İHD ve TİHV ocak ayı hak ihlalleri raporu: 2024 yılını mumla arayacağız
TİHV Dokümantasyon Merkezi’nin tespitlerine göre; 2025 Ocak ayı, özellikle basın özgürlüğüne ve gazetecilere yönelik baskıların ve ihlallerin çok yoğun yaşandığı bir ay oldu.
İnsan Hakları Derneği (İHD) ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), Düşünce Suçuna Karşı Girişim (DSKG) ocak ayı İfade, Toplanma ve Örgütlenme Özgürlükleri İhlal Raporu’nu açıkladı.
TİHV Dokümantasyon Merkezi’nin tespitlerine göre; 2025 Ocak, özellikle basın özgürlüğüne ve gazetecilere yönelik baskıların ve ihlallerin çok yoğun yaşandığı bir ay oldu.
2025 yılının ihaller açısından "iyi başlamadığı" ifade edilen raporda, "Ocak ayındaki ihlallerin yoğunluğuna bakarak geçen yılı mumla arayacağımızı söyleyebiliriz" denildi.
Gazetecilere yönelik baskılar
Ocak ayında ülke genelinde en az 17 gazeteci gözaltına alındı. 8 gazeteci tutuklandı, 4 gazeteci adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. İki ayrı olayda gazetecilerin haber takibi yapması kolluk güçleri tarafında engellendi. 25 gazeteci hakkında soruşturma açıldı. 112 gazeteci hakkında daha önceden açılmış 37 davanın görülmesine devam edildi. Sonuçlanan 6 davada toplam 10 gazeteci beraat etti. 9 davada ise toplam 15 gazeteci mahkum oldu. 8 gazeteci ile ilgili 2 ayrı iddianame kabul edildi.
14 siteye erişim engeli
Ayrıca ocak ayı içinde 2’si ‘Atatürk’e hakaret’, 6’sı ‘Cumhurbaşkanına hakaret’, 3’ü ‘dini değerlere aşağılama’, 24’ü ‘örgüt propagandası yapma’, ‘suç ve suçluyu övme’ ya da diğer sebepler gerekçesiyle 1’i çocuk olmak üzere en az 34 kişi gözaltına alındı. 1’i çocuk olmak üzere en az 7’si tutuklandı. 2’si adli kontrol, 1’i ev hapsi şartıyla olmak üzere geri kalan kişilerin hepsi serbest bırakıldı.
Benzer suçlamalarla toplam 14 kişinin yargılandığı 11 davanın duruşmaları görüldü. 3 davada yargılanan 3 kişi beraat etti. 4 ayrı davada yargılanan 4 kişi mahkum oldu. 7 kişinin yargılandığı 4 davanın görülmesine ise ileri tarihlerde devam edilecek.
Ocak ayında muhalif gazete ve dergilere ait en az 14 siteye mahkeme kararlarıyla erişim engeli getirildi. 18 haber ve sosyal medya paylaşımına erişim engeli getirildi.
RTÜK cezalar yağdırdı
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Ocak ayı içinde çeşitli TV kanallarına cezalar yağdırdı. RTÜK, çeşitli TV kanallarına en az 13 kez idari para cezası verdi. Ayrıca bir dijital platformda yer alan 1 içeriğin katalogdan çıkartılmasına hükmetti.
Ocak ayı içinde 5 kitap hakkında toplatma kararı verildi. Söz konusu toplatma kararlerının hepsi Diyarbakır 2. Sulh Ceza Hakimliği tarafından alındı.
Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü
2025 Ocak ayı içinde ülke genelinde kolluk güçleri tarafından en az 23 barışçıl toplantı ve gösteriye müdahale edildi. En az 148 kişi işkence ve diğer kötü muamele niteliğindeki uygulamalara maruz kalarak gözaltına alındı.
Gözaltına alınanlardan en az 21’i tutuklandı. Serbest bırakılanlardan 14’üne adli kontrol tedbiri, 2’sine ise ev hapsi tedbiri uygulandı. Tutuklanan kişilerin tamamı belediyelere yapılan kayyım atamalarını protesto için gerçekleştirilen barışçıl toplantılara katılanlardı.
Toplantı ve gösteri özgürlüğüne yönelik davalar, sadece 2911 Sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet gerekçesiyle açılmıyor. Ayrıca ‘görevi yaptırmamak için direnme’, ‘kasten yaralama’ ve ‘mala zarar verme’ suçlarından da açılıyor.
Bu kapsamda ocak ayında ülke genelinde en az 214 kişinin yargılandığı 10 ayrı davanın görülmesine devam edildi. Sadece 2911 Sayılı Kanunu’na muhalefet gerekçesiyle ise en az 8 ayrı davada 186 kişinin yargılanmasına devam edildi. Bu yargılamalar sonucunda 27 kişi hakkında beraat kararı verilirken diğer davaların görülmesi ileri bir tarihe ertelendi.
2025 Ocak ayında mülki idare amirlerinin kararlarıyla en az bir etkinlik iptal edildi, bir etkinlik yasaklandı. Ayrıca 1 ilde (Siirt) 10 gün ve 1 ilçede (Silivri) 4 gün süreyle tüm eylem ve etkinlikler mülki idare amirleri tarafından yasaklandı.
Örgütlenme Özgürlüğü
Ocak ayında siyasi partilerin üye yöneticisi olan en az 48 kişi gözaltına alındı. 37 kişi tutuklanırken, serbest bırakılanların 9’u hakkında adli kontrol şartı getirildi. Yine ocak ayında 1 milletvekili, 2 belediye eş başkanı, 1 belediye başkanı, 6 belediye meclis üyesi gözaltına alındı. 2 belediye eş başkanı ve 1 belediye başkanı tutuklandı.
Ayrıca Esenyurt Belediyesi Başkanı Ahmet Özer hakkında ikinci kez tutuklama kararı verildi. Gözaltına alınan. 1 belediye meclis üyesi adli kontrol şartıyla, 1 belediye meclis üyesi ise ev hapis tedbiri ile serbest bırakıldı.
İstanbul Barosu Yönetim Kurulu üyesi gözaltına alınarak tutuklandı.
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı hakkında yaptığı konuşmalar gerekçe gösterilerek iki ayrı soruşturma açıldı.
17 milletvekili hakkında hazırlanan toplam 20 fezleke dokunulmazlıklarının düşürülmesi için Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) gönderildi.
Cumhuriyet Halk Partisi’nin Cumhurbaşkanı adayı ve görevden alınan İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’na yönelik operasyon sonrası, ülke genelinde protestolar başladı.
Bu protestoların ardından binlerce kişi gözaltına alınırken, yüzlerce kişi tutuklandı. Polis müdahalelerinin sertliği, hem görüntülere hem de ifade tutanaklarına yansıdı.
Gözaltı ve tutuklamalara tepki gösteren isimlerden biri oyuncu Beren Saat’ti.
Saat, paylaşımı şöyle:
"Kapılarda ağlayan anneleri gördükçe içim parçalanıyor; Türkiye’nin en iyi üniversitelerinin öğrencilerinin aileleri onlar. Eğer ülkemiz gelecekte ilerleyecekse, bu gençler sayesinde olacak. Lütfen canlarını yakmayın, taleplerini dinleyin, serbest kalsınlar."
İletişim Başkanı Fahrettin Altun, CHP Genel Başkanı’nın bugünkü açık hava toplantısında medya kuruluşlarına yönelik sözlerine dair X'te paylaşım yaptı.
Altun, açıklamasında CHP liderinin sözlerinin partisinin “ideolojik saplantılarını yansıttığını ve siyasal acziyetini gözler önüne serdiğini” belirtti.
CHP’nin, Batılı medya kuruluşları karşısında ilgi arayışı içinde olduğunu savunan Altun, buna karşın “binlerce emekçinin alın teriyle faaliyet gösteren yerli ve millî medya kuruluşlarına karşı kin güttüğünü” ifade etti.
*CHP’nin bugün (29 Mart 2025 Cumartesi) Maltepe’de düzenlediği “Ekrem İmamoğlu’na özgürlük” mitingini NTV, Habertürk gibi kurumlar yayınlamadı. Daha önce de CHP’nin benzer mitingi ve halk buluşmalarını yayınlamamışlardı.
Altun, CHP liderinin “ideolojik kumpanyasına katılmayan her medya kuruluşunu ve yerli firmayı hedef aldığına”dikkat çekerek, bu tutumun toplumu kutuplaştırmaya yönelik bir girişim olduğunu vurguladı. Açıklamasında “Bu çabanın aziz milletimiz nazarında bir hükmü yoktur” diyen Altun, siyaset kurumunun birleştirici olması gerektiğini belirtti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sık sık vurguladığı “siyaset ayrıştırma değil, birleştirme sanatıdır” sözünü hatırlatan Altun, Ramazan Bayramı arifesinde toplumun huzur ve birlik içinde olması gerektiğinin altını çizdi.
CHP'nin Boykot Çağrısı: Medya ve Markalara Tepki
İstanbul Maltepe’de düzenlenen destek mitinginde CHP Genel Başkanı Özgür Özel, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınması ve ardından tutuklanması sürecinde, ana akım medya kuruluşlarının ve bazı markaların tutumunu sert bir dille eleştirdi. Özel, bu süreçte eylemlerini görmezden gelen medya organlarına ve belirli firmalara yönelik boykot çağrısını genişletti.
Özel ve CHP yönetimi, 24 Mart’ta boykot edilecek markaların listesini paylaşmış, ardından 25 Mart’ta boykotyap.comadlı bir internet sitesi üzerinden bu listeyi duyurmuştu. Ancak siteye mahkeme kararıyla erişim engeli getirildi. Bugünkü mitingde konuşan Özel, boykot listesinin genişletildiğini ve yeni markaların eklendiğini açıkladı.
Özel, şu sözlerle medya ve reklamverenlere çağrıda bulundu:
"TRT’yi bir daha asla açmıyoruz. CNN Türk, TGRT, A Haber, Beyaz TV, Demirören ve Turkuvaz Medya’yı asla ve asla açmıyoruz. Bir sözüm de reklam verenlere: Eğer biz TRT, CNN Türk, A Haber, Beyaz TV, Türkiye, Akşam ve Yeni Şafak’ta reklamınızı görürsek o ürünü almayacağız."
Espressolab yetkililerinin kendisine ulaştığını belirten Özel, marka yetkililerinin kendileriyle görüşmek istediklerini ifade ederek şunları söyledi:
"Vakıf üniversitelerinde küçük kafeleri ele geçirip pahalıya satanlar var. Boykot deyince gençler bu ismi bağırdı. Yetkililer bize ulaşmaya çalıştı. Dedikleri şu: 'Görüşelim, ne yapmamız gerekiyorsa anlaşalım.' Eğer üniversite kampüslerinde gençlerin gönlünü yaparsa, oradan çekilirse, Espressolab’leri öğrencilere kantin olarak bırakırsa, öğrenciler de 'biz bunları affettik' derse, o zaman yanıma gelirsin dedim."
Medyaya yönelik boykot listesine yeni eklemeler yapan Özel, şu açıklamalarda bulundu:
"Habertürk ve NTV yayında yoktu. Habertürk yayına geçti ama NTV hâlâ yayın yapmıyor. Bu dakikadan itibaren, NTV düzelip de boykot listemizden çıkana kadar NTV’yi izlemiyoruz. NTV’nin yanında Star TV, Doğuş Grubu, Kral FM… Günaydın Restoran’a gidilmiyor, Nusret’in kapısından geçilmiyor. Ayrıca, Doğuş Grubu'nun sattığı arabaları da almayacağız. Volkswagen, Almanya’da sendikanın güçlü olduğu bir firma. Ama bundan sonra bu bayilik NTV’de durdukça, NTV bize böyle davrandıkça Doğuş Grubu’nun sattığı arabaları almayacağız."
