Mülteci Hakları Koordinasyonu Türkiye-AB Geri Kabul Anlaşması’na dair kaygılarını açıklayarak etkili tedbirler alınmadan antlaşmanın yürürlük kazanmasını onaylamadıklarını duyurdu.
Koordinasyon antlaşmanın onaylanması halinde izleme ve sivil denetim işlevini sürdüreceklerini de belirtti.
“Antlaşmanın onaylanması halinde ise, her iki tarafın antlaşmanın uygulanmasına ilişkin usulleri ve çerçeveleri hazırlarken, karşılıklı taahhüt ve yükümlülüklerinin takibini yaparken, düzensiz göç alanında işbirliğinin esas konusu olan göçmen ve mültecilere yönelik ortak yükümlülüklerini ve sorumluluklarını da en büyük hassasiyetle gözetmeleri konusunda izleme ve sivil denetim işlevimizi etkin bir şekilde yerine getirmek için gayret içinde olacağız.”
Öneriler
AB ile Türkiye arasında düzensiz göç alanındaki işbirliğinin ancak göçmen ve mültecilerin haklarının korunmasına dair ortak yükümlülüklere riayet edilirse meşru olabileceği uyarısını yapan koordinasyonun öneri ve taleplerinin bazıları şöyle:
* Etkin tedbirler alınana kadar her iki taraf açısından da antlaşmanın onay ve uygulama süreçleri askıya alınmalıdır.
* Antlaşmanın gelecekteki işleyişi konusunda iki taraf da en yüksek şeffaflık kriterlerini benimsemelidir.
İşbirliği
* Antlaşma Türkiye üzerinden AB’ye ulaşan ve sığınma talebinde bulunmak isteyen kişilerle ilgili koruma yükümlülüklerinin Türkiye’ye ötelenmesi sonucuna yol açmamalı; Türkiye ile AB ülkeleri arasında “mültecilerin korunması” konusunda hakkaniyetli “sorumluluk paylaşımı” ilkesine dayalı bir işbirliği oluşturulmalıdır.
STK katkısı
* Antlaşmanın uygulanmasına dair hususları izlemek ve bağlayıcı kararlar alma yetkisi olan “Ortak Geri Kabul Komitesi’nin” çalışmaları da aynı şeffaflık ilkesi çerçevesinde yürütülmeli; ayrıca bu antlaşmaya muhattap olacak kişilerin haklarının korunmasına yönelik faaliyet yürüten uzman sivil toplum örgütlerine komite çalışmalarına eleştiri ve öneri niteliğinde katkılar yapabilmesi imkanı sağlanmalı, bu husus komitenin kendi iç tüzüğünde güvence altına alınmalıdır.
Hassas gruplar
* Geri kabul olunacak kişiler arasında “mültecilik” iddiası ve sığınma talebi olan kişiler, refakatsiz çocuklar ve diğer hassas gruplara mensup bireylerin tespiti ve ilgili yasal koruma ve destek mekanizmalarına erişimlerinin sağlanması konularında özel bir hassasiyet gösterilmelidir.
Geri gönderme merkezleri
* Geri kabul olunacak kişiler hakkında yapılacak sınırdışı ve idari gözetim değerlendirmeleri, bu hususlarda verilecek kararlar, bu kişilerin idari gözetim altında tutulacağı “geri gönderme merkezlerinin” fiziki koşulları, süreçte kişilere sağlanacak temek haklar ve destek mekanizmaları konularında sağlıklı bir idari çerçeve ve işleyiş tesis edilmiş olmalıdır.
Yükümlülükler
* Türkiye antlaşmanın bütün unsurlarıyla yürürlüğe gireceği üç yıl sonrasına kadar göç ve iltica alanını, yeni yasanın öngördüğü standartlar ve uluslararası insan hakları yükümlülükleriyle uyumlu bir şekilde yönetme kapasitesi tam manasıyla sağlanmış olmalıdır.
Hukuki destek
* Kişilerin avukat yardımına ve hukuki desteğe erişimlerinin sağlanmasına yönelik ilave tedbirler alınmalı; gerek uzman sivil toplum örgütlerinin gerekse yeni yasada açık atıf yapılan baroların adli yardım servislerinin bu kişilere yönelik etkin ve yeterli bir hukuki destek faaliyeti yürütebilmesi için gereken ilave düzenlemeler ve kaynak aktarımı planlanmalı ve sağlanmalıdır.
Altkomisyon
* Kurulması öngörülen ve ilgili kamu kurumlarının yanısıra göç ve iltica alanında çalışan sivil toplum örgütleri ve akademisyenlerden de temsilcileri içerecek olan “Göç Danışma Kurulu’nda”, gerek AB ile imzalanacak “geri kabul antlaşması” gerekse Türkiye’nin diğer ülkelerle imzaladığı ve imzalayacağı benzer nitelikte ikili antlaşmalarla ilgili politika ve uygulama hususlarının düzenli olarak takip edilmesi ve bu amaca yönelik bir altkomisyon oluşturulması isabetli olacaktır.
MHK bileşenleri
Mülteci Hakları Koordinasyonu şu bileşenlerden oluşuyor: Helsinki Yurttaşlar Derneği (hYd), İnsan Hakları Derneği (İHD), İnsan Hakları Gündemi Derneği (İHGD), Kaos Gey ve Lezbiyen Kültürel Araştırmalar ve Dayanışma Derneği (Kaos-GL), Mültecilerle Dayanışma Derneği (Mülteci-Der), Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi (UAÖ). (YY)
Mülteci Hakları Koordinasyonu Türkiye ile AB Arasında İmza Edilen Geri Kabul Antlaşması’na Dair Tutum Belgesi’ne buradan ulaşabilirsiniz.
