için kazanılmış bir zafer anlamına geliyor. Adaletin yerini bulmasının zamanı geldi. Bu karar, tüm dünyadaki iklim adaleti hareketi adına büyük ölçekli yasal ve toplumsal başarıyı temsil ediyor. "Bu dava milyonlarca insanı, geleceğimiz adına mücadele ettiğimiz ortak endişemiz çerçevesinde bir araya getirdi. Yargıcın verdiği dönüm noktası niteliğindeki karar, Fransa'nın iklim değişikliğiyle mücadeledeki yetersizliğinin tolere edilemeyeceğine ve yasa dışı olduğuna dair mkanıt oluşturuyor. Ancak mücadelemiz sonlanmadı. Devletin harekete geçmedeki yetersizliğinin kabul edilmesi, iklim değişikliğiyle mücadeleye yönelik somut ve etkin önlemlerin uygulamaya koymasının yalnızca ilk adımını oluşturuyor." Nicolas Hulot Vakfı'nda Enerji ve İklim Danışmanı olarak görev yapan Célia Gautier: "Yüzyılın Davası, Fransa halkına iklim adaletini getiriyor. Fransa Devleti'nin iklim değişikliğiyle mücadele kapsamındaki yetersizliği hali hazırda insanlara ve doğaya zarar veriyordu. "Ancak mahkemenin gerçekler ve bilim lehine karar verdiğini ve Fransa Devleti'ni yetersiz mücadelesi sebebiyle mahkûm edildiğini görmek STK'larımız ve davamızı destekleyen 2,3 milyon vatandaşa nefes aldırıyor. Bu büyük zafer, davamızın ikinci adımı için bizleri umutlandırıyor." Greenpeace Fransa'nın Genel Müdürü Jean-François Julliard: "Açık olalım. Bu karar, iklim adaleti adına tarihi bir zaferdir. Fransız idari mahkemesi, Fransa Devleti'nin iklim değişikliğiyle mücadelede yetersiz olduğuna ve bu durumun YASADIŞI olduğuna karar verdi." Oxfam Fransa'nın Genel Müdürü Cécile Duflot: "Alınan karar, Fransa'da iklim adaleti adına tarihi bir zafer anlamına geliyor. Fransa'nın iklim değişikliğiyle mücadeledeki yetersizliği ilk kez yasadışı olarak ilan edildi. Bu durum, önemli bir emsal niteliği taşıyor ve iklim krizinden etkilenen insanların haklarını savunmaları adına kullanılabilir. |
Bazı detaylar
*Mahkeme ayrıca, hükümetin iklim değişikliğiyle mücadeledeki yetersiz tutumunun davacılar arasında bulunan Notre Affaire à Tous, Nicolas Hulot Vakfı, Greenpeace Fransa, Oxfam Fransa üzerinde yarattığı manevi önyargıyı da dikkate aldı.
*Kamu kurumları tarafından yürütülen etki değerlendirme analizi, mevzuatın belirlenen iklim hedeflerinin yalnızca yarısını ya da üçte ikisini hayata geçirebileceğini gösteriyor. .
*Mahkeme, kamu kurumları ile STK'lar arasında 2 ay sürecek müzakere ortamı oluşturmak üzere tekrar bir soruşturmayı açtı.
*Mahkeme, bu kararı Danıştay'ın Grande Synthe kent yönetimi tarafından açılan ve Yüzyılın Davası oluşumu tarafından desteklenen davasını emsal göstererek sonuçlandırabilir. Grande Synthe Davası’nda Mahkeme, hükümetin 2030 iklim hedeflerine ne şekilde hayata geçireceğine dair kanıt talep etmişti. Devlet tarafından sunulan delillerin tatmin edici bulunmaması durumunda, Danıştay ilave önlem alınması yönünde karar verebilir. Her iki durumda da Yüzyılın Davası oluşumunda yer alan kurumlar, Fransa'nın yeterli önlem almadığını öne süren başka kanıtları mahkemeye sunacak. (EMK)
