Roja duyemîn a 22’yemîn Civîna Giştî ya Asayî ya Komeleya Mafên Mirovan (ÎHD) bi hilbijartinê bi dawî bû. Piştî nîqaş, pêşkêşkirina raporan û pêşnûmayên biryaran ên du rojan dom kir, delege çûn ser sindoqan û rêveberiya heyama nû diyar kirin.
Di encama hilbijartina civîna giştî de Oya Ersoy û Cihan Aydin bûn hevserokên nû yên ÎHD’ê.
Lîsteya esasî a desteya rêvebiriyê
Di lîsteya esasî ya desteya rêveberiyê de ya ku di civîna giştî de hate pejirandin de van navan cih girtin:
"Binpêkirinên mafan"
Di daxuyaniya encamnameyê ya piştî civîna giştî de hate weşandin de, bal hate kişandin ser têkoşîna 40 salî ya Komeleya Mafên Mirovan (ÎHD) û hate diyarkirin ku komeleyê di warên weke çareseriya aştiyane ya pirsgirêka Kurd, mafên jinan, cudakarî û jenosîdê de bi wêrekî deng derxistiye û çalakî pêş xistiye. Di daxuyaniyê de hate destnîşankirin ku di pêvajoya Aşitî û Civaka Demokratîk de roleke girîng û mîsyoneke mezin li ser ÎHD’ê hatiye barkirin.
Daxuyanî, tespîtên berfireh dihewîne ku di wan de tê gotin ku li Tirkiyeyê binpêkirinên mafên mirovan her ku diçe kûrtir dibin.
Di daxuyaniyê de hate teqezkirin ku binpêkirin di warên bingehîn de yên wekî mafê jiyanê, azadiya derbirînê, azadiya civînê, azadiya şexsî û ewlehiyê, dadkirina dadperwer û mafê jîngehê de zêde bûne.
Hate diyarkirin ku bi serlêdanên qeyûman vîna gel hatiye desteserkirin û bi pergala tecrîdê ya di girtîgehan de girtî rastî binpêkirinên mafan ên berfireh tên.
Hate destnîşankirin ku biryarên Dadgeha Mafên Mirovan a Ewropayê nayên bicîanîn û mekanîzmayên parastinê yên neteweyî û navneteweyî ji kar ketine. Hate diyarkirin ku di vê rewşê de binpêkirinên mafên mirovan li seranserê civakê belav bûne.
Hat tomarkirin ku di Doza Komploya Kobanê, Doza Geziyê û dozên siyasî yên bi vî rengî de dadkirin ji bo tirsandina civakê didomin û polîtîkayên binçavkirin, girtin û qeyûmên li dijî saziyên muxalîf didomin.
Di daxuyaniyê de her wiha hate destnîşankirin ku hemû zindî û ne zindî di bin gefê de ne û polîtîkayên bêcezakirinê yên di dozên wekî Komkujiya Enqere ya 10'ê Cotmehê û Komkujiya Pirsûsê de tawanbaran diparêzin.
Pêşniyarên ji bo qonaxa nû
Ji bo xebatên ÎHDê yên qonaxa bê ev sernavên han li pêş in :
- Xurtkirina xebatên belgekirin û raporkirinê li gel parêzvaniyê,
- Zêdekirina dîtinbarî û bandora çalakiyan,
- Pêşxistina hevgirtin û hevkariya bi rêxistinên demokratîk re,
- Girîngîdayîna xebatên dîroka devkî û bîrvebirinê,
- Avêtina gavên lezgîn ji bo tespît û çareserkirina pirsgirêkên sazûmanî,
- Zêdekirina têkoşîna li dijî polîtîkayên bêcezakirinê,
- Meşandina xebatan ji bo kesên ku bi KHK’yan (Biryarnameyên di Hukmê Zagonê de) ji kar hatine dûrxistin vegerin ser karên xwe,
- Hişyarkirina dewletê li dijî polîtîkayên ewlehiyê,
- Şopandina pêvajoya aştiyê û parastina polîtîkayên ku aştiya civakî xurt dikin,
- Dabînkirina mafên zimanê zikmakî û çandî di destûrê de,
- Pêşxistina mafê welatîbûna wekhev li dijî têgihîştina dewleta yekparêz,
- Rêxistinkirina Zagona TCK (Zagona Têkoşîna li Dijî Terorê), Zagona Înfazê û rêziknameyên têkildar ên ku dibin sedema binpêkirinên mafan li girtîgehan bi awayekî ku li gorî mafên mirovan be,
- Bilindkirina hewldanan ji bo saziyên siyasî û demokratîk ji pêvajoya aştiyê gav paşve navêjin.
Daxuyaniya encamnameyê bi teqezkirina ku ÎHD bi perspektîfeke xurt, bi biryar û aştiya civakî di pêş de diçe, ket heyama nû ya têkoşîna mafên mirovan, bi dawî bû.
(AY)
