Fabrikanın muhasebe bölümünde çalışan Özyurt kendisini "Tekel işçisi ve bilahare sendikacı" olarak tanıtıyor, ona göre şimdiki işçilerin durumu ve moralleri daha kötü. Özyurt bunu sendikanın etkinlik alanının iyice daraltılmasına bağlıyor.
"TEKEL özelleşirse, çalışan işinden olur"
Özelleştirme TEKEL'i ve işçilerini nasıl etkileyebilir?
Tekel, Türkiye'de Gayrı Safi Milli Hasılanın tek başına yüzde 6'sını üreten bir müessesi... TEKEL'in binin üzerinde işletmesi var. Şarap, yaprak, tütün, sigara ve alkollü içki fabrikaları. 100 binin üzerinde de TEKEL'in bayisi vardır. Üreticinin üzümünü, tütününü, köylüye zamanında desteğini sağlayan, çiftçilerin ziraati yapmalarını sağlayan ve bu nedenle asgari 20 milyon insana bakan bir müessesedir... Tekel'de şimdi 35-40 bin işçi çalışır. Özelleştirme durumunda bu insanlar genç yaşlarda emekliler kervanına katılacaklar.
Özelleştirme neden böyle bir sonuç yaratabilir?
Tekel özelleştirildiği anda Tekel'i alanların hiçbiri bu fabrikaları çalıştırmaz.
Neden?
Çünkü bu fabrikaların arsaları fevkalade kıymetli arsalar... Tamamı deniz kenarında arsalar... Tekel'in tesisleri nakliye kolay gerçekleşsin diye sahil kenarlarındadır. Böyle olunca buralar da değerli oluyor. Örneğin Cevizli'deki sigara fabrikasının 250-300 dönüm arazisi vardır. Tekel ispirto fabrikasının 30 dönüme yakın arazisi vardır.
Ama şimdiye kadar Türkiye'deki iktidarlar neler yaptıysa Tekel'in Türkiye'deki yüzde 70 pazar payını kıramadılar. Tekel'i batırmak için uğraşan yirmi yıldır bir zihniyet var Türkiye'de. Bütün kamu sektörlerini çökertmek istedikleri gibi. Tekel'in pazar payı yüzde 70 olunca bundan pay kapmaya, havadan zengin olmaya çalışan bir sürü iktidar yandaşı var. Dışarıdan da buraya göz dikenler var. zaten bütün kavganın nedeni de bu.
Tekel'i alacak olanların bu fabrikaları çalıştırmayacaklarını söylüyorsunuz, peki ne yapabilirler buraları?
Parselleyip satsa da kazanır, turistik tesis yapsa da kazanır. Şimdi İstanbul'da boğaz kenarında 30 dönüm bir yer dediğin zaman buna kimse fiyat biçemez.
Paşabahçe'deki bu fabrika nasıl etkilenebilir... Önceden de şişe cam fabrikası kapatılmıştı. İşçiler genellikle nasıl bakıyorlar bu özelleştirmeye?
Zaten bu fabrikanın yerli işçilerini, yani fabrikaya sahip çıkacak insanları 15 yıllık bir plan içinde tamamen dağıttılar, emekli ettiler ve dışarıdan toplama işçi getirdiler. Onun için bu yeni işçilerin savunmasını biraz zor görüyorum.
Yerli işçiler olsaydı daha fazla mı tepki olurdu?
Tabii. Yerli işçi olsa savunması çok daha da kolay olurdu. Bunlar planlı bir şekilde yürütülüyor.
24 yıl sendikacılık yapmışsınız... Hangi kaygılarla girmiştiniz sendikaya?
O zamanki sendikaların gerekli hizmeti göremediklerini anladığım için girdim.
İşçiler şimdi sendikalara eskisi kadar ilgi göstermiyor. Artık zaten sendikacılık yapılmaz halde. Bir sürü yasayla bu çok zor hale getirdi. Arkadaşlarımız da sendikalara ümitsiz bakıyorlar... Bu da gayet doğal. Fakat Tekel'in özelleştirilmesinin tamamen de tepkisiz gideceğini zannetmiyorum. Tekel Türkiye'de en büyük tepkiyi verecek bir nitelikte.
Fabrika işçileri ne kadar maaş alıyor?
Eskiden yüksek maaş alanlar vardı (600-700 milyon). Şu anda 450-500 civarında maaş alıyorlar. Ben de şimdi emekli maaşı alıyorum, 400 civarında.
Çocuklarınızın ekonomik durumu nasıl?
Çocuklarımın ikisi mühendislik mezunu. Özel firmalarda çalışıyorlar...
Kendinizle karşılaştığınızda onların durumunu nasıl görüyorsunuz?
İkisi de kariyeri yüksek insanlar olduğu için kendi pazarlıklarını kendileri yapabiliyor. İyi okullar bitirdiler. O açıdan benden daha iyi durumdalar.
On yıldır emeklisiniz bu dönemde ne yaptınız, sıkıldınız mı mesela... İşçilik hayatı daha zordur ama şimdi nasıl bakıyorsunuz işçiliğe?
Bir restoran açmıştım krizden sonra kapatmak zorunda kaldım... Onun dışında bir şey yapmıyorum. Tabii ki işçinin günü daha dolu geçer. Hayat mücadelesi daha zor olan ama belli bir programı da olan bir durumda oluyor.
"Üretimden gelen gücünüz kısıtlanıyor"
On yıldır çalışmıyorum ama hala gönlüm işçilerle çarpıyor. Çünkü benim bütün mücadelem onlara bir takım hakları kazanmak içindi. Onların ne sıkıntı çektiğini gayet iyi bilen biriyim. Bugün çalışan bir insanın yarın işsiz kaldığında ev ekonomisinin ne duruma geleceğini gayet iyi bilen insanlardan bir tanesiyim.
İşçilerin sendikalara ilgilerinin azaldığını söylediniz, bunun nedenini neye bağlıyorsunuz?
Sendikaların elleri kolları bağlı. Sendikaları yasalarla rica müesseseleri haline getirdiler. Mesela bir takım fabrikalarda sendikalar oluyor, bazılarında olmuyor. Bu da işverenler arasında haksız rekabete yol açıyor. Türkiye'de bir vakitler bir buçuk-2 milyon işçi sayısı vardı, şimdi ise 500-600 bini geçmiyordur. Üretimden gelen gücünüzü kullanma hakkınız da yasalarla kısıtlanmışsa buradan fazla bir şey bekleyemiyorsunuz. Bu nedenle işçiler de karamsarlığa düşüyorlar.
İşçi iken bir gününüz nasıl geçiyordu, emekli olduktan sonra nasıl değişti?
Mesela sabah çok erken bir saatte kalkarsınız, kahvaltınızı yaparsınız. Fabrikanın düdüğünü beklersiniz, işçilik kartınızı basarsınız, içeriye teslim edersiniz ve işe başlarsınız. Eğer işyerinde arkadaşlarınızla belli bir dostluğunuz varsa, iş güvenceniz varsa iş insanı yormaz. Ama iş güvenceniz yoksa, ve yarın işsiz kalma korkusu yaşarsanız o insanın mutlu olma şansı yoktur... Biz daha mutluyduk bugünkü işçilerden. En azından yarın da işe geleceğimizi biliyorduk. İş güvencesi olmadığı zaman işçi daha karamsar oluyor, bu ailesine de, çocuklarına da yansıyor.
Emeklilikteki bir gününüz nasıl geçiyor?
Sabah kalkıyorsunuz, gelip kahveye oturuyorsunuz, akşam da eve gidiyorsunuz.(gülüyor)(HA/NK/BB)
