İnsan Hakları Derneği (İHD) Adana Şubesi Hapishaneler Komisyonu, Çukurova Bölge Hapishaneleri Hak İhlalleri Raporu’nu bugün açıkladı.

10 ARALIK İNSAN HAKLARI GÜNÜ

“Mahpuslarda depresyon, algı ve duyguda küntleşme, düşünce bozulması gelişebilir”

10 Aralık 2023

Dernekten avukatlar, Adana Kürkçüler F, 1 ve 2 Nolu T Tipi ve Osmaniye 1 ve 2 Nolu T Tipi Hapishanelerindeki mahpuslarla görüşerek şikayetlerini kayıt altına aldı.

Raporda ayrıca, çok sayıda mahpusun sağlığa erişim hakkı başta olmak üzere haklarına getirilen kısıtlamalar ve yaşanan diğer hak ihlallerine ilişkin basında çıkan haberlerin yanı sıra mahpusların gönderdiği mektup ve faxlar ile mahpus yakınlarının başvurularındaki bilgiler de yer aldı.

Zorla “ağız içi arama”

Ziyaret ettikleri Kürkçüler F ve T Tipi Kapalı Hapishanesinde 2021 Ağustos ayından bu yana “ağız içi arama uygulamasının var olduğunu” tespit ettiler:

“Bu uygulamanın görevli Jandarma personelleri tarafından gerçekleştirildiği, uygulamanın Jandarma personelinin mahpusları hastane sevki için teslim aldığı esnada gerçekleştirilmek istendiği, mahpusların odalarından çıkıp Jandarma personelinin kendilerini teslim alacağı yere gelinceye kadar 4 ayrı üst araması, dedektörlü arama ve X-Ray aramasından geçtiği ancak buna rağmen Jandarma personelince mahpuslara ağız içi arama yapılmak istendiği belirtildi.

Mahpuslar tarafından bu uygulamanın hekim nezaretinde ve mevzuata uygun bir şekilde yapılmadığı için keyfi olduğu ve bu uygulamanın Jandarma personeli tarafından yapılması nedeniyle insan onuruna aykırı olarak nitelendirildiği, bu uygulamanın doktor nezaretinde ve mevzuata uygun bir şekilde yapılması istenildiğinde ise Jandarma personeli tarafından ‘Aramayı kabul etmiyor’ şeklinde tutanak tutularak mahpusun hastaneye sevkinin gerçekleştirilmediği tespit edildi.”

“Kişi bütünlüğünü hedef alan, aşağılayıcı, onur kırıcı bir fiil”

Hapishaneler Komisyonu, yasal düzenlemelerde ancak çok özel koşullarda uygulanabileceği belirtilen çıplak arama, ağıziçi arama gibi istisnai uygulamaların son yıllarda mevzuat hükümleri gerekçe gösterilerek yaygın bir şekilde uygulandığını ifade etti:

“Bu tür uygulamaların kapatılma koşulları altında bulunan bireylerin mahremiyetini ve onurunu ihlal ettiği, moral değerlerini düşürdüğü ve ruhsal bütünlüklerine zarar verdiği mahpus anlatımları ile de sabittir.

Oysa ki Mahpuslara Muameleye Dair Birleşmiş Milletler Asgari Standart Kurallarında, ‘aramaların, insanlık onuruna ve aranılanların mahremiyetine saygılı olacak şekilde ve aynı zamanda ölçülülük, yasallık ve gereklilik ilkeleri çerçevesinde yürütülmesi gerektiği’ açıkça ifade edilir.

Kaldı ki ulusal mevzuat uyarınca; bu aramaya mahpusun beden çukurlarında bir eşya bulundurduğu yönünde ciddi ve makul bir emarenin varlığı halinde başvurulması gerekmekteyken böylesi bir durumun varlığı dahi söz konusu değilken mahpusların ağız içlerinin aranması bu uygulamanın son derece keyfiyet barındırdığı ve herhangi bir kriter göz önünde bulundurulmadan, sistematik bir şekilde uygulanması nedeniyle de artık mahpuslar açısından insan onurunu, kişi bütünlüğünü hedef alan, acı verici, aşağılayıcı, onur kırıcı bir fiil olarak icra edildiği değerlendirilmektedir.

Tüm bu nedenlerle mahpusların mahremiyetini ve onurunu ihlal eden, moral değerlerini düşüren ve ruhsal bütünlüklerine zarar veren ağız içi arama uygulamasına derhal son verilmelidir.”

(AS)