*Görsel: Wikipedia common.
Veba, Orta Çağ'da küresel nüfusun yaklaşık üçte birini yok etti. O tarihlerden bu yana Kara Ölüm olarak anılıyor. Ancak araştırmalar hastalığın önceden iki bin yıl öncesinden binlerce yıl daha eski olduğunu gösteriyor.
Bilim insanları, "hasta sıfırı" (patient zero) bulmuş olabileceklerini düşünüyorlar.
Hakemli akademik dergi Cell Reports'ta yayınlanan yeni bir çalışmada ayrıntılı olarak açıklandığına göre, 5 bin yıllık bir Yersinia pestis genomu, Letonya'da gömülü bulunan 5 bin yıllık bir avcı-toplayıcının kemiklerinden yeniden oluşturuldu.
Vebanın Asya'dan geldiğine dair yıllardır geçerli olan fikir birliğine rağmen, bilim insanlarının bir süredir hastalığın Avrupa kökenli olduğuna dair kanıtlar bulmaya başladıkları biliniyor.
2018 yılında, akademik Cell dergisinde yayınlanan bir araştırma, İsveç'teki 4 bin 900 yıllık bir mezarda eski bir veba vakası buldu
Aynı dergide 2015 yılında yapılan bir çalışmada, bilim insanları Yersinia pestis'in Tunç Çağı Avrasya'sındaKİ insanları enfekte ettiğine dair kanıtlar sundu.
İlk varyantlar o kadar bulaşıcı değildi
Bununla birlikte, bu daha önceki varyantların bulaşıcı olmadığı ve özellikle genomun pirelerden insanlara bulaşmasına izin verecek gerekli faktöre sahip olmadığı konusunda yaygın olarak kabul edilmekte.
Cell'de 2018'de yayınlanan bir başka araştırma, 3 bin 800 yıl önce Rusya'da iki kişinin, 2900 yıl önce Demir Çağı Ermenistan'ından bir kişi gibi daha öldürücü versiyonun bulaştırdığını buldu.
2018 araştırmasında araştırmacılar, erken bir veba salgınının Avrupa'daki Neolitik popülasyonların azalmasına katkıda bulunduğunu teorileştirdiler.
Ancak, bu son çalışmada birkaç şey öne çıkıyor.
En önemlisi, bu tür Yersinia pestis'in evriminin başlangıcını işaret etmesi ve İsveç'te bulunandan ayrı bir dalda olması.
Ayrıca, araştırmacıların genomun 5 bin yıllık kemiklerde bulunmasına rağmen, bu Yersinia pestis türünün yaklaşık 7 bin yıl önce evrimleşmiş olabileceğinden şüphelenmek için nedenleri var.
Bu, salgını daha önceki teorilerin önerdiği gibi Neolitik dönemin sonuna değil, başlangıcına koyacaktır.
(PT)
