Yönetmenler Zeynep Dadak ve Çiçek Kahraman, Gezi davası kapsamında cezaevinde tutulan film yapımcısı Çiğdem Mater’in yokluğundan hareketle hazırladıkları deneme filmi Tuhaf Saçma Neyse ile sanatsal üretim, otosansür ve dayanışma meselelerini tartışmaya açıyor.
Film, STRÜKTÜR’ün 2025 Sonbahar programı The Rehearsal & The Playbook kapsamında sipariş edilen yeni eserlerden biri olarak hem İstanbul’da hem Berlin’de gösterilecek.
Film, 17 Eylül 2025 tarihinde 18.00–20.00 saatleri arasında İstanbul’daki Performistanbul’da prömiyerini yapacak. Ardından film, 25 Ekim 2025’te Berlin’de S A V V Y Contemporary—The Laboratory of Form-Ideas’ta sanatseverlerle buluşacak.
“Yoklukla nasıl üretim yapılır?”
Tuhaf Saçma Neyse, Mater’in fiziki yokluğunu bir başlangıç noktası kabul ediyor ve şu sorular etrafında şekilleniyor:
- Birisi yanımızda değilken onunla nasıl işbirliği yapılabilir?
- Korku ve otosansür, hayal gücünün prova odasına nasıl sızar?
- Söylenebilecekler ve söylenemeyecekler nasıl biçimlenir?
Film, düşler, gündelik notlar, hayali imgeler ve ortak hafızadan parçaları bir araya getirerek provayı bir direniş biçimi olarak ele alıyor. Diyaloğun mümkün olabildiği, yarım kalmış şeylerin buluştuğu geçici bir alan yaratıyor. Mater’i yeniden özgürlüğüne kavuşmuş bir sanatçı olarak hayal etme eylemi ise hem sinemasal bir dayanışma egzersizine, hem de silinmeye direnen bir karşı-metne dönüşüyor.
STRÜKTÜR’ün Programı
Berlin merkezli bağımsız sanat derneği STRÜKTÜR, Goethe-Institut 2025 Görsel Sanatlar Proje Fonu desteği ve Performistanbul iş birliğiyle hazırladığı The Rehearsal & The Playbook projesi kapsamında, farklı disiplinlerden sanatçıların yeni eserlerini sanatseverlerle buluşturacak.
Programda Zeynep Dadak & Çiçek Kahraman’ın filmi dışında şu eserler yer alıyor:
- İrem Aydın – The Blue Bed: Göç, kayıp ve queer deneyim üzerinden hüznün potansiyelini araştıran bir performans.
- Selin Davasse – When the wolf howls on the plain, the dog’s chest aches at home: Türkçe atasözleri üzerinden hayvansallık, egemenlik ve kadınlık ekseninde performatif bir sorgulama.
- Ali Miharbi – Live Eyes: Türkiye’deki televizyon yayınlarından alınan bakışları izole eden üç kanallı yerleştirme; gözetim ve medya manipülasyonunu görünür kılıyor.
Söyleşiler ve yayınlar
Proje, çevrim içi söyleşi dizisiyle destekleniyor. Seri, 20 Ağustos 2025’te filozof Alberto Toscano ile başladı; 25 Ekim 2025’te yazar ve kültür teorisyeni Ana Teixeira Pinto ile tamamlanacak. Söyleşiler ve eserler, STRÜKTÜR’ün çevrim içi platformunda The Playbook bölümü aracılığıyla erişime açılacak.
"Tuhaf Saçma Neyse"
Mater tutukluluğunun 500. Gününde BirGün’e yazdığı yazıda şöyle demişti:
Benim evrenim 500 gündür, haliyle hapishane, mahkeme falan. Öyle olunca örneklerim de hep buradan. Ama siz dışarıdakiler, bu örnekleri depremden yasaklanan konserlere, festivallere, iş cinayetlerinden nefret suçlarına İstanbul Sözleşmesi’nden (efsane bir PGK değil mi sahi?), ağaç katliamlarına, ziyadesiyle çoğaltabilirseniz. PGK zira, sadece burada değil, her yerde!
Mücella, Mine, Can, Hakan, Tayfun ve ben 500 gündür hapisteyiz, Osman Bey 2137 gündür, Gültan Kışanak ve Selahattin Demirtaş hapiste yedi yıl doldurmak üzere. Adlarını bildiğim bilmediğim binlerce insan Türkiye’nin dört bir yanında cezaevlerinde, haklarında verilecek PGK’ne uygun kararları bekliyor.
Tutuklandığımız günden beri, 500 gündür gündelik hayatta en çok kullandığım üç kelime: Tuhaf, saçma, neyse. Kabul edin, duruma uygun!
STRÜKTÜR ve Performistanbul Hakkında
STRÜKTÜR, Türkiye’den sanatçılar için destek yapıları geliştiren Berlin merkezli bağımsız bir dernek. Programlar, yayınlar, atölyeler ve kamusal etkinliklerle sanatsal araştırmayı destekliyor.
Performistanbul, 2016’da İstanbul’da kuruldu. Performans sanatına odaklanan platform, bugüne dek 100’den fazla sanatçıyla yaklaşık 400 performans gerçekleştirdi; Tate Modern, Pera Müzesi, SALT ve İstanbul Bienali gibi kurumlarla iş birliği yaptı.
Sanatçılar hakkında
İrem Aydın, Berlin’de yaşayan Türkiyeli tiyatro yönetmeni ve yazardır. Pratiğinde kuirlik, göç ve gelecek tahayyüllerinin kesişiminde spekülatif anlatılar üzerine çalışır. Ana akımda yer bulamayan seslere odaklanarak egemen tahayyülleri yapıbozuma uğratmayı amaçlar. Şiirsellik, akışkanlık ve duyusallık üzerinden farklı anlatı biçimlerini yeniden kurgulamanın özgürleştirici potansiyelini araştırır. İstanbul Üniversitesi’nde İspanyol Dili ve Edebiyatı lisansının ardından Madrid Carlos III Üniversitesi’nde Tiyatro Yaratımı yüksek lisansını ve Zürih Sanat Üniversitesi’nde PEERS pre-doktora programını tamamlamıştır. Theatertreffen International Forum (Berlin), INTERPLAY – Genç Oyun Yazarları Festivali (İsveç), Kampnagel Sommerfest (Hamburg) ve Det Frie Felts Festivali (Danimarka) gibi uluslararası platformlara davet edilmiştir. 2019’da Almanya’ya taşındığından bu yana Planet Lubunya, Waving Bodies, Cruising Galaxies ve Bulutların Üstünde / Yeraltı gibi projeleri; Berlin Senatosu, Soziokultur, Fonds Darstellende Künste ve Goethe-Enstitüsü gibi kurumlar tarafından desteklenmiştir.
Zeynep Dadak kurmaca ve belgesel filmlerin yanısıra videolar ve medya yerleştirmeleri üreten disiplinlerarası bir sinemacı, sanatçı ve eğitmendir. Görüntü ve sesi eleştirel ve şiirsel bir yaklaşımla kullanan çalışmalarında bellek, toplumsal cinsiyet, coğrafya ve duyguların politikasına odaklanır. NYU Tisch School of the Arts’tan sinema alanında doktora derecesine sahiptir. Bu Sahilde (2010), Mavi Dalga (2014) ve Ah Gözel İstanbul (2020) adlı filmleri Berlinale, Rotterdam ve AFI gibi önemli festivallerde gösterilmiştir. Dadak’ın video ve yerleştirme işleri de yurt içi ve yurt dışında pek çok sergide yer almıştır. Son olarak, Çiçek Kahraman ile ürettikleri Vortex 1 & 2 (2023) işleriyle Aksanat’ta Prizma Expanded: Poetics of Perception sergisine katılmıştır. Çalışmaları Berlin Senatosu, Medienboard Berlin-Brandenburg, Hubert Bals Fonu, Sundance Labs, Calouste Gulbenkian Vakfı ve Goethe-Enstitüsü tarafından desteklenmiştir. Berlinale Co-Production Market ve Torino Film Lab için mentorluk ve danışmanlık yapmaktadır. Berlin ve İstanbul’da yaşayan Dadak, NYU Berlin’de sinema dersleri vermektedir ve şu sıralar yeni filmi Uyku Kampı’nın ön yapım aşamasındadır.
Berlinale ve Venedik gibi festivallerde gösterilmiş ve ödüller kazanmış Kız Kardeşler, Anons, Mavi Dalga ve Bizim Büyük Çaresizliğimiz gibi filmlerin de aralarında bulunduğu otuza yakın projede kurgucu olarak imzası bulunan ödüllü kurgucu ve video sanatçısı Çiçek Kahraman, lisans ve yüksek lisans seviyesinde sinema dersleri vermektedir. Berlin ve İstanbul arasında üretimlerini sürdüren Kahraman, çalışmalarında toplumsal cinsiyet ve temsil temalarına odaklanmakta, sıkça buluntu görüntüler kullanmaktadır. 2015’te Bütün Mahalleli Duysun adlı video yerleştirmesi SALT’ta !f İstanbul kapsamında sergilendi ve Mars İstanbul, Pera Müzesi, Berlin Apartment Project gibi mekânlarda izleyiciyle buluştu. 2016’da Zeynep Öz küratörlüğünde 2ileri1geri videosuyla karma sergide yer aldı. 2023’te Zeynep Dadak’la ürettiği Vortex 1 ve Vortex 2, Aksanat’ta Prizma Expand: Poetics of Perception sergisinde gösterildi. Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji ve Boston Üniversitesi Sinema-TV mezunu olan Kahraman, KUDA’nın (Türkiye Kurgucular Derneği) kurucu üyelerindendir.
Selin Davasse'nin performansları, hayvansı, dişil bir yabancı ile heterojen bir seyirci ve bunların karşılaşmalarını çevreleyen kurumlar arasındaki misafirperverlik etiği üzerine spekülasyonda bulunmak amacıyla, farklı metinsel ve performatif teknikleri yeniden işlevlendiriyor. Her biri kendine ait söz dizimi, ses, jest ve duruşlara sahip farklı anlatısal benlikleri bünyesinde barındırarak, düşünce sistemlerini konuşma ve şarkı arasında kayan samimi ve oyunbaz ifadelerle tercüme ediyor; böylece izleyiciyle geçirgen ve istikrarsız bir ilişki kuruyor. Eserleri 60. Venedik Bienali (2024); Ujazdowski Çağdaş Sanat Merkezi, Varşova (2024); Art Asia Now, Paris (2023); steirischer herbst, Graz (2023); Pirelli HangarBicocca, Milano (2023); Çağdaş Sanatlar Enstitüsü, Londra (2023); Art Encounters Bienali ve Temeşvar'da (2023) sergilenmiştir.
Ali Miharbi, Northwestern Üniversitesi Elektrik ve Bilgisayar Mühendisliği (BS, 2000) ile Sanat Teorisi ve Pratiği (BA, 2000) bölümlerinden mezun oldu. Virginia Commonwealth Üniversitesi’nde Hareketli İmgeleme bölümünde sanat yüksek lisansı yaptı (MFA, 2010). Çalışmaları grafik, fotografik, işitsel veya heykelsi üretimlerden, canlı veya kayıtlı veriler ile işleyen dinamik sistemlere kadar çok çeşitli biçimler alabiliyor. İlk dönemlerinde web tabanlı, tekno-kültürel temalar üzerine eğilen, web'in deneysel bir alan olarak imkanlarını araştıran işler üretti. Sonrasında, İnternet'in her türlü cihaza girip günlük yaşamdan ayrılamaz hale gelmesiyle, fiziksel mekanda etkileşime yoğunlaşan, gözetim teknolojileri, dijital örüntü veya hareket algılama gibi yöntemler kullanmaya başladı. Son zamanlarda ise, toplumsal, teknik, tarihsel ve güncel perspektifler arasında gezinerek karmaşık sistemlerin oluşumu ve evrimi, yapay nesneler ile kurduğumuz ortak yaşarlık ilişkisi ve enformasyonun ardındaki maddesellik gibi konuları oyunsuluğa ve şansa da önemli bir rol vererek inceliyor.
(EMK)
