"Hayasızlık nedir? Kime göre tespit edeceğiz hayasızlığı?"
Avukat Ayşegül Kaya, Ceza Yasası'nın (TCK) kadınlara karşı sıkça kullanıldığını söylediği "hayasızca hareketler" başlıklı 225. maddesi için bu soruları soruyor.
"Bu maddenin sorunu şu: Yorumu, yere, zamana, zemine, yargıca, yargıcın dünya görüşüne göre değişiyor. Bu yorum değişkenliği kadınların başına bela. Çünkü bu madde erkeklerden çok kadınların aleyhine işletiliyor."
Bu maddeyle ilgili son kararı İstanbul 1. Sulh Ceza Mahkemesi, Galata Köprüsü'nde balık tutan Gülcan Köse'ye karşı hapis cezasıyla vermişti; mahkeme cezayı ertelemişti. Haberlere göre Köse, taciz edildiğini, polisten işkence gördüğünü söylemiş, mahkeme erkek tanıkların ifadelerine dayanarak Köse'yi "hayasızca hareketler"den yargılamıştı.
Kadın aktivistlerse, "genel ahlak"a dayandırılan bu yargılamaların kadınların bedeni üzerinde denetim oluşturduğunu, 225. maddenin kaldırılması gerektiğini dile getirmişler ve Galata Köprüsü üzerinde eylem yapmışlardı.
Kaya: CEDAW'a göre kaldırılması yükümlülük
Kaya, Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi'ni (CEDAW) anımsatıyor.
"Kadınlarla erkeklerin yasa önünde eşit olması gerekiyor. CEDAW'a göre hükümetler bunu sağlamak için gereken düzenlemeleri yapmak zorundalar. Karşımızda sürekli kadınlar aleyhine işleyen bir hüküm var. Dolayısıyla hükümet bunu kaldırmak zorunda. Yani hükümetin isteğine bağlı değil, yükümlülüğü bu."
"Milletvekilleri harekete geçmeli"
Kaya Meclis'teki duyarlı milletvekillerinin harekete geçmesi gerektiğini söylüyor. "Bunu Ceza Yasası'nın değiştirildiği süreçte TCK Kadın Platformu olarak da talep etmiştik. Bu maddenin kaldırılmasını istemiştik. Ama yeni yasada korundu."
Ceza yasalarının çok net olması gerektiğini de ekleyen Kaya "Cezalandıracağı şeyin ne olduğunun yargıca net bir biçimde sunulması gerekiyor. Yargıcın olağanüstü geniş çerçevede yorumlayabileceği ceza yasası hükmü olamaz" diyor.
Yeni TCK, Haziran 2006'da yürürlüğe girmişti. Adalet Bakanlığı'nın İnternet'te yayınladığı istatistiklerde, yalnızca 225. maddeyle ilgili bir veri yok. Ancak 2006 içinde yapılan yargılamalarda, bu maddenin de içinde yer aldığı "Genel Ahlaka Karşı Suçlar"a dair 5983 davanın görüldüğü, bunların 4881'inde mahkumiyet kararı verildiği, 9128 sanığın yargılandığı bilgisi istatistiklerde yer alıyor.
225. maddenin tam metni şöyle:
"Hayasızca hareketler
"Madde 225- (1) Alenen cinsel ilişkide bulunan veya teşhircilik yapan kişi, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır." (TK/EZÖ)
