Hitler'e kafa tutan koşu, savaş, DNA...

Dün 1900'lerin başından aldık. Mini diziyi hazırlarken giderek daha hızlı dönen dünyanın ne çok şey yaşadığına arada şaşırmamak mümkün olmuyor. Devam edelim...

Hitler'e stad terk ettiren koşu

1930'larda Almanya'da Naziler yükselir ve ırksal saflık ve üstünlük kavramı egemen olurken, Alabama'dan Afrikalı-Amerikalı bir sprinter Jesse Owens tarihe adını kazıyacaktı.

Berlin'deki 1936 Yaz Olimpiyatları sırasında ve Adolf Hitler'in bakışları altında Owens, 100 metre ve 200 metre sprint, uzun atlama ve 400 metrede dört Olimpiyat altın madalya kazandı.

Adolf Hitler'in stadyumu terk etmesine neden olan atlet olarak ün yaptı. Çünkü Hitler, yarışı 1. bitirenin siyahi bir atlet olmasından dolayı stadı terk etmişti.

Kristal gece...

Almanya'nın felç edici ekonomik koşullarının ortasında büyüyen Yahudi aleyhtarı nefret söylemleri, Nazi Almanyası propaganda bakanı Joseph Goebbels'in konuşmasında 9 Kasım 1938'de Kristallnacht olarak anılacak gecede kabusa dönüştü ve Holokost'un başlangıcı oldu.

Fırtına askerleri ve diğer Nazi gruplarına, Yahudi işyerlerine, evlere ve ibadethanelere saldırmaları ve onları yok etmeleri emredildi.

Almanya, Avusturya ve Çekoslovakya'daki Sudetenland'ın Almanca konuşulan bölgesinde bir gecede düzenlenen saldırılarda düzinelerce Yahudi öldürüldü ve on binlerce kişi toplanıp buradan toplama kamplarına gönderildi.

Ve İkinci Dünya Savaşı

Şafak öncesi, bir Alman savaş gemisi sessizce Danzig Limanı'nın merkezine doğru süzüldü ve içindeki askerler Westerplatte'deki bir Polonya kalesine ateş açmaya başladı.

Bunlar, İkinci Dünya Savaşı'nın ilk mermileriydi.

Nazi kuvvetleri, 26 gün sonra teslim olan Varşova'yı kuşatacaktı.

Leningrad kuşatması

Nazi Almanyası'nın kuzeyindeki Ordular Grubu, Dünya Savaşı'nda Doğu Cephesi'ndeki Sovyet şehri Leningrad'ı (şimdiki adıyla Saint Petersburg) ablukaya aldı.

Abluka, tarihin en uzun ve en yıkıcı kuşatmalarından biri haline geldi ve kuşatma boyunca verilen zayiat sayısı nedeniyle muhtemelen tarihin en maliyetli kuşatması oldu.

Kuşatma, 27 Ocak 1944 tarihine kadar 872 gün sürdü. Stalingrad ve Berlin muhabereleriyle birlikte ikinci savaşın en kanlı üç kuşatmasından biri oldu.

21. yüzyılda, bazı tarihçiler, şehrin sivil nüfusunun sistematik olarak aç bırakılması ve kasıtlı olarak yok edilmesi nedeniyle bunu bir soykırım olarak sınıflandırmaya başladılar.

Manhattan Projesi

Manhattan Projesi, II. Dünya Savaşı sırasında ilk nükleer silahları üreten bir araştırma ve geliştirme girişimiydi

1939'da başlayan projeyle sırasında eşzamanlı olarak iki tür atom bombası geliştirildi.

Pearl Harbor baskını

ABD'nin, İkinci Dünya Savaşı sırasında Pasifik Okyanusu planlarıyla birlikte Japonya, Pearl Harbor'da park etmiş ABD Donanması gemilerine büyük bir hava saldırısı düzenledi.

Daha sonra büyük yapımlı filmlere de konu olacak 353 Japon uçağının sürpriz saldırısı, saldırıda hasar gören veya tahrip olan 19 gemiden biri olan talihsiz USS Arizona'daki bin 177 denizci de dahil olmak üzere 2 bin 403 kişinin ölümüne yol açtı.

Amerika Birleşik Devletleri ertesi gün Japonya'ya, üç gün sonra da Almanya ve İtalya'ya savaş ilan etti.

Günlerden D-Day

D-Day (the day of the days/günlerin günü) Amerika Birleşik Devletleri Silahlı Kuvvetlerince askeri harekatın başlangıç günü anlamıyla kullanılmış olan terim. Ancak Normandiya Çıkarması'ndan kullanıldıktan sonra 6 Haziran 1944 tarihi ile özdeşleşecekti.

Tarihteki en büyük bir günlük askeri harekatın planı, Nazileri Fransa'dan çıkarmak için Müttefik kuvvetlerin Normandiya çıkarması, tarihçilere göre bir yıl boyunca aşırı gizlilik içinde hazırlandı.

İkinci Dünya Savaşı için sonun ilk adımı olarak görülen çıkarma ve paralelindeki Neptün Operasyonu, Fransa'nın kuzeydoğusunda güvenli bir mevzi oluşturmayı hedefliyordu.

Bir uçak bir bomba attı...

Amerika Birleşik Devletlerine ait 6 Ağustos 1945'te dünyaya ilk atom bombasını attı.

Tarihin seyrini değiştiren bu saldırı on binlerce insanın ölümüne ve yaralanmasına neden oldu.

Hiroşima'nın yüzde 70'ini yok eden 13 bin ton TNT (tri-nitro-toluen) eşdeğeri kuvvetindeki nükleer bomba, merkezinde 3 bin santigrat derece sıcaklık oluşturdu.

Bomba 1,5 kilometre çapındaki alanda her yeri dümdüz etti ve ilk aşamada 80 bin, 1945 yılının sonuna doğru ise 140 bin insanı öldürdü.

Bomba, dünyaya ve canlı yaşamına hala etkileri tam olarak bilinmeyen yaralar açtı.

İkinci Dünya Savaşı bitti

Japonya'nın teslim olması, 20. yüzyılın en çalkantılı yıllarından birinde gerçekleşti. Nazi Almanyası teslim oldu.

Atom bombası saldırıları, Sovyetler Birliği'nin Japonya'ya karşı savaşa girmesiyle birlikte Japonları teslim olmaya zorladı.

Savaş resmi olarak 2 Eylül 1945'te bittiğinde 70 ila 85 milyon ölümle sonuçlandı.

İnsanlık tarihinin en ölümcül savaşı oldu, savaş boyunca askerî personelden daha çok sivil kayıp verildi. Milyonlarca insan Holokost'un da aralarında olduğu soykırımlardan, açlıktan, katliamlardan, hastalıklardan öldü.

Hindistan bağımsız

1947'de İngiltere için Hindistan süresi doldu. Bağımsızlık, Mahatma Gandhi, Jawaharlal Nehru ve İngiliz sömürgeciliğinin boyunduruğundan kurtulmaya kendini adamış Hintli milliyetçilerin onlarca yıllık çalışmalarının doruk noktası oldu.

Alt kıta Hindistan ve Pakistan olmak üzere iki ülkeye bölündü. Hindular Hindistan'a göç ederken ve Müslümanlar Pakistan'a geçerken Hindular ve Müslümanlar arasında şiddetli çatışmalar yaşandı.

Göç sırasında 1 milyon kişinin öldüğü tahmin ediliyor.

Apartheid rejimi başladı

Güney ve Güney Batı Afrika'da 1990'da kadar sürecek kurumsallaşmış ırk ayrımcılığı sistemi 1948'de başlayacaktı.

Sosyal tabakalaşma sistemine göre, beyaz vatandaşlar en yüksek statüye sahipti, ardından Asyalılar ve Renkliler, ardından siyah Afrikalılar geliyordu.

Apartheid'in dünyaya bıraktığı sosyal ve ekonomik miras günümüzde de devam ediyor.

İsrail devleti kuruldu

İsrail 14 Mayıs 1948'de bir BM kararının ardından bağımsızlığını ilan ettikten sonra, yeni kurulmuş olan IDF tarafından 700 bin'den fazla Filistinli topraklarından kovuldu veya Deir Yasin Katliamı'ndan sonra oluşan korku ortamı nedeniyle kendileri topraklarını terk etmek zorunda kaldı.

400 ila 600 Filistin köyü yok edildi ve geriye kalanların isimleri "İbraniceleştirildi", Filistinlilerin topraklarına geri dönme hakkına engel olundu, milyonlarca kalıcı Filistinli mülteci oluştu.

NATO imzaları atıldı

Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü, (North Atlantic Treaty Organization, NATO) Nisan 1949'da 12 ülke tarafından imzalanan Kuzey Atlantik Antlaşması'na dayanarak kuruldu.

Soğuk Savaş gerilimleri, o yıl komünistlerin dünyanın en kalabalık ülkesi olan Çin'i ele geçirmesiyle daha da tırmandı.

Kuzey-Güney Kore?

Kuzey Kore Halk Ordusu 38. paraleli Güney Kore'ye geçerek ABD Başkanı Truman'dan neredeyse anında bir yanıt aldı ve 25 Haziran 1950'de Kore Savaşı'nı başlattı.

Amerika Birleşik Devletleri ile Çin Halk Cumhuriyeti arasında bir nevi vekalet savaşı olarak da görülen savaşı üç yıl sonra ateşkes durdurdu.

Kuzey Kore ile Güney Kore arasındaki gerginlik ise hala sürüyor.

DNA!

Cambridge Üniversitesi bilim adamları James Watson ve Francis Crick, 28 Şubat 1953'te DNA'nın temel davranışını ve çift sarmal yapısını keşfettiklerini duyurdular.

DNA ilk olarak 1869'da atılan cerrahi bandajların irininde mikroskobik bir madde keşfeden İsviçreli doktor Friedrich Miescher tarafından izole edilmişti.

Hücrelerin çekirdeğinde bulunduğu için ona "nüklein" adını verdi. 1909'da Phoebus Levene, RNA'nın baz, şeker ve fosfat nükleotid birimini tanımladı (daha sonra "maya nükleik asidi" olarak adlandırılmıştı.

DNA'nın keşfi bugün genetik mühendisliği, adli bilim, biyolojik verileri toplama gibi pek çok alanda kullanılıyor.

Yerini vermeyerek tarih yazdı

1 Aralık 1955. Rosa Parks, bir Montgomery otobüsünde koltuğunu beyaz bir yolcuya vermeyi reddederek tarih yazıyor.

Parks'ın yerinde oturmakta ısrar ettiği için tutuklanması, Montgomery Otobüs Boykotu'na ve Martin Luther King, Jr. adlı genç bir papazın sivil haklar davasını ilerletmek için yerel bir aktivist lider olarak yükselmesine yol açacaktı.

Şehre karşı açılan başarılı bir federal dava, ertesi yılın 21 Aralık'ta Montgomery otobüs sisteminin ırk ayrımının kaldırılmasını sağladı.

ABD de ilk uydusunu yolladı

ABD, Sovyetler Birliği'nin ilk uydusu Sputnik'i yörüngeye göndermesinden üç ay sonra 31 Ocak 1958'de Explorer 1'i uzaya fırlattı.

İki süper güç, uzaya daha fazla uydu göndermeye devam edecek ve daha da karmaşık yörünge iletişim cihazları inşa etmek için bir Soğuk Savaş uzay yarışı yaratacaktı.

Castro Küba'nın başına geçti

ABD destekli diktatör Fulgencio Batista, Fidel Castro'nun kuvvetleri Küba başkentine ilerlerken Havana'dan kaçıyordu.

Günler sonra, Ché Guevara ve Camilo Cienfuegos liderliğindeki isyancılar şehre girdi, iki gün sonra da Castro'nun güçleri Küba'daki gücü hızla pekiştirerek Karayipler'in en büyük ülkesinde komünist bir hükümet kurdu.

(PT)

*YARIN 1950'LER, 1960'LAR...

*BİRİNCİ GÜN: Büyük Buhran, Lenin'in yerine Stalin