Türkiye'deki bankalar, ABD'de Lehman Brothers bankasının çöküşüyle kodlanan küresel krizin birinci yılından güçlenerek çıktı.
Türkiye'deki bankaların bu yılın ilk altı ayında elde ettiği net kar, kredi kartı ödemesini zamanında yapamayan 2 milyon 69 bin kişinin borcuna karşılık geliyor.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) raporuna göre, bankalar geçen yıla göre karlarını yüzde 33 artırarak ilk altı ayda 11 milyar TL net kazanç sağladı. Bu kazancın büyük kısmını faiz gelirleri oluşturdu. Aynı döndemde enflasyon oranı yüzde 5,73 olurken, hükümet örneğin memurlar için bunun da altında bir zam oranı önerdi.
Finansal Piyasalar Raporu'nun verilerine göre süreç şöyle oluştu:
Krizle birlikte üretim ve tüketim daraldı; bu durumun bir sonucu da enflasyonun düşmesi oldu. Bu durumda Merkez Bankası faizleri düşürdü. Bankalar düşük faizle kaynak almaya başladı fakat faiz düşüşü aynı oranda tüketici kredilerine yansıtmadı. Sonuçta bankaların faiz gelirleri yüzde 12,5 artarken, faiz giderleri yüzde 1,2 azaldı.
Havale komisyonları, kredi komisyonları gibi bankacılık ücret ve hizmetlerinden bankaların elde ettiği gelir de yükseldi.
Bankalar yüksek faizden vazgeçmedi
Rapor, bankacılık sektörünün güçlü olduğunu ve risklerin az olduğunu vurguluyor. Risk kaynağı olaraksa, krizle birlikte artan işsizlik oranını gösteriyor ve yurttaşların borçlarını ödemekte zorlanabileceği vurgulanıyor. Bununla birlikte, Türkiye'de kişi başı borçluluk oranının Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa ülkelerine göre düşük olduğu da belirtiliyor.
Şu an Türkiye'de 2 milyon 69 bin kredi kartı sahibinin yanı sıra, 583 bin kişi de aldığı konut kredisi, taşıt kredisi, ihtiyaç kredisi ya da KOBİ kredisinin ödemelerini zamanında yapamadığı için takibe girmiş durumda.
Haziranda hükümet takibe giren kredi kartı borçlarının taksitli olarak ödenmesini sağlayan bir düzenleme yaptı. 875 bin kişinin yararalanabilceği belirtilen düzenleme, kredi kartlarına uygulanan yüksek faiz oranlarını gözönüne almadığı için tüketici derneklerince eleştirildi. Yurttaşlar da uygulamaya ilgi göstermedi ve borçların sadece yüzde 8'i yeniden yapılandırıldı.
Kriz, 1 milyon işsiz yarattı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Mayıs 2009'da işsiz sayısı 3 milyon 382 bin oldu. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'ysa (DİSK) krizle birlikte bir yıl için 1 milyondan fazla insanın işsiz kaldığını vurgulayarak gerçek rakamın 5 milyon 375 bin kişi olduğunu söyledi.
Hükümetse işsizlik fonunun sermaye aktarılmasının önünü açan bir yasa çıkarmıştı.(EÜ)
