Savaş Karşıtları'ndan Oğuz Sönmez, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın açıklamalarına karşın, Türkiye'de yakın zamanda bedelli askerliğin gündeme gelmeyeceği görüşünde.
Genelkurmay Başkanlığı ile Milli Savunma Bakanlığı Askeralma Daire Başkanlığı'nın (ASAL) bedelli askerliğin karşısında olduğunu belirten Sönmez, bedelli askerlik yerine bir "insan hakkı" olarak vicdani reddin savunulması gerektiğini düşünüyor.
"Türkiye uluslararası sözleşmeleri çiğniyor"
Vicdani red kişinin ahlâki tercih, dini inanç, felsefi görüş ya da politik nedenlerle askeri eğitim ve hizmette bulunmayı, silah taşımayı ve kullanmayı reddetmesi olarak tanımlanıyor.
"Bizler savaş karşıtıyız. Savaşların olmaması için insanların o savaşın unsuru olmaması gerekir. Savaşın insan unsuru olmayı reddetmek, vicdani retçi olmaktır" diyen Sönmez, sözlerini şöyle sürdürüyor:
"Vicdani ret, doğrudan doğruya vicdan ve din özgürlüğünün kullanımıyla ilgili bir insan hakkı. Birleşmiş Milletler Evrensel Beyannamesi ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi de vicdani reddi bir insan hakkı olarak tanıyor. Türkiye de bu sözleşmelere taraf. Anayasa'nın 90. maddesine göre uluslar arası sözleşmelerin bağlayıcılığı bulunuyor. Vicdani ret hakkının tanınması, Avrupa Konseyi üyesi olmanın da gerekliliği. Avrupa Konseyi tüm toplantılarında Türkiye'yi vicdani ret hakkının tanınması için uyarıyor."
Vicdani retçiler "sivil ölüm"e mahkûm
Savunma Bakanı Vecdi Gönül'ün açıklamasına göre, 1 milyon kişinin asker kaçağı, bakaya ya da tecilli olduğunu belirten Sönmez, bu kişilerin "sivil ölüm"le karşı karşıya bulunduklarını söylüyor.
"AİHM, 2006'da Osman Murat Ülke davasında Türkiye'yi mahkûm ederken, vicdani retçilerin tüm kamu haklarından mahrum edilerek 'sivil ölüm'e mahkûm edildiği saptamasında bulundu.
İnsanlar askere gitmedikleri için tüm kamusal haklarından mahkûm ediliyor, kimliksiz yaşamak zorunda bırakılıyorlar. Çalışamıyor, evlerinden çıkamıyorlar. Üstelik bu ceza ömür boyu sürüyor. Yaşamları dayanılmaz bir hal alıyor. Bir vicdani retçinin 2007'den beri evinden yalnızca iki ayda bir, o da berbere gitmek için, çıktığını biliyoruz."
BM İnsan Hakları Komisyonu kabul etti
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu, ölüme neden olabilecek güç kullanmayı zorunlu kılmanın vicdan özgürlüğü ve din ve inançlarını yansıtma hakkıyla çatışacağını karara bağlayarak vicdani reddi bir hak olarak kabul etti.
Pek çok ülkede, İnsan Hakları Evrensel Bildirisi ve Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi'nde yer alan "düşünce, vicdan ve din özgürlüğü"ne dayalı olarak, kişilerin vicdani nedenlerle askeri hizmete karşı ret hakkı tanınıyor.
Fransa, İngiltere, Hollanda, İtalya, Polonya, İzlanda, Sırbistan, İrlanda, Belçika, Lüksemburg, Slovenya, Slovakya, İspanya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Malta'da da zorunlu askerlik kalktı. Zorunlu askerlik olan pek çok ülkede askerlik yapmak istemeyenler sosyal hizmet alanlarında görevlendiriliyor. (BB)
