Halkların Demokratik Partisi (HDP) Van Milletvekili Muazzez Orhan, 8 Mart 2020’de Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitsizliğine dair Meclis’e sunduğu 130 soruluk 17 soru önergesinin hangi bakanlıklar tarafından yanıtlanıp, hangileri tarafından yanıtlanmadığına ilişkin bir rapor yayımladı.
Rapora göre 17 soru önergesine 12 bakanlık yanıt verirken, 5 bakanlık ise yanıtsız bıraktı.
Hazırlanan rapora göre 1 yıl boyunca kadına dair soruları yanıtsız bırakan Bakanlıklar şu şekilde: “İçişleri Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı.”
Hazine ve Maliye Bakanı: “Cinsiyet bazlı veri yok”
Soru önergelerini yanıtlayan bakanlıklar şöyle:
Milli Eğitim Bakanlığı, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı.
Raporda, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın sorulara yanıt olarak verdiği linkte soruların yanıtının olmadığı kaydedildi. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yanıtlanması istenen sorular şöyle:
“Vergi çeşitlerine göre kadın mükellef sayıları, vergi muafiyeti ve istisnalarından yararlanan kadın sayısı, bireysel emeklilik sistemindeki kadın sayısı, KYK borcu nedeniyle icralık olan kadın sayısı, kredi kullanıcısı olan kadın sayısı, kamu ihalesi alan kadın sayısı, bakanlığın yönetici kadroları içerisinde kadın oranı kaçtır?”
Raporda, yanıt linkinde yalnızca vergilere dair cinsiyet bazlı olmayan verilerin bulunduğu ifade edildi.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na sorulan sorular şöyle:
“Yatırım teşvik belgelerinden yararlanan kadın sayısı, patent sahibi kişiler içerisinde kadın sayısı, girişimcilik destekleri içerisinde kadınların payı ve bakanlığın yönetim kademelerindeki kadın oranı kaçtır?”
Raporda, Bakanlığın yalnızca KOSGEB girişimcilik destekleri için net bir yanıt verildiği aktarıldı. Buna göre hem destek alan işletme sayısında hem de toplam destek tutarında kadın oranının yüzde 48 oranında olduğuna dikkat çekildi.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı da kadın verisi tutmuyor
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na, Türkiye’de enerji arzı ve talebinde kadınların üretici ve tüketiciliğine dair sorular soruldu. Raporda, Bakanlığın birçok soruya kadın verisi tutulmadığı gerekçesiyle yanıt vermediği belirtildi.
Bakanlık tarafından verilen yanıtlar şöyle sıralandı:
* 2019 yılında 4 milyon 273 bin elektrik faturası ödenemediği için kesilmiştir. Bunların ne oranda kadınlara ait olduğu açıklanmamıştır.
* 2019 yılında 965 bin 302 doğalgaz faturası ödenemediği için kesilmiştir. Bunların ne oranda kadınlara ait olduğu açıklanmamıştır.
* 6 bin 298 Maden işletme ruhsatı vardır. Bunların ne oranda kadınlara ait olduğu açıklanmamıştır.
* 12 bin 988 akaryakıt istasyonu vardır. Bunların ne oranda kadınlara ait olduğu açıklanmamıştır.
* Bakanlık merkez teşkilatında kadın personel oranı yüzde 32’dir. Yöneticiler içerisinde kadın oranı açıklanmamıştır. İlgili kuruluşlarda kadın personel oranı sadece yüzde 13’tür.
Dışişleri Bakanlığı
Dışişleri Bakanlığına yanıtlanması talebiyle sorulan 5 soru şöyle:
“Kadın büyükelçi sayısı, yurt dışına yapılan görevlendirmelerde tüm bakanlıklar için kadın görevlendirme oranı, yurtdışı fonlarıyla desteklenen projelerde toplumsal cinsiyet eşitliği için ayrılan pay ve Bakanlık bünyesinde kadın personellerin sayı ve oranı kaçtır? İstanbul Sözleşmesi ve CEDAW gereği toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamak amacıyla hangi mekanizmalar oluşturuldu?”
Bakanlık tarafından verilen yanıt şu şöyle:
* Yurtdışı aktif temsilciliklerinin (yaklaşık 240’tır) 65’i kadınlarca temsil edilmektedir. (Yüzde 27)
* Bakanlık personelinin yüzde 38’i, Genel Müdür, Daire Başkanı ve Şube Müdürü gibi kadroların yaklaşık yüzde 30’u kadındır.”
Gençlik ve Spor Bakanlığı
Raporda, Gençlik ve Spor Bakanlığı’na sorulan sorular şöyle sıralandı: “KYK yurtlarında kalan kadın öğrenci, KYK burslarından kadınların yararlanma oranları, lisanslı sporcular ve hakemler içerisinde kadın oranı, kadınların sportif faaliyetlere katılımı için ayrılan bütçe ve bakanlık personeli ve yönetimi içerisinde kadın oranı kaçtır?”
Bakanlığın verdiği yanıtı:
* Burs alanların sayısını ve miktarı verilirken kadın yararlanıcı oranı ve sayısı verilmemiştir. Bu yönde bir açıklama olmasa da muhtemelen ya bu konuda istatistik tutulmakta ya da bilgi paylaşımı yapılmamaktadır.
* Toplam üniversite öğrencilerine göre yüzde 10’un altında olan KYK yurt kapasitesinin yüzde 62’si kadın öğrencilere tahsis edilmiştir. YÖK verilerine göre 3 milyon 676 bin olan kadın öğrencilerin 422 bini için (yüzde 11) yurt imkânı sağlanmış yüzde 89’u bu imkândan yararlanmamaktadır.
* Yurt ücretleri yurdun niteliğine göre 200 TL ile 340 TL arasında değişmektedir.
* Türkiye’de yaklaşık 10 milyon olan lisanslı sporcuların yüzde 37’si kadındır.
* Bakanlık personeli içerisinde yüzde 30-40 bandında olan kadın personel oranına karşın yöneticilerin sadece yüzde 20’si kadındır.”
Raporda, kadınların sportif faaliyetlere yönlendirilmesi amacıyla ne kadar bütçe ayrıldığına ilişkin soruya yanıt verilmediği ifade edildi.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı kadın verileri
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na yanıtlanması üzere sunulan soru önergesinde şu sorular soruldu:
“Türkiye’de internet aboneliği içerisinde kadın oranı, seyahat eden yolcular içerisinde kadın oranı, sürücü ehliyeti olanlar içerisinde kadın oranı, gemi/yat sahipliği içerisinde kadın oranı, amatör denizci belgesi alanlar içerisinde kadın oranı, kapatılan internet sayıları ve bunların içerisinde kadın yöneticisi/sahibi olanların oranı, bakanlık personelleri içerisinde kadın oranı kaçtır?”
Bakanlığın verdiği yanıtlar şöyle:
* 76,6 milyon internet abonesi vardır ancak abonelerin ne oranda kadın olduğuna dair veri yoktur.
* Amatör Denizci Belgesi alan yaklaşık 777 bin kişinin yüzde 12’si (93.198 kadın) kadındır.
* Gemi/yat sahipliği sicilinde cinsiyet verisi tutulmamaktadır.
* Bakanlık personeli içerisinde kadın oranı yüzde 25’tir. Bağlı ve ilgili kuruluşlarda bu oran yüzde 15’e düşmektedir.”
Milli Eğitim Bakanlığı
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yanıtlanması istenen 11 sorudan yalnızca 3’üne yanıt verildiği kaydedilen raporda, Bakanlık tarafından şu yanıtlar verildi:
* 81 il milli eğitim müdüründen 3’ü
* 957 ilçe milli eğitim müdüründen 14’ü,
* Müdürlerin yüzde 9,55’i, müdür yardımcılarının yüzde 25,11’i kadındır.”
Yanıtı alınmayan sorular ise şöyle:
“Okul öncesi eğitim almadan ilkokula başlayanlar içerisinde kadın oranı kaçtır? Toplumsal cinsiyet eşitliği müfredatı için ayrılan ve harcanan bütçe ne kadar? MEB merkezi yönetimi içerisinde kadın yönetici oranı kaçtır? Kadınların eşitlikçi olmayan müfredat ve programlara yöneltilmemesi için alınan tedbirler neler?”
Tarım ve Orman Bakanlığı
Raporda, Tarım ve Orman Bakanlığı’na yöneltilen soruların önemli oranına yanıt verilmediği kaydedilirken, verilen yanıtlarda 81 İl Müdürlüğü’nden 2 kadın İl Müdürlüğü olduğu ve IPARD projesi kapsamında verilen desteklerin yüzde 80’inin erkeklere verildiği, bu kapsamdaki yararlanıcıların yüzde 83’ünün erkek olduğu ifade edildi.
“Bu benim görev alanımda değil”
Raporda, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’a sunulan soruların “Bu benim görev alanımda değil” cevabı ile yanıtsız bırakıldığı kaydedildi.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Çevre ve Şehircilik Bakanı’na sorulan soru karşısında Bakan Murat Kurum tarafından verilen yanıt şöyle: “Türkiye’de gerçek kişilere ait tapuların yüzde 61’i erkeklerin adına kayıtlı, konut sahipliğinde bu oran yüzde 62,5, 81 ilde 4 ilin il müdürü kadındır.”
Ticaret Bakanlığı
Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan’ın yanıtlaması istenen soruların yanıtı şöyle:
* 81 il ticaret müdürü içinde kadın il müdürü sayısı sadece dörttür.
* 1 milyon 982 bin esnafın sadece yüzde 15’i kadındır.
* ALO 175 Tüketici hattını arayanların cinsiyet bazlı verisi tutulmamaktadır.
* Eximbank ihracat destek kredilerinde kadın oranı çok düşüktür. 2019 yılında 44,1 Milyarlık ihracat destek kredisinin kadın payı yüzde 1’in altındadır.
(EMK)
