Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile kapatılan dört askeri liseden biri de Heybeliada Deniz Lisesi. Bölgeye ekonomik, sosyal ve kültürel anlamda önemli katkı sağlayan okulun kapatılmasının ardından, Ada’da günlük yaşam eskisi gibi değil.
Heybeliada Deniz Lisesi 2017 ve 1934
Kış aylarında Ada’da yaşamak zorlaştı
2016’da yapılan sayıma göre Heybeliada nüfusu 2015’e göre yüzde 21.48 oranında azaldı. Deniz Lisesi’nin kapatılmasının ardından başlayan nüfus kaybı, ada halkını büyük ölçüde etkiledi. Heybeliadalılar ekonomik durumun özellikle kış aylarında daha da zorlaştığını ifade ediyor.
Heybeliada Deniz Lisesi’nin kapatılmasının ardından en az 300 ailenin mağdur olduğunu söyleyen Kent Konseyi Kadın Kolları Başkanı Nesrin Karanfil, “Bu kış gerçekten çok kötü geçti. Birçok esnaf burada işini yapamadı. Lisenin kapanmasıyla birçok memur Tuzla’ya gitmek zorunda kaldı. İlk defa bu bayram bir iki aylık gelir kazanacak duruma geldiler” dedi.
Heybeliada Muhtarı Hüseyin Yay, Deniz Lisesi varken Ada’da bine yakın öğrenci ve personelin olduğunu belirterek, Heybeliada Deniz Lisesi’nin esnafa çok ciddi katkıları olduğunu ifade etti.
Adalar Kent Konseyi Kadın Kolları Başkanı Nesrin Karanfil
Fotoğraf: Denizcan Akar
Deniz Lisesi’nden adını vermek istemeyen bir mezun, Ada’nın bugünüyle eski hali arasındaki farklara değindi:
“Adalar içinde en çok köy gibi olanı Heybeliada’dır. Okulumuz 1977 yılında orada ciddi bir nüfusa sahipti. Büyük bir nüfusun ihtiyaçları da büyük oluyordu haliyle. Esnafın çoğu okula çalışıyordu. Örneğin bizim zamanımızda ‘Yüksel Giyim’ diye bir mağaza vardı. Devletin verdiklerinin keten kalitesi çok iyi olmadığı için üniformalarımızı oradan alırdık. Sonradan holding gibi olmuştu.’’
Bütün harp okulu öğrencilerinin kendi müşterisi olduğunu anlatan ada terzilerinden Şaziment İlhami ise yaşadığı ekonomik kaybı, “Pırpır dikiyordum, düğme dikiyordum, ütü yapıyordum, paça basıyordum. Şimdi saat akşam beş oldu kasama beş kuruş girmedi’’ diyerek anlattı.
“Sosyal yaşamda da kayıplar oluştu”
Heybeliadalılar, Deniz Lisesi’nin adadaki etkilerini ekonomik boyutuyla sınırlamıyor. Nüfusta ciddi bir değişim yaratan bu olay, adanın sosyal hayatını da ciddi oranda etkiliyor.
Ada’da yaşayan Emekli Ayhan Bülbül de bu duruma dikkat çekerek, “Deniz Lisesi’nin bir dispanseri vardı. Zorunda kaldığımız zaman oraya gidiyorduk. Yatılı öğrenciler halk buradan yararlanıyordu. Eskiden sineması, futbol sahası vardı. Havuzuna çocuklar giderdi. Deniz Lisesi’nin kapatılması sosyal yaşamda da kayıplar oluşturdu” ifadelerinde bulundu.
Muhtar Yay, lisede, adalar arası düzenlenen futbol turnuvalarıyla ilgili, “Kınalıada, Heybeliada, Deniz Lisesi gibi takımlar oluşturulurdu. Lefter Küçükandonyadis ile birlikte top oynamışlığımız bile vardır. Buralarda Rum, Türk, asker ayrımı olmaksızın hep birlikte yaşardık” diyerek Ada’nın etnik ve kültür mirasının zenginliğine de değindi.
Heybeliada Muhtarı Hüseyin Yay
Fotoğraf: Denizcan Akar
Şimdiki çocuklardan daha şanslı olduklarını anlatan Karanfil, “Biz atletizm şampiyonalarına katılırdık. Öncesinde, çalışmalarımızı hep askeriyede yapardık. Geçen seneye kadar çocuklarımız Heybeliada spor kulübünden faydalanıyordu. Heybeliada Spor Kulübü’nde yeterli alanları olmadığı için iki senedir Kartal’a gidiyorlar. Onları götürüp getirmek ayrı bir masraf. Çocuklarımız bu imkânlardan mahrum kaldı” dedi.
Adadaki yaşamı boyunca yaptığı gözlemlere göre, 1985’te Ada’dan taşınan Harp Okulu ve 2016 yılında kapanan Deniz Lisesi’nin adadaki evlilik ve aile kurma ilişkilerinde de etkili olduğunu esprili bir dille vurgulayan Karanfil, “Şakası bir yana, genç kadınların yüzde 80’i bu vesileyle eş buluyordu” yorumunda bulundu.
Sokak hayvanları aç kaldı
Deniz Lisesi’nin kapatılmasının yarattığı ilk elde akla gelmeyecek sorunlardan biri de adadaki hayvanların açlık problemi.
Nesrin Karanfil bu duruma dikkat çekerek, ‘’Askeriyenin kalabalık olması hayvanlar için de çok faydalı oluyordu. Belediye araçlarıyla askeriyeye giderek atık yemekleri alıyorduk. Hepsi birbirine bağlı sorunlardan dolayı hayvanlar ciddi açlık sorunlarıyla karşılaştı” dedi.
Karanfil, bu duruma çözüm olarak yakın zamanda adada hayvanlara yardım etmek isteyenler tarafından stant açılacağı, yem bulabilmek için kampanya başlatılacağını da aktardı.
“Heybeliada kış mevsiminde köy haline geldi”
Adanın farklı dönemlerde yaşadığı sıkıntılara değinen Bülbül, “Harp Okulu 1985 yılında kapandıktan sonra Ada ekonomik olarak bir çöküş yaşamıştı. 2005 yılında hastanenin kapatılması Ada’nın yaşadığı ikinci çöküş oldu. 15 Temmuz’dan sonra lisenin kapatılmasından sonra ise kışın burası tam bir köy haline geldi” yorumunda bulunuyor.
Sanatoryum binasının yerine ne yapılacağıyla ilgili muğlaklığa değinen Muhtar Yay ise, Ada’yı ziyarete gelen Sağlık Bakanının konuyla ilgili hiçbir bilgilendirme yapmamasından şikâyetçi.
Sanatoryum binasının yaklaşık 300 yıllık tarihine dikkat çeken Şaziment İlhami, “Bina eskiden adada yaşayan bir Rum’un eviymiş. Sonra hastane yapmışlar” diyor. Sanatoryumun kapatılması için önceleri ada esnafının imza topladığına da değinen İlhami, “Biz çok hata ettik, imza verdik. Hastaneyi buradan yok ettik diye esnaf çırpınıyor şimdi” eleştirisinde bulunuyor.
Heybeliada Deniz Lisesi Zaman Tüneli |
 |
Tarihi binaların akıbeti ne olacak?
Sanatoryum ve Heybeliada Askeri Lisesi’nin akıbetinin ne olacağı hakkında birçok söylenti dolaşırken, bina işlevsiz kalmaya devam ediyor.
Kültürel ve ekonomik tarihi kaybedilmesi istenmeyen binaların yerine ne yapılacağı merak edilirken, Adalılar bu belirsizlikten endişe duyuyor. (EKN/HK)
* OHO eğitimi kapsamında haberi yapan grup Hasan Onur Soysa (Beykent Üniversitesi), Denizcan Akar (Anadolu Üniversitesi), Onur Günel (Doğuş Üniversitesi), Elif Konaç (Marmara Üniversitesi), Viyan İke (Üsküdar Üniversitesi), Betül Karadeniz (Karadeniz Teknik), Zeynep Toker (Erciyes Üniversitesi), Yelda Yılmaz'dan (Ege Üniversitesi) oluştu.
** Bu haber ilk önce OHO Haber Atölyesi çalışması bağlamında oho2017blog.wordpress.com adresinde yayınlandı.
Yarın: Lale Sineması
