Hükümet, Uluslararası Çalışma Örgütü'nden (ILO) gelen eleştiriler ve Avrupa Birliği'yle (AB) uyum amacıyla sendikal özgürlükler üzerine bir dizi düzenleme yapmayı planlarken emek örgütleri oluşturulan yasa teklifinin yetersiz olduğunu söylüyor.
Sendikalar Kanunu ve Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu'nda değişiklik öngören yasa teklifi komisyonda kabul edildi.
Teklifin genel gerekçesinde 1961 Anayasası ve ardından yapılan düzenlemeler övülürken, 1980 askeri darbesinin ardından sendikal özgürlüklerin büyük ölçüde kısıtlandığı belirtiliyor.
1963'te çıkarılan Sendikalar Kanunu'nun ardından sendikaların üye sayısının hızla arttığı ve önemli bir baskı grubu haline geldiği vurgulanıyor.
Kanun teklifi, emek örgütlerinin yıllardan beri vurguladığı gibi 1982 Anayasasıyla getirilen kısıtlamaların, özellikle ILO ile hükümetler arasında sorunlara yol açtığını, o dönemden beri yapılan değişikliklerin de yeterli olmadığını kabul ediyor.
Teklifle getirilmesi planlanan belli başlı düzenlemeler şöyle:
Örgütlenme hakkı
- Sendikalar bölge şubeleri kurabilecek.
- Avrupa Sosyal Şartı'yla uyum için sendika kurucularının "Türk vatandaşı olma" şartı kalkıyor.
- Sendikaların kurullarını oluşturmalarıyla ilgili düzenlemeler kendi tüzüklerine bırakılıyor.
- Sendikaya üye olma yaşı 16'dan 15'e indiriliyor.
- Sendikaya üyelik ve üyelikten ayrılmada noter şartı kaldırılıyor. Posta ve İnternet üzerinden üyelik mümkün kılınıyor.
- İşsiz kalan sendika üyesinin üyeliği bir yıl devam ediyor.
- Uluslararası işçi ve işveren örgütleri Türkiye'de temsilcilik açabilecek. Sendika ve konfederasyonlar da uluslararası örgütlere üye olabilecek.
- Sendika yöneticilerinin iş sözleşmeleri dondurulacak. Yöneticiliği son bulan sendikacı bir ay içinde işine dönmek için başvurabilecek. İşveren bunu sağlamadığı takdirde işçinin sözleşmesini feshetmiş sayılacak. Daha önce bu konuda düzenleme yoktu. Emek örgütü temsilcileri bu teklifinse sendika yöneticilerinin iş güvencesini korumadığını söylüyor.
- Sendikalar tüzüklerine göre eğitim kurumu ya da kreş açabilecek.
- Sendikaların bildirimde bulunarak bağış alabilmesi sağlanıyor. Yapılabilecek sosyal harcama oranı yüzde 5'ten yüzde 10'a çıkarılıyor.
Toplu sözleşme hakkı
- İş kolu sayısı 28'den 19'a iniyor.
- Bir işkolunda yetkili sendikanın belirlenmesinde yüzde 10 barajı kaldırılıyor; Ekonomik ve Sosyal Konsey'e üyelik şartı getiriliyor; en az 80 bin üyeye sahip bir konfederasyona üye olan sendikanın örgütlü olduğu işyerinde yarıdan bir fazla çoğunluğu sağlaması halinde toplu sözleşme yapması öngörülüyor.
Grev hakkı
- Grev kararı almak arabuluculuk şartından kurtarılıyor. Kamunun işlettiği toplu ulaşım işletmeleri, linyit, petrol sondajı gibi işler "grev yapılamayacak işler" kapsamından çıkarılıyor.
- Eğitim çalışanlarına da grev ve lokavt hakkı tanınıyor.
- Bakanlar Kurulu grevi ertelemeden önce Yüksek Hakem Kurulu'ndan görüş isteyecek.
- Grev gözcüleri için kulübe, baraka vb. kurma yasağı kalkıyor. (EÜ/GG)
