Soruşturmayı yürüten Tuzla Cumhuriyet Başsavcısı Bayram Albayrak çevreyi kasten kirletmekten dolayı hapis cezası öngören yeni Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 181. Maddesinin yürürlülük tarihinin 12 Ekim 2006 olması nedeniyle faillere "görevsizlik" kararı vermiş, dört kişi serbest bırakılmıştı.
İzmir Barosu'ndan avukat Arif Ali Cangı, TCK'nin 181. ve 182. maddelerinin yürürlüğünün bütün fıkraları için erteleniş olmadığını hatırlatıyor.
Cangı, yürürlüğü Ekim 2006'ya ertelenen TCK'nin 181. ve 182. Maddelerinin 1. Fıkraları dışında kalan bütün hükümlerinin şu anda yürürlükte olduğunun altını çiziyor ve yürürlükte olan fıkralarından hareketle savcının dava açabileceğini aktarıyor.
Bu maddeler çevreye karşı suçlar için bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası öngörüyor.
Avukat Gökhan Candoğan savcılığının görevsizlik kararının da hukuka aykırı olduğunu, ayrıca Ekim ayında yürürlüğe girecek maddelerin dışında da TCK'de bir çok maddeyle dava açılabileceğini söylüyor. Özdoğan'a göre çevre örgütleri bu maddelerden hareketle şirket hakkında suç duyurusunda bulunabilir.
Cangı: Hükümet "Ekim'e kadar suç işleyebilirsiniz" diyor
TCK'nin çevreye karşı suçlar kapsamında 181/1 ve 182/1'in ertelendiğini ve yürürlükte olan diğer maddelerle Savcının dava açabileceğini söyleyen Cangı, "Daha önemlisi Çevre Kanunu'nun kendisidir" dedi.
Cangı, "Bu maddelerin yaklaşık 2 yıl önce ertelenmesinde Çevre Bakanı'nın rolü büyük. Çünkü o zaman belediye ve sanayi zor duruma düşecekti" diyor ve bu durumu şöyle değerlendiriyor.
"Bu maddelerde 'çevreyi kasten kirletmek' suç olarak tanımlanıyor. Maddelerin yürürlüğünün ertelenmesi demek bu suçun iki yıl içinde işlenebilir ve o süre içinde de affedilebilir olması demek. Ekim'e kadar bu suçlarda artış olması olası"
"Bakan samimiyse maddeyi yürürlüğe koydurur"
Avukat Cangı, şu anda Tuzla'daki varillerin kamuoyunda bir duyarlılık oluşturduğunu ancak bir süre sonra bu duyarlılığın bu kadar aktif kalamayacağını tahmin ettiğini söyledi ve "Kamuoyu duyarlılığı devam etmeli ki 12 Ekim'de ilgili maddelerin tekrar yürürlüğe girmesi ertelenmesin" dedi.
"12 Ekim'de yeni bir erteleme olmasın"
Cangı'ya göre ilgili maddelerin ertelenmesinden bu yana herhangi bir çevre alt yapısı veya politikası oluşturulamadığı için aynı süreci 12 Ekim'de görmek mümkün.
"Tuzla Savcılığı yeterli inceleme yapmadı"
"Çevre Bakanı söylediği kadar samimiyse 12 Ekim'i beklemeden maddeleri yürürlüğe sokabilecek güce sahip" diyen avukat Cangı, Tuzla Savcılığı'nın yeterli incelemeyi yapmadığını söylüyor.
Candoğan: İllaki ertelenen madde olmak zorunda değil
Avukat Candoğan, 181 ve 182. maddelerin yürürlükte olan fıkralarının uygulanabilirliğinin yanı sıra başka maddelerde de eylemin suç olarak kapsandığını dikkat çekiyor.
Candoğan'ın önerdiği maddeler şöyle:
* "Malvarlığına Karşı Suçlar" bölümünde "Mala zarar verme" başlığı altında eğere arazi kamuya aitse 151. maddenin 1. fıkrası, 152. maddenin 1. fıkrasının A ve C bendi,
* "Hakkı olmayan yere tecavüz" başlığı adı altında 154. maddenin 1. fıkrası,
* "Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar" bölümünde "Zehirli madde katma" başlığı altında 185. maddenin 1, fıkrası,
* "Çevreye karşı işlenen suçlar" bölümünde "Çevrenin kasten kirletilmesi" başlığı altında, 182. maddenin 2. fıkrası ve eğer atığın ithali söz konusuysa, 181. maddenin 2 fıkrası.
"Şirket 2 yıldan 15 yıla kadar hesap cezası alabilir"
Candoğan, bu maddeler içinde en geçerlisinin 182. maddenin 2. fıkrası olduğu görüşünde: Savcı bu maddeyi atlayarak takipsizlik kararı verirse Eski Ceza Kanunu'na göre "kanun emirlerine itaat etmemek"le suçlu durumuna düşebileceğini söylüyor.
Avukat Candoğan, "Ayrıca bu suç eğer birden fazla maddeye karşılık geliyorsa aralarında en ağır ceza hangisiyse o maddeden dava açılıp yargılanır.
Bu duruma göre, 185. madde 2 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası öngörüyor.
"Çevre örgütleri harekete geçmeli"
Candoğan, Tuzla'da gömülen varillerin her anlamda genel bir yasağa aykırı olduğunu, kamu makamının izni olmamasıyla da bu aykırılığı pekiştirdiğini yineleyerek çözüm önerisi ileri sürüyor:
"Zaten konuyla ilgili ifadeleri alınan zanlılar Unifar şirketinin işçileriydi. Çevre örgütleri bütün bu maddelere dayanarak şirket hakkında yeni bir suç duyurusunda bulunabilir. Şirketin ceza alması sağlanabilir."
Bakan suç duyurusunda bulundu
Çevre ve Orman Bakanı Pepe, Tuzla'da ortaya çıkan tehlikeli atıklarla ilgili olarak, Mustafa Nevzat İlaç Firması bünyesinde faaliyet gösteren Unifar hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunduklarını bildirdi.
Çevre Bakanı Osman Pepe, firmaya daha önce iki kez ceza verildiğini hatırlattı, ancak kanunen firmayı kapatma haklarının olmadığını vurguladı. Pepe, yeni çevre tasarısının hapis dahil, daha sert düzenlemeler içerdiğinin altını çizdi.
Unifar: Kapısında Türk Bayrağı olan şirketi karalamak haksızlık
Unifar şirketinin Genel Müdürü Ferhat İlhan, yaptığı basın toplantısında,"Unutulmamalıdır ki, ilaç sektörü stratejik bir sektördür. Kapısında kocaman bir Türk bayrağı sallanan bu tesisi karalamaya teşebbüs etmek de en hafif değerlendirmeyle ağır bir haksızlıktır" demişti. (EZÖ/EK)
_________________________________________
TCK'da ilgili maddeler ne diyor?
Çevreye Karşı Suçlar- Çevrenin kasten kirletilmesi
* Madde 181.- (1) İlgili kanunlarla belirlenen teknik usullere aykırı olarak ve çevreye zarar verecek şekilde, atık veya artıkları toprağa, suya veya havaya kasten veren kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Atık veya artıkları izinsiz olarak ülkeye sokan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Atık veya artıkların toprakta, suda veya havada kalıcı özellik göstermesi hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza iki katı kadar artırılır.
(4) Bir ve ikinci fıkralarda tanımlanan fiillerin, insan veya hayvanlar açısından tedavisi zor hastalıkların ortaya çıkmasına, üreme yeteneğinin körelmesine, hayvanların veya bitkilerin doğal özelliklerini değiştirmeye neden olabilecek niteliklere sahip olan atık veya artıklarla ilgili olarak işlenmesi hâlinde, beş yıldan az olmamak üzere hapis cezasına ve bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
(5) Bu maddenin iki, üç ve dördüncü fıkrasındaki fiillerden dolayı tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
Çevrenin taksirle kirletilmesi
* Madde 182.- (1) Çevreye zarar verecek şekilde, atık veya artıkların toprağa, suya veya havaya verilmesine taksirle neden olan kişi, adlî para cezası ile cezalandırılır. Bu atık veya artıkların, toprakta, suda veya havada kalıcı etki bırakması hâlinde, iki aydan bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
(2) İnsan veya hayvanlar açısından tedavisi zor hastalıkların ortaya çıkmasına, üreme yeteneğinin körelmesine, hayvanların veya bitkilerin doğal özelliklerini değiştirmeye neden olabilecek niteliklere sahip olan atık veya artıkların toprağa, suya veya havaya taksirle verilmesine neden olan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Mala zarar verme
* Madde 151.- (1) Başkasının taşınır veya taşınmaz malını kısmen veya tamamen yıkan, tahrip eden, yok eden, bozan, kullanılamaz hâle getiren veya kirleten kişi, mağdurun şikâyeti üzerine, dört aydan üç yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
(2) Haklı bir neden olmaksızın, sahipli hayvanı öldüren, işe yaramayacak hâle getiren veya değerinin azalmasına neden olan kişi hakkında yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.
Mala zarar vermenin nitelikli halleri
* Madde 152.- (1) Mala zarar verme suçunun;
a) Kamu kurum ve kuruluşlarına ait, kamu hizmetine tahsis edilmiş veya kamunun yararlanmasına ayrılmış yer, bina, tesis veya diğer eşya hakkında,
c) Devlet ormanı statüsündeki yerler hariç, nerede olursa olsun, her türlü dikili ağaç, fidan veya bağ çubuğu hakkında,
İşlenmesi halinde, fail hakkında bir yıldan altı yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
"Hakkı olmayan yere tecavüz"
* Madde 154.- (1) Bir hakka dayanmaksızın kamuya veya özel kişilere ait taşınmaz mal veya eklentilerini malikmiş gibi tamamen veya kısmen işgal eden veya sınırlarını değiştiren veya bozan veya hak sahibinin bunlardan kısmen de olsa yararlanmasına engel olan kimseye, altı aydan üç yıla kadar hapis ve bin güne kadar adlî para cezası verilir.
Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar- Zehirli madde katma
* Madde 185.- (1) İçilecek sulara veya yenilecek veya içilecek veya kullanılacak veya tüketilecek her çeşit besin veya şeylere zehir katarak veya başka suretlerle bunları bozarak kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye düşüren kimseye iki yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası verilir.
** "Çevrenin kasten kirletilmesi" başlıklı 181 inci maddesinin birinci fıkrası ile "Çevrenin taksirle kirletilmesi" başlıklı 182'nci maddesinin birinci fıkrası yayımı tarihinden itibaren iki yıl sonra yani 12 Ekim 2006 yürürlüğe giriyor.
