“İran’da kadınlar, zorunlu başörtüsü dayatmasına karşı “Kadın, Yaşam, Özgürlük” hareketiyle mücadele etmeye devam ediyor; yeni kısıtlamalara rağmen geri adım atmamaya kararlılar” diyor
İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) İran araştırmacısı Nahid Naghshbandi, sonra ekliyor:
“Ahu Deryayi’nin iç çamaşırlarıyla yürüyerek gerçekleştirdiği eylem, İran’da kadınlara yönelik baskıya ve zorunlu başörtüsü dayatmasına karşı bir direniş olarak yorumlanıyor.”
İran’da üniversite kampüsünde soyunarak üniversitelerdeki kadına yönelik katı kıyafet yönetmeliğini protesto eden Ahu Deryayi’nin geleceği hakkında endişeler yükseliyor.
ABD’de yaşayan İranlı insan hakları aktivisti Masih Alinejad Tahran Bilim ve Araştırma Üniversitesi’nde gerçekleştirdiği cesur ve sıra dışı protesto eylemi sonrasında tutuklanan öğrenci Ahu Deryai’yle dayanışma çağrısı yaptı. Uluslararası Af Örgütü, “derhal ve koşulsuz” serbest bırakılmasını istedi.
“Zorunlu başörtüsüne karşı bir direniş”
Naghshbandi İran’da Ahu Deryayi’nin eylemini bianet’e şöyle yorumladı:
“Tahran İslam Azad Üniversitesi Fen ve Araştırma Fakültesi'nde iç çamaşırlarıyla yürüdü. Kıyafetlerini çıkarmasına tam olarak neyin yol açtığını bilmiyoruz; ancak bu eylem, İran’da özellikle üniversitelerde kadınlara yönelik baskıya ve zorunlu başörtüsü dayatmasına karşı bir direniş olarak yorumlanıyor. Görünüşe göre üniversitenin güvenliği polisi çağırdı ve ardından Ahu Deryayi hastaneye götürüldü. Hakkında ciddi güvenlik önlemleri uygulanıyor ve hükümet bu olayla ilgili bilgi sızmasını engellemek için çok dikkatli davranıyor.”
“Kadınlar başörtüsü takmamakta kararlı”
Naghshbandi, şu ana kadar Ahu Deryayi’nin arkadaşları veya ailesine ulaşımımız olmadığı için onun özel hayatı hakkında yorum yapamadığını söyledi. Şöyle konuştu:
“İran’daki kadınlar, günlük hayatlarında zorunlu başörtüsü dayatmasına karşı direnişlerini sürdürüyor. Hükümetin, başörtüsünü çıkardıkları için kadınlara bedel ödetmeye yönelik her türlü önlemi aldığı bilinse de kadınlar başörtülerini çıkarmaya devam ediyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne konuşan kadınlar, “Kadın, Yaşam, Özgürlük” hareketinden önceki yaşamlarına geri dönmeyeceklerini, artık başörtüsü takamayacaklarını ve karşılarına çıkacak her yeni kısıtlamaya dirençle karşı koyacaklarını belirtiyorlar.”
Naghshbandi’nin gözlemlerine göre, Ahu Deryayi’nin eyleminin önemi, özellikle hükümetin Eylül ayında "Başörtüsü ve İffet Yasası"nı kabul etmesinden sonra daha da arttı.
Naghshbandi, “Bu olay, kadınların zorunlu başörtüsüne karşı mücadelelerinde ne kadar kararlı olduklarını gösteriyor ve hükümet baskıyı arttırdıkça direnişlerinin daha da güçlendiğini ortaya koyuyor” diyor.
MAHSA AMİNİ'NİN ARDINDAN
HRW Araştırmacısı: İran’da kadınlar ve azınlıklar hükümete karşı birleşti
“71 maddelik sert yatırımlar var”
Naghshbandi’nin İran’daki süreçle ilgili hazırladığı rapordan öne çıkanlar şöyle:
· Yeni Yasa Onayı: "Tesettür ve İffet Kültürünü Teşvik Ederek Ailenin Korunması" yasası Eylül 2024'te Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından onaylandı, yürürlüğe girmeye hazırlanıyor.
· Zorunlu Başörtüsü ve Cezalar: Zorunlu başörtüsü uygulamasını pekiştirerek para ve hapis cezalarının yanı sıra istihdam ve eğitim fırsatlarını kısıtlıyor.
· Kadınlara Baskı: Hükümetin Kadın, Yaşam, Özgürlük hareketine baskıcı kıyafet yasalarıyla yanıt veriliyor.
· 71 Maddelik Yasada Sert Yaptırımlar: Yasa, uygulamayan işletmelere para cezası veya kapatma tehdidi ile hükümetin kadınların yaşamı üzerindeki kontrolünü arttırıyor.
· "Uygunsuz" Kıyafet Tanımı ve Cezaları: Başörtüsüz veya "uygunsuz" kıyafetlerle görünen kişilere para cezası, seyahat yasağı, çevrimiçi faaliyet yasağı ve hapis cezası getiriliyor.
· Kamusal ve Dijital Alanda Denetim: Sosyal medya platformları, "çıplaklık teşvik eden" içerikleri kaldırmak zorunda; dijital alanlar da kontrol altında.
· Gözetim Teknolojileri: Kolluk kuvvetleri, trafik izleme kameraları ve yapay zeka kullanarak potansiyel ihlalleri tespit etmekle yükümlü.
· Parlamenter Süreçte İstisna: Yasa tasarısını küçük bir grup hazırladı, tüm parlamentonun katılımıyla geçmesi beklenen yasaların aksine.
· Cumhurbaşkanının Muhalefeti: Cumhurbaşkanı Pezeshkian'ın zorunlu başörtüsüne karşı muhalefetine rağmen yasayı imzalamak zorunda kalabilir.
· Uluslararası Çağrı: HRW, uluslararası topluma İran'ın bu yasayı durdurması için baskı yapma çağrısında bulundu.
(EMK)
