HDP Eş Genel Başkanı Demirtaş, Vaclav Havel İnsan Hakları Ödülüne Aday Gösterildi

1936’da doğdu, 2011’de hayatını kaybetti. Çek Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı. Tiyatro yazarı ve düşünce insanı.

Prag Sanat Akademisi'nde drama üzerine eğitim gördü, en bilinen tiyatro eseri The Garden Party 1963’te yayımlandı.

1968'deki Prag Baharı'ndan sonra gerçekleşen Varşova Paktı'nın Çekoslovakya'yı işgalinden sonra kara listeye alınarak siyasi faaliyetlerde bulunması ve yazı yazması yasaklandı, yaklaşık 4 yıl cezaevinde kaldı. Ancak çalışmalarını ve fikirlerini açıklamayı sürdürdü, 18 gün süren kitlesel gösterilerden oluşan ve hükümetin devrilmesiyle sonuçlanan, 1989'daki Kadife Devrim'in öncüsü oldu.

29 Aralık 1989'da devrimi gerçekleştiren Yurttaşlık Forumu tarafından Çekoslovakya Devlet Başkanlığı'na getirildi. 1990'da yapılan seçimlerde Cumhurbaşkanı oldu. 1992'nin Aralık ayında ülkenin Çek Cumhuriyeti ve Slovakya olarak barışçıl bir şekilde ikiye bölünmesinde de önemli rol oynadı. Yeni Çek Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı seçildi.

1998'de yeniden Cumhurbaşkanı seçildi ama Şubat 2003'te eski siyasi rakiplerinden Václav Klaus tarafından yenilgiye uğratıldı ve Cumhurbaşkanlık dönemi sona erdi.

Kasım 2005 ve Haziran 2008 tarihlerinde ABD'den Foreign Policy ve İngiltere'den Prospect dergilerinin internet üzerinden okuyucu anketleri ile oluşturduğu dünyanın ilk 100 entelektüeli listelerinde, 2005 yılında 4., 2008 yılında ise 26. sırada yer aldı.

Ödül, Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM) tarafından 2013’ten itibaren insan hakları alanında verilmeye başlandı.

2013 yılında ilk ödül Beyaz Rusya’lı (Belarus) Ales Bialiatski’ye verildi. Beyaz Rusya’da insan hakları aktivisti ve siyasetçi olmasından dolayı “vergi kaçırma” suçlamasıyla 4 yıl hapis cezası almış ve Beyaz Rusya cezaevlerinde 20 ay kalmıştı. Ancak suçlamaların Beyaz Rusya iktidarının Bialatski’yi siyaset arenasının dışında tutmak amaçlı geliştirildiği görüşünün uluslararası toplumda kabul görmesi nedeniyle uluslararası insan hakları kurumları yoğun bir kampanya yürüttü. Bu kampanya neticesinde Vaclav Havel Ödülü’ne layık görülerek Beyaz Rusya Hükümeti üzerinde yoğun baskı kuruldu ve beklenenden erken serbest bırakılması sağlandı.

2014 yılında ödül, Azerbaycanlı Anar Mammadli’ye verildi. Aynı zamanda gazetecilik yapan Mammadli, özellikle adil seçimler için insan hakları aktivistliği yapıyordu. Ekim 2013’te yapılan başkanlık seçimlerinde gerçekleştirdiği gözlemcilik faaliyetleri ve seçimlerdeki adaletsiz durum hakkındaki açıklamaları nedeniyle 16 Aralık 2013’te tutuklandı. Uluslararası protestolara rağmen Mayıs 2014’te 5 yıl 6 ay hapis cezası verildi. Üzerine atılı benzer suçlamalar nedeniyle daha uzun cezaevinde kalması için Aliyev iktidarının yargıyı “teşvik” ettiği yönünde çok sayıda iddia kamuoyuna yansıdı. 29 Eylül 2014’te AKPM, Azerbaycan’daki insan hakları mücadelesinin desteklenmesi adına Mammadli’yi Vaclav Havel ödülüne layık gördü. Uluslararası toplumdan Azeri iktidarına yönelik yoğun eleştirilere rağmen Mammadli halen cezaevinde tutuluyor.

2015 yılında ödül, Rusyalı kadın insan hakları aktivisti Lyudmila Mikhailovna Alexeyeva’ya verildi. 1927 doğumlu Alexeyeva, Sovyetler Birliği döneminde de insan hakları alanında sivil bir inisiyatif kurmaya çalışmış, ancak 1977’de sürgün edilmişti. Bir süre ABD’de yaşayan Alexeyeva 1993’de Rusya’ya geri döndü. Uluslararası nitelikteki Moskova-Helsinki Grubu adlı insan hakları örgütünün başkanlığını yaptı. Ayrıca Putin’in iç politikalarını ve Kafkasya’daki müdahaleci politikalarını eleştirmesinden dolayı iktidar tarafından yoğun baskı gördü. Rusya Hükümeti, kendisini İngiltere ajanı olmakla suçladı. Baskılara rağmen uluslararası toplumdan aldığı destek nedeniyle tutuklanmasa da birçok kez sözlü ve fiziki şiddete maruz kaldı. 2004’te Olof Palme Ödülü, 2009’da Sakharov Ödülü ve birçok ülkeden ulusal nişana layık görüldü.

2016 yılında ödül, IŞİD’in Şengal’de Ezidilere yönelik soykırım girişiminden sağ kurtulan Nadia Murad’a verildi. Ezidi kadınlarının ve halkının karşılaştığı soykırım girişimine karşı bir tepki olarak AKPM, Ezidi halkına yönelik baskılara karşı duyarlılık çağrısının bir göstergesi olarak Vaclav Havel ödülünü Nadi Murad’a verdi.

2017 yılında ödüle, AKPM’de grubu olan partiler adaylarını önerdi. Avrupa Konseyi nezdinde kurulan Avrupa Birleşik Sol Grubu, HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ı Vaclav Havel ödülüne aday gösterdi.