İnsan Hakları Derneği (İHD) 19 Aralık "Hayata Dönüş" operasyonunun yıldönümünde 19 Aralık 2000'den bu yana cezaevlerinde bir çeşit ‘ikinci’ bir cezalandırma sistemi olarak uygulanana tecrit ve izolasyona son verilmesini istedi.
19 Aralık 2000'de 20 cezaevinde düzenlenen operasyonda 31 mahkum ve iki asker öldü. O tarihten beri binlerce tutuklu ve hükümlü F tipi cezaevlerinde tek ve üç kişilik hücrelerde tecrit ve izolasyon koşullarında tutuluyor. Operasyonun ardından F-tiplerine karşı başlatılan açlık grevleri ve başka eylemlerde de 121 kişi öldü.
Talepler, yeniden
Yazılı bir açıklama yapan İHD, "Cezaevlerinde İnsan Hakları İçin Mücadele ve Dayanışma Günü" ilan ettiği 19 Aralık'ta taleplerini bir kez daha yineledi:
- Adli veya siyasi ayrımı yapmadan bütün tutuklu ve hükümlüler için insan onuruna saygı gösterilmeli.
- Hiçbir tutuklu ve hükümlü tecrit ve izolasyon koşullarında tutulmamalıdır. 45/1 no lu genelge hiçbir gerekçe sunulmadan uygulanmalı, mahkumların haftalık telefon görüşmelerindeki Kürtçe konuşma yasağı derhal kaldırılmalı.
- Tutuklu ve hükümlülerin haklarını ihlal eden, onlara işkence yapan, yaralayan ve öldüren kamu görevlileri hakkında davalar açılmalı, açılmış davalar bir an önce sonuca bağlanarak failler hak ettikleri cezalara çarptırılmalı.
- 24 saate yayılan tecrit, gayri insani muamele olduğundan Tek Kişilik İmralı Kapalı Cezaevi derhal kapatılmalı.
- Temel insan haklarına aykırı birçok madde içerdiğinden, Ceza İnfaz Yasası’nın ivedilikle ilgili meslek kuruluşları, İnsan Hakları Örgütleri ve akademisyenlerden oluşacak bir kurulda yeniden düzenlenmesi sağlanmalı.
- Cezaevleri sivil izlemeye açık olmalı.
- Cezaevlerinde tutuklu ve hükümlülerin, savunma, şiddete maruz kalmama, sağlık, eğitim, beslenme, aileleri ve avukatlarıyla ve genel olarak dış dünya ile iletişim haklarına saygı gösterilmeli ve BM Minimum Cezaevleri Standartlarında belirlenen ilkeler kabul edilmeli.
- Daha özgün sorunlar da yaşandığından, Kadın ve Çocuk Cezaevleri, insan onurunun zedelenmediği, temel hakların koruma altına alındığı bir bakış açısıyla yeniden düzenlenmeli.
- Toplumsal barışın tesisi için siyasileri de içeren genel af ilan edilmeli.
Cezaevlerinde durum
İHD, Türkiye'de mevcut 421 cezaevinde 75 bin 589 tutuklu ve hükümlü olduğunu; 2007'de cezaevlerinde intihar, hastalık kaza gibi değişik nedenlerden dolayı 10 kişinin öldüğünü vurguladı.
- İHD Ocak-Haziran verilerine göre 51 kişi işkence ve kötü muameleyle karşı karşıya kaldı.
- Yüzlerce mahkum halen kendi anadillerinde konuşmalarından dolayı aileleriyle telefon görüşmeleri yapamamıyorlar.
- 22 Ocak 2007 tarihinde yürürlüğe giren 45/1 no lu 10 saat ortak sohbet hakkını içeren genelge uygulanıyor.
- Yaşamsal sağlık sorunları ile karşı karşıya kalan Erol Zavar gibi onlarca mahkum bulunuyor. (NZ/EÜ)
