"Gümüşköy'ün Havasında Siyanür Kokusu Var"

Kütahya Gümüşköy yakınlarındaki gümüş madeni tesislerinde ciddi bir çevre felaketi yaşanıyor. Tesisin atık depolama barajının iki seddesi çökünce, gümüş çıkarılırken kullanılan siyanürlü suyun havzaya yayılma tehlikesiyle karşılaşıldı.

Tesiste inceleme yapmak için Kütahya'ya giden Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB), Çevre Mühendisleri Odası Genel Sekreteri Hasan Şevki Çiftçi, bianet'e Gümüş Köyü'ndeki son durum hakkında bilgi verdi.

* Çevre ve Orman Bakanlığı yetkilerinden ve valilikten yeterli bilgi alamadık. Resmi açıklamalara ulaşabildik sadece. Kütahya'daki temaslarımız çoğunlukla çevre köylerde oturanlarla oldu.

* Bugün (9 Mayıs) sabah saatlerinde ayrıldım bölgeden. Köylülerden bir iki saat önce aldığım bilgiye göre son seddede de çatlaklar oluşmaya başlamış. Yağmur ve rüzgâr olasılığı tehlikenin boyunu artırıyor.

* Civar köylerin tesisten rahatsızlıklarını bir süredir yetkililere bildirdiğini öğrendik. Yöre halkı yakınlarda bulunan gölde balık ölümlerinin arttığı, yörede kuş ölülerine daha sık rastladıklarını söyledi.

* Bölgede yaşayanları kuyulardan her saat başı su örneği alıp, çevre ve orman bakanlığı ve DSİ'nin bölge müdürlüklerine verip ölçüm yaptırmaları gerektiği konusunda uyardık. Tabii biz oradayken aldığımız örneklerin ölçüm sonuçlarını alamadık.

* Atık depolama barajındaki suyun siyanür oranı öldürücü düzeyin 125 katı. Öldürücü düzey litrede sekiz miligram. İçilen suda bu oran varsa öldürücü oluyor. Ama bir litre suda 0.05 miligram varsa, uzun vadeli kullanımlarda ciddi sağlık sorunları doğurabilir.

* Yeraltı suları acil çözüm bekliyor. Kuyular içme suyu olarak kullanılmamalı ama bu tek başına yeterli değil. Besin zincirine siyanür bulaştığı anda hayvan, bitki ve insanın etkilenmemesi mümkün değil.

* Gümüşköy'e ulaştığımızda havada siyanür kokusu vardı. Uçucu bir madde. Solumak da tehlikeli. Bu konuya da dikkat edilmesi gerekiyor.

* Sızıntının boyutu iyice araştırılmalı. Çünkü siyanür toprakta depolanır ve yavaş yavaş yeraltı sularına karışır.

* Geçtiğimiz yıl tesis kapasite artırımı için bir sedde daha yaptırmak istemiş ve proje hazırlatmış. Büyük ihtimalle maliyetin yüksek çıkması nedeniyle vazgeçilmiş.

* Sızıntıyı ya da son seddenin güvenliğini sağlamak için yeni havuz inşa edilemez. Yaklaşık 25 milyon ton sudan bahsediyoruz, bu uzun süren bir inşaat çalışması. ODTÜ'den yapının güçlendirilmesi için daha önce istenen rapor açıklanmadı. Bu rapor felaketin boyutunu tahmin edebilmemiz için önemli.

*Yetkililer gerekirse yakınlardaki dört köy boşaltılır diyor. Ancak biz Çevre Mühendisleri Odası olarak boşaltılma işleminin hemen yapılması, bölgeye tıbbi malzeme ve özellikle siyanür zehirlenmesine karşı panzehir getirilmesi gerektiğini düşünüyoruz.

* Sorun sadece Gümüşköy ya da Kütahya'yı değil. Eskişehir, Adapazarı'nın da içinde bulunduğu havzayı yakından ilgilendiriyor. Hatta Karadeniz'e kadar ırmaklarla taşınması olasılığı var.

*Siyanürle madencilik Bergama'dan beri büyük bir sorun. Altın ve gümüş fiyatları yükseldikçe özel işletmeler kapasite artırımına gidiyor. Gerekli önlemler alınmaksızın, hızlı bir üretim var. Gümüşköy'deki felaketin nedeni bu.

* Kütahya siyanürle maden çıkarılması sorununu ülke gündemine bir kez daha getirecektir. Bu konu etraflı bir biçimde ele alınmalı. (HK)