Üskül, "Gizli genelgelerin geçerliliği olmamalıdır. İnsanlar, bilmedikleri bir genelgeye nasıl uyacaklar ki?" derken Çetin, "yürütmenin kişileri ilgilendiren her türlü tasarrufunun açık olması gerektiğini" vurguluyor.
Genelge ile Anayasa'nın 26. maddesinde düzenlenen düşünce ve ifade özgürlüğüne sınırlama getirildiğine de dikkat çeken hukukçular, tüm kişi ve kuruluşların genelgeye karşı hukuki yollardan mücadele edebileceğini belirtiyorlar.
Üskül ve Çetin'in bianet'e yaptıkları değerlendirmeler şöyle:
Çetin: Usul ve içerik açısından hukuka aykırı
* Yürütmenin düzenleme şeklindeki her türlü tasarrufu, açık olmalıdır. Bu genelge ile bir düzenleme getirildiğine göre, öncelikle bunun açık olması gerekir. Gizlilik, hukuka ve Anayasaya aykırıdır.
* İkincisi, genelge, içerik itibariyle de Anayasa'ya aykırı. Düşünce ve ifade özgürlüğü, Anayasa'nın 26. maddesinde güvence altına alınırken, genelge bu özgürlüğe kısıtlamalar getiriyor.
* Uygulansın ya da uygulanmasın, hem içerik hem de şekil ve usul açısından Anayasa'ya aykırı olduğundan, genelge istenmeli ve iptal davası açılmalı.
* Bu tüm tüzel kişilikler, dernekler, barolar, meslek odaları gibi kişiler de yapabilir. Olay hepimizi ilgilendiriyor, hukuki menfaat sözkonusu. Dolayısıyla, herkes dava açabilir.
Üskül: Hukuki mücadele yolları açık
* Gizli genelgenin geçerliliğinin olmaması lazım. İnsanlar bilmedikleri bir genelgeye nasıl uyacaklar ki? Bu hukuken yanlış, Anayasa'ya aykırı.
İfade özgürlüğü bireylerin tek başına kullanabilecekleri bir hak olduğu gibi, birlikte kullanabilecekleri bir hak da. Bir düşünceyi ifade edebilecek insan sayısını sınırlamak gibi bir tuhaflık ancak bizim ülkemizde olabilir herhalde.
* Bir basın açıklaması yapılacağında, üç kişi ya da 300 kişi toplanmasında özgürlüğün kullanılması açısından herhangi bir farklılığın yaratılması Anayasa'ya uygun düşmez.
* Genelgenin tam olarak içeriği bilinmiyor. İptal davası ise, ancak içerik biliniyorsa açılabilir. Önce, Bilgi Edinme Yasası uyarınca, genelgenin bildirilmesi için başvuru yapılabilir.
* Bilgi Edinme Yasası'na göre, bu konunun gizliliği söz konusu olamaz. Orada hangi bilgilerin verilmeyeceği, belirtilmiş durumda. Dolayısıyla bakanlık bunu açıklamak zorunda.
* Genelgeyi aldıktan sonra iptali için dava açılabilir. Genelge yine de gizli tutulmuşsa, o işlem aleyhine iptal davası açılabilir. Uygulamada o genelgeye dayanılarak bir işlem yapıldığında, örneğin, basın açıklaması sırasında toplanan insanlar dağıtılıyorsa uygulamaya karşı dava açılabilir. (BB)
