Her yıl ayrımcı, ötekileştirici ve engellilik karşıtı söylem ve uygulamaları ifşa etmek amacıyla verilen "Yılın Gostil Ödülü" için 2025 yılı adayları açıklandı.
Aday gösterilen kişi, kurum ve uygulamalar; insan haklarına aykırı tutumlarıyla dikkat çekerken, engelli bireylerin yaşam haklarına yönelik tehdit oluşturan pratikleri de gündeme taşıdı.
1. Kaldırımları İşgal Edenler
Adaylık Sebebi:
Yaya yolları ve kaldırımları işgal ederek masa atmak, otomobil ve scooter park etmek gibi eylemlerle; başta görme ve ortopedik engelliler olmak üzere birçok kişinin bağımsız hareket hakkını kısıtladıkları gerekçesiyle aday gösterildiler.
2. Prof. Dr. Ali Demirsoy
Adaylık Sebebi:
Bir konuşmasında sarf ettiği “Bir özürlü çocuğun maliyeti sağlama göre 17 kat fazla” ifadesi başta olmak üzere; çocukların varoluş haklarını ekonomik maliyet üzerinden değerlendirmesi, Hitler’in eugenik politikalarına benzer görüşler dile getirmesi ve "sakat genlerin temizlenmesi" gibi ifadelerle toplumsal ötekileştirme ve soykırım politikalarını çağrıştıran bir zihniyeti yansıtması nedeniyle aday gösterildi.
3. Benda Motor
Adaylık Sebebi:
Reklam kampanyasında yer alan “Sadece kör bir çoğunluk” ifadesiyle, körlüğü olumsuz niteliklerle eşleştirmesi; sorgulamamak, bilinçsizce takip etmek gibi anlamlarla bağdaştırarak negatif ayrımcılık yapması.
(*Not: Negatif anlam eşleştirmeleri sağlamcılık (ableism) kapsamındadır.)
4. Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin
Adaylık Sebebi:
Sınav sorularının çalındığına dair iddialara yanıt verirken kullandığı “Geri zekalıya anlatır gibi anlatıyoruz” ifadesiyle, zihinsel engelli bireyleri aşağılayıcı bir dil kullanması ve özel eğitim öğrencilerine karşı ayrımcılık yaratması.
5. Mitat Enç Görme Engelliler Okulu Yönetimi
Adaylık Sebebi:
Kör öğretmenlerin pansiyonda belletmenlik yapamayacağını savunurken “Koridorda yolunu bulamayan adama nöbet mi vereceğim?” şeklindeki ifadeleri kullanması ve yazılı savunmasında “Kör öğretmenler zaten yardıma muhtaç” gibi önyargılı açıklamalara yer vermesi nedeniyle ayrımcı, dışlayıcı tutumlarıyla aday gösterildi.
6. Devlet Bahçeli
Adaylık Sebebi:
TBMM Grup Toplantısı’nda “Yapay zeka ile konuştuğumu ileri süren kabak kafaları, özürlü beyinleri” şeklindeki ifadeleriyle, engelli bireyleri hakaret aracı olarak kullanması.
Gostil Ödülü nedir?
Gostil Ödülü, sağlamcılık, ayrımcılık ve engellilik karşıtı söylemleri teşhir etmek amacıyla verilen ironik bir "ödül" niteliği taşıyor. Toplumda engelliliğe dair olumsuz algıların sürdürülmesine neden olan kişi ve kurumları görünür kılarak kamuoyunun dikkatini çekmeyi amaçlıyor.
(EMK)
