Güney Afrika: Eski Başkan Zuma, ANC'ye "Ulusun Mızrağı"nı doğrultuyor

Eski Güney Afrika Devlet Başkanı Jacob Zuma'nın, Cumhurbaşkanlığı seçimleriyle yeniden siyasete dönüşü, siyasete ara vermesinin nedeni olan önceki mahkumiyetinin zaman aşımı süresinin dolmasına bir yıl olması nedeniyle gerçekleşmeyecek. Anayasa Mahkemesi Pazartesi günü Zuma'nın gelecek Çarşamba günü yapılacak genel seçimlerde milletvekili adayı olmasını yasakladı.

Mahkeme, yasa gereğince Zuma'nın 2021'de mahkemeye itaatsizlikten aldığı cezayı tamamlaması üzerinden beş yıl geçmeden milletvekili olamayacağına karar verdi. 

Zuma öte yandan ırk ayrımcılığı rejiminin (apartheid) sona erdiği 1994'ten bu yana iktidarda olan Afrika Ulusal Kongresi'nden (ANC) ayrıldı ve yeni kurulan uMkhonto weSizwe Partisi'nin lideri olarak Afrika Ulusal Kongresi'ne karşı kampanya yürütüyor.

Siyasal gözlemciler, Zuma'nın, Nelson Mandela'nın 1994'te ülkenin ilk siyah cumhurbaşkanı seçilmesinden bu yana her seçimde iktidarı rahatça alan ANC'nin önümüzdeki Çarşamba günü yüzde 50'nin altına inerek parlamento çoğunluğunu kaybedebileceğini söylüyor.

Bu, ANC'nin ırk ayrımcılığı rejiminin son bulmasından bu yana karşılaşacağı en kötü seçim sonucu olabilir. ANC'nin şimdi karşı karşıya kaldığı sıkıntıların merkezindeyse 2018'de yolsuzluk iddiaları ortasında başkanlıktan istifa ederek partinin yıpranmasına neden olduktan sonra ANC'nin karşısına dikilen Zuma var. 

Jacob Zuma kim?

Güney Afrika'nın en tanınmış politikacılarından biri olan Zuma ırk ayrımcılığından (apartheid)  kurtuluş mücadelesinin öncüsü ANC'nin önde gelen liderleri arasındaydı. ANC'nin eski istihbarat şefi olan Zuma tarihi 1994 seçimleri öncesinde KwaZulu-Natal eyaletini saran ölümcül siyasal şiddete son vermede etkili bir rol oynayacağı konusunda Başkan Nerlson Mandela'nın güvenini kazanmıştı. Bu eyalet o zamandan beri Zuma'nın başlıca destek üssü ve Zuma'nın mendubu olduğu Zulu toplumu eyalet nüfusunun çoğunluğunu oluşturuyor. Zuma, 1997'de ANC'nin başkan yardımcısı olduktan sonra 1999'da Güney Afrika başkan yardımcılığına getirildi.

Zuma'nın başkanlığı

2006'da Zuma Johannesburg'daki evinde bir yoldaşının kızına tecavüz etmekten suçlandı ancak sonunda aklandı. Bu olaydan bir yıl önce bir silah anlaşmasında yardımcısının Zuma adına rüşvet istediği iddiları dolayısıyla Güney Afrika'nın başkan yardımcılığı görevinden azledildi. Zuma kendisine karşı bir cadı avı yürütüldüğü iddiasıyla, 2007'de ANC başkanlığına adaylığını koydu. Saldırı kampanyası boyunca dönemin Cumhurbaşkanı Thabo Mbeki'ye duyulan yaygın hoşnutsuzluğa oynadı ve tartışmaların ortasında Zuma'ya yönelik yolsuzluk suçlamaları düştü ve 2009'da Güney Afrika başkanlığına geldi. Ne var ki, silah anlaşması davası onlarca yıl sonra yeniden gündeme geldi ve Zuma'nın gelecek yıl yolsuzluk gerekçesiyle yargılanmaya başlaması bekleniyor.

Zuma'yı kuşatan ahbap çavuş ilişkileri, akraba kayırmacılığı ve hükümet ve devlete ait şirketlerde yolsuzluk iddiaları, sonunda ANC'nin 2018'de Zuma'yı istifaya zorlamasına yol açtı. Adli bir soruşturma komisyonu geniş kapsamlı kanıtları ortaya çıkardı ve Zuma, 2021'de suçlu bulunarak 15 ay hapis cezasına çarptırıldı.

Zuma, geçtiğimiz Aralık'ta siyasi kariyerinin merkezi olan ANC'nin karşısında Kongrenin kurtuluş savaşındaki silahlı kolu olan uMkhonto weSizwe'nin (Ulusun Mızrağı) adını verdiği yeni partisini kurdu. ANC Zuma'nın eski askeri örgütün ad ve logosunu kullanmasını yasaklatmak üzere dava açtıysa da Zuma, ülkeyi dolaşmayı ve seçim pusulasında yer almak için mücadeleyi sürdürüyor. 

Zuma, 2021'de mahkemeye saygısızlık suçundan aldığı daha önceki mahkumiyet nedeniyle milletvekili adaylığından diskalifiye edilmişti. Anayasa Mahkemesi, anayasanın, 12 ayı aşkın hapis cezasına çarptırılmış kişileri adaylıktan alıkoyan hükmüne göre bu kararı aldığını söyledi. Adaylığı engellense de Zuma'nın partisi bölünmüş durumdaki ANC'nin tabanından oy alma tehdidinde bulunuyor. Bu koşullarda Ulusun Mızrağı önemli bir muhalefet partisi olarak ortaya çıkabilir ve zayıflayan ANC'nin ülkeyi yönetmek için kurmak zorunda kalacağı koalisyonlarda rol oynayabilir.

(AEK)