Başbakan Recep Tayyip Erdoğan geçtiğimiz hafta sonu, yargı reformunu da içeren anayasa değişikliği paketinin Mart sonuna kadar Meclis'e getirileceğini açıkladı. Erdoğan'ın açıklaması, yargı reformu ile Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) yapısına ilişkin tartışmaları yeniden gündeme getirdi.
Hükümet, "Yargı Reformu Stratejisi" taslağını geçtiğimiz Ağustos ayında kamuoyuna açıklamıştı. Taslakta önemli bir bölüm, hakim ve savcılarla ilgili temel kararları alan Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'yla (HSYK) ilgili değişiklikleri içeriyordu.
HSYK'nin şimdiye kadar yargı denetimine kapalı olan kararlarının dava edilebilmesini, HSYK'nın kendi sekreteryası, bağımsız binası ve bütçesi olmasını öngörüyordu. Ancak hükümet, Adalet Bakanı ve müsteşarını "denetim" amacıyla kurulda tutmaya devam etmek istiyordu. Hukukçular ise bunun HSYK'nin bağımsızlığı ile ilgili sorunların sürmesi anlamına geldiğini savunuyordu.
Cihaner'in gözaltına alınmasıyla yeniden gündeme geldi
HSYK'nin bağımsızlığı, yetkileri ve kararları, 16 Şubat'ta İsmailağa cemaatiyle ilgili soruşturma yürüten Erzincan Başsavcısı İlhan Cihaner'in Erzurum'da özel yetkili savcıların yürüttüğü Ergenekon soruşturması kapsamında gözaltına alınmasıyla yeniden gündeme geldi.
Cihaner 17 Şubat'ta tutuklanırken HSYK, Erzurum'daki özel yetkili savcıların yetkilerini kaldırdı. Yargıtay ve Danıştay HSYK'ye destek verdi. Aynı gün Adalet Bakanı Sadullah Ergin, HSYK'nin kararı için "Anayasa ve yasalara aykırı bir hukuksuzluk, yetki gaspı" dedi.
18 Şubat'ta Yargıtay Başkanı Hasan Gerçeker Bakan Ergin'e "Yasaları açıp okusunlar, doğru dürüst okusunlar, doğru dürüst yorumlasınlar" diye yanıt verdi. HSYK Başkanvekili Kadir Özbek de Ergin'in konuşması için "esef duyduğunu" söyledi.
Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç HSYK'yi anayasa ve yasaları ihlalle suçlarken Cumhurbaşkanı Abdullah Gül AB kriterlerine göre yargı reformu önerdi.
ÇHD: HSYK kaldırılmalı
Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) yaşananların hukukla değil, güç mücadelesiyle ilgili olduğunu vurgularken adalet ve demokrasi için özel yetkili mahkemelerin, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) ve Terörle Mücadele Yasası'nın kaldırılmasını istedi.
Demirtaş: HSYK feshedilmeli
BDP Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, ''Biz HSYK'nin politik bir kurum olduğunu söylüyoruz, kaldırılması ve feshedilmesi gerektiğini düşünüyoruz'' dedi. Demirtaş, "Hâkimler ve savcılar kendi içlerinde demokratik bir seçimle hâkim ve savcılar birimini kurabilmeli, kendi yönetimlerini belirleyebilmeli ve Adalet Bakanlığı'nın hiçbir vesayet yetkisi olmamalıdır'' diye konuştu.
İlkiz: HSYK yerine tam bağımsız Hâkimler Kurulu
Fikret İlkiz'e göre AKP'nin açıkladığı "Yargı Reformu Stratejisi" taslağı, HSYK'nin bağımsızlığıyla ilgili sorunların devam etmesi anlamına geliyordu. İlkiz, HSYK'nın yerine, yalnızca hâkimlerin özlük işlerine bakan, savcılarla ilgili tasarrufu bulunmayan ve yalnızca birinci sınıf hâkimlerden oluşan bir Hakimler Kurulu kurulması gerektiği görüşündeydi.
Anayasa reformu ne getiriyor?
HSYK'nın üyelik yapısı yeniden düzenlenecek. Kurulun üye sayısı 21'e çıkacak. Geniş tabanlı temsil olacak. Birinci sınıf hakim ve savcılar, avukatlar ve Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) de üye seçebilecek. HSYK kararlarına yargı yolu açılacak. HSYK'nın görevden alma veya yargı yeri değiştirme yetkisine Adalet Bakanı da ortak olacak. Bir mahkemenin veya bir hâkim veya savcının kadrosunun kaldırılması veya bir mahkemenin yargı çevresinin değiştirilmesi için Adalet Bakanlığı'nın teklifi gerekecek. (BB)
