Hevsel Bahçeleri sonbahara veda ediyor

UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'nde yer alan Hevsel Bahçeleri, son yıllarda hem mesire alanı olarak hem de turistik geziler nedeniyle ilgi görüyor.

İstanbul

* Fotoğraflar ve Kaynak: Mezopotamya Ajansı.

Diyarbakır'da geleneksel yöntemlerle binlerce yıldır tarım yapılan ve sahip olduğu kültür mirası nedeniyle 2015 yılında UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'ne alınan Hevsel Bahçeleri kışı karşılıyor.

Bahçenin bulunduğu Dicle Vadisi, 80'den fazla kuş türünün yanı sıra susamuru, tilki, sansar, sincap ve kirpi gibi birçok hayvana ev sahipliği yapıyor.

Göçmen kuşların dinlenme, barınma ve korunma yeri olarak kullandığı bahçede, bölgeye has kuşlar olarak bilinen boz alamecekler ve pembe göğüslü ötleğenlerin yanı sıra yabani şahin, kızıl şahin, arı şahini, yılan kartalı, gökçe delice, kukumav, kerkenez ve küçük kerkenez gibi yırtıcı kuşlara da yılın hemen hemen her mevsiminde rastlanıyor.

Kayyım tehdidi

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın yapılaşmaya açmaya çalıştığı ve Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği'nin (TMMOB) mahkeme kararlarıyla yapılaşma planını iptal ettirdiği Hevsel Bahçeleri, kayyım atanan Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi'nin de hedefinde.

Belediyenin "sosyal tesis" adı altında birçok betonarme yapı inşa ettiği Hevsel Bahçeleri, Dicle Vadisi'nde yer alan kafe ve işletmelerin sayısının artmasıyla da tahribata uğruyor.

Yakın tarihe kadar özellikle kelek (hayvan derisinden yapılmış sal) denilen bir tür sal ile yük taşımacılığının da yapıldığı ve Hevsel Bahçeleri'ne hayat veren Dicle Nehri'nde ise balıkçılık yeniden revaçta.

Kentteki sınırlı sayıdaki balıkçı, kendine özgü alabalık türlerinin bulunduğu Dicle Nehri'nde geleneksel yöntemlerle balıkçılık yapıyor.

Hevsel Bahçeleri tahribat raporu

TMMOB Diyarbakır İl Koordinasyon Kurulu, Ekoloji Derneği ve Diyarbakır Barosu Çevre ve Kent Hukuku Komisyonu tarafından hazırlanan "Hevsel Bahçeleri 2022" raporu, ekim ayında duyuruldu.

Raporda, Hevsel Bahçeleri'nin uluslararası sözleşmeler ve yönetmeliklere rağmen onarılamaz tahribatlarla karşı karşıya kaldığı ve Diyarbakır Belediyesi'ne atanan kayyım öncesi verilen kum ocağı, rezerv yapı ve yapılaşma kararlarının itirazlar üzerine iptal edildiği aktarıldı.

Raporda özetle şu başlıklara yer verildi:

Hevsel Bahçeleri endemik floraya sahip, çevresinde oluşan faunanın da aynı şekilde sürekliliğini koruduğu ekolojik bir lokasyondur.
Kayyım atamaları ile birlikte bütün mevzuatlar bir kenara itilmiş ve bahçede suç teşkil eden uygulamalara başlanmıştır.
Tarihi Suriçi'nde altı mahallede binlerce yapı yıkılarak neredeyse alanın tamamı insansızlaştırılmış, tescilli ve tescile değer onlarca yapı yok edilmiş, Bölge Koruma Kurulu onayı olmadan surlar ile Hevsel Bahçeleri arasında millet bahçesi, On Gözlü Köprü etrafında çevre düzenlemesi, DSİ tarafından nehir yatağını bozmak suretiyle taş tahkimatları yapılmıştır.
Taş tahkimatları ve çevre düzenlemesi başta olmak üzere bütün aykırılıklara karşı davalar açılmıştır. DSİ tarafından yapılan tahkimat daha sonra durdurulmuş, On Gözlü Köprü çevre düzenlemesinin aykırılıkları mahkeme kararıyla onaylanmış ve düzenleme kaçak duruma düşmüştür.
Tarihi On Gözlü Köprü ve çevresi tamamen işgal edilmiş ve bu işgal Hevsel Bahçeleri içine yayılmıştır.

(TY)