"Her Yeni İktidarda Yeniden Üretilen Bir Kavram: Eğitim"

Siyasi gündemin hızla değiştiği Türkiye'de, yeniden inşa edilen ve yeniden üretilen, bu toprakların ezeli bir sorunu, eğitim sistemi.

Elif Gençkal Eroler de bu kavram özelinde Türkiye'nin eğitim politikalarında ulus ve vatandaş inşasını mercek altına alıyor.

Gençkal-Eroler'in, "Dindar Nesil Yetiştirmek - Türkiye'nin Eğitim Politikalarında Ulus ve Vatandaş İnşası (2002-2016)" kitabı doktora tezinin kısaltılmış halini okura sunuyor.

İletişim Yayınları etiketiyle 5 Nisan'da raflarda yerini alacak kitap, 2002-2016 yılları arası Türkiye'de eğitim politikalarında ulus ve vatandaş inşası konusuna odaklanarak, söz konusu dönemde eğitim politikalarındaki vatandaş ve ulus tasavvurunu, önceki dönemlerle süreklilik ve dönüşümler çerçevesinde inceliyor.

Somut deneyimler üzerinden tasvir ediyor

AKP iktidarlarının eğitim politikalarında, eğitimi araçsallaştırıcı "toplum mühendisliği" yaklaşımının yanı sıra "tehdit paradigması"nda da "Cumhuriyet geleneği" ile bir devamlılık arz ettiğini gözlediği çalışmasında yazar, "millet" ve onun "düşmanları" hakkındaki tasavvurun, bu format içinde nasıl yeniden tanımlandığını gözlüyor.

Kitap, eğitim yoluyla ideolojik biçimlendirmeyi somut deneyimler içinden; müfredat ve ders kitapları, öğretmen ve müdür atama rejimi, proje okul uygulamaları, eğitim şuraları, AKP-Gülen Cemaati çatışmasının yansımaları üzerinden tasvir ediyor.

Yazar Önsöz'ünde şu ifadelere yer veriyor:

"(...) Siyasi gündemin hızla değiştiği Türkiye'de, ulus kimliği gibi sürekli yeniden inşa edilmekte ve yeniden üretilmekte olan
bir kavramı, sürekli değiştirilen ve yeniden dizayn edilen eğitim sistemi üzerinden incelemek, çalışma planını sık sık revize etmeyi beraberinde getirmekle birlikte, değerlendirmelerin kalıcılığına dair riskler de barındırmaktadır.

"Yine de dileğim, 2000'li yıllar bağlamında ele alınan kısıtlı konuların, Türkiye'nin tarihselliği içinde okunarak kırılma ve sürekliliklerle ilgili bazı anlamlı saptamalar ortaya koyabilmesi ve eğitim-iktidar-ulus kimliğini ilişkilendiren tutarlı bir model sunabilmesidir." 

Kitaptan bir bölüm ise şöyle:

"(...) Yapılanmacı yaklaşıma göre devletin ulus kimliği yaymak için kullandığı en önemli araçlarından biri eğitim sistemidir. Toplumun bilgisinin nesilden nesile aktarılmasındaki işlevselliği, eğitim sisteminin modern toplumlardaki önemini ortaya koyar. Okullar milliyetçi söylemin yeniden üretildiği ve milli kimliğin içselleştirildiği kurumlar olarak hem "ideal vatandaş" hem de "öteki" imajının izlenebileceği mekânlardır. Bir millet veya o milletin üyelerinin özelliklerinin neler olduğu hakkında en açık bilgi kaynağı olması ve iktidarın hegemonyasını kurarken ve yeniden üretirken kullandığı en önemli araçlardan biri olması anlamında eğitim politikaları, iktidarlar tarafından inşa edilen ulus kimliğini anlamak açısından önem arz eder.

"İktidar tarafından denetim altında tutulan ve her yeni iktidarın kendi ideolojisi doğrultusunda değiştirdiği eğitim sistemi, Türkiye'de milliyetçiliği besleyen, iktidar tarafından kullanılagelen ve dönemin "ideal vatandaş" profilini ortaya koyan bir yapı olmuştur. Bu sebeplerle, 2000'li yıllar ulus kimliğinin içeriğini Türkiye'nin tarihsel sürekliliği içinde incelemeyi hedefleyen bu çalışmada eğitim anahtar olarak seçilmiştir." (AÖ)