31 Mart 2024 Mahalli İdareler Seçimlerinde büyükşehir, il, ilçe, belde belediye başkanlığının yanı sıra belediye meclisi ve il genel meclisi üyeliği için yarışan 163 bin 277 adaydan 26 bin 104'ü 18-29 yaş aralığında yer alıyor. Bu verilere göre, genç aday oranı yüzde 15,99.
Gençlik homojen bir grup değil ve çoğunlukla “çocuklukla yetişkinlik arasındaki dönem” olarak yaş üzerinden tanımlanıyor. Gençlik döneminin hangi yaş aralığına işaret ettiği konusunda bile uzlaşılmış değil.
Birleşmiş Milletler (BM) gençliği 15-24 yaş aralığı olarak alıyor.
Gençlik Örgütleri Forumu (GoFor) ise, Avrupa Gençlik Forumu’nun belirlediği standartlara göre gençliği 18-30 yaş aralığı olarak tanımlıyor ve bu yaş aralığındaki bütün gençlerin bir araya gelip kendi ihtiyaçları ve ilgi alanları, uzmanlıklarına göre yerel ve ulusal düzeyde politika üretmesini destekliyor.
GoFor Genel Koordinatörü Hasan Oğuzhan Aytaç’la gençlerin siyasetteki temsilini konuştuk.
“Meclis’te beş genç milletvekili var”
Genç seçilmişlerin Türkiye'deki dağılımı nedir?
Şu an Meclis’te sadece beş genç milletvekili var. Türkiye güncel siyasetinde gençlerin temsiliyeti yüzde 1’in altında. Ülkedeki genç nüfus oranı ise yüzde 20. Yurttaşların anlamlı ve eşit temsiliyeti için gençlerin temsilinin de en az yüzde 20 olması gerektiğini savunuyoruz. Şu anki temsiliyet buradan çok uzak. Son genel seçimde genç seçilmişlerin sayısında biraz daha düşüş yaşandı ve yine kötü bir rakamdan (8’den) 5’e düştü. Ve bu, tüm partilerin gençlerle ve sorunlarıyla ilgili harekete geçeceğiz, dediği bir süreçte oldu. 2024 Yerel Seçimleri sürecinde de aynı dramatik tabloyla karşı karşıyayız.
2019 Yerel Seçimleri’nde durum nasıldı?
2019 Yerel Seçimleri’nde genç adayların tüm adaylara oranı yüzde 15’ti. Baktığımızda umut verici diyebileceğimiz bir rakamdı bu. Ama burada da şu oluyor maalesef: İddiası olan ya da Meclis’te temsil eden partiler gençlere yer vermiyor. Yer verdiği zaman da seçilebilecekleri sıralara koymuyorlar gençleri. Ve bu nedenle aday oranı yüzde 15 iken, genç seçilmişlerin oranı yüzde 6,9’a düşüyor. Çok dramatik bir düşüş bu. Yetki, sorumluluk, bütçe arttıkça da gençlere yer verilmiyor.
“Gençlerimiz”
2023 Genel Seçimlerinde aslında siyasi partilerin maksadı “gençleri kazanmak”tı. Anketlere de yansıdı bu veriler ve “Gençleri kazanan seçimi kazanacak” dendi. Hâl böyleyken neden aksi bir tutumda ısrarcı partiler?
Biz kurum olarak hem genel seçimde hem de yerel seçimlerde partilerin seçim beyannamelerini inceliyoruz. Özellikle gençlik bağlamında. Buradan çıkardığımız sonuç ise şu: Siyasi partilere göre gençlik hâlâ algı olarak hizmet verilmesi gerekilen bir toplumsal grup. Bu algının yansıması ise “gençlerimiz” söylemiyle kendini gösteriyor. Gençlere özne olarak alan açılması partilerin bu yaklaşımlarıyla mümkün değil. Ne kadar fazla gençleri edilgen bir yerde konumlandıran bir dil kullanıyorsanız, gençler arasında oyunuz o kadar düşüyor aslında. Ama buna rağmen bu tutumda ısrarcılar. İktidarı paylaşmakla ilgili çünkü bu. Genç olmayan biri, neden bir gençle iktidarını paylaşsın ki? Bu sorunun cevabı, o demokratik kültüre sahip değil ise genelde olumsuz oluyor bizim için.
Yönetim konusunda gençlere güvensizlik gibi bir düşünceden mi bahsediyorsunuz?
Evet. Türkiye’deki siyaset gerontokratik bir dizilime sahip olduğu için yaşa atfedilen önem aslında her geçen gün çığ gibi büyüyor. Bunun en somut örneklerinden birini kendi yaşadığım Çankaya ilçesinde gördük sanırım. CHP'nin Çankaya Belediye başkan adayı Hüseyin Can Güner, 31 yaşında ve Güner’le ilgili tek merak edilen kaç yaşında olduğu. Ne siyaset becerisi, ne entelektüel birikimi ne de başka bir özelliği konuşuldu Güner’in. Biz bu tartışmanın karşısına şunu koyuyoruz: Meclis’teki ‘deneyimli’ siyasetçilere baktığımızda, onların yaşlı olması bizim hayatımızda nasıl bir fark yaratıyor? O yaratılan fark içine tüm ekonomik verileri ve yaşamımızdaki konfor alanlarını indikatör olarak koyarsak biz de şunu söyleyebiliriz: Genç olmayan siyasetçiler bize kötü geliyor.
“AK Parti ve CHP’nin genç adayı yok”
2024 Yerel Seçimlerinde genç adayların oranı nedir?
Büyükşehir belediye başkanlığı için aday oranı yüzde 5,99 şu an. 2019’daki seçilmiş genç oranıyla bir korelasyon gösteriyor bu oran. Belediye meclisinde de genç aday oranı yüzde 16. Bu oran da hayli uyumlu 2019’la. Ama dediğim gibi burada iddiası olmayan partilerin bir enflasyonu var. İddiası olan partilerin; AK Parti’nin ve CHP’nin genç adayı yok. DEM Parti’nin sadece bir genç adayı var. Çok dramatik bir tablo var yani 2024’te de. İddiası olmayan partileri dahil ettiğimizde sayı her ne kadar bizi sevindiren yüzde 20 oranına yaklaşsa da eminiz ki 31 Mart'ta çok azı belediye meclislerine girecek ve çok azı mazbata alabilecek. Ve biz yine bunun nedenlerini konuşuyor olacağız.
Peki 2023 Genel Seçimleri’nden sonra gençlerde de politika yapmak, siyaset arenasında yer alma konusunda bir çekince ya da karamsarlık yaşanmış olabilir mi?
Elbette; ama burada yine gençlerle ilgili bir durum yok. Seçim odaklı anketlere baktığımızda gençlerin kurumsal siyasete güvenlerinin çok az olduğunu; ama o değişimi yaratmak, alternatif siyaseti oluşturmak için de rol ve sorumluluk almak istediğini görüyoruz. Fakat gençlerin derin yoksulluğunu konuştuğumuz bir yerde, son genel seçimde 30 bin TL’leri bulan milletvekili adaylığı başvuru ücretinden bahsediyoruz. Sahada pek çok gencin ‘Aday olmak istiyordum; ama başvuru ücretini karşılayacak param yoktu’ dediğini gözlemledik.
Seçime 17 gün kaldı. Siyasi partilerden talebiniz nedir?
Gençlerin siyasete eşit ve adil bir şekilde dahil olması için en az yüzde 20 oranında temsil edilmelerini sağlamaları gerekiyor. O yüzden onlardan koruyucu, önleyici, kota fermuar sistemini uygulamalarını talep ediyoruz. Fakat bunun vitrine dönüşmemesi için gençlerin seçilebilecekleri yerlerden aday gösterilmeleri gerekiyor. Ancak diyelim ki o yerelde her şeye rağmen genç aday yok, genç olmayan biri de pekâlâ yerel yönetim kariyeri boyunca gençleri kapsayan yerel gençlik politikaları uygulayabilir. Bunun için gençlerle ve gençlik örgütleriyle çalışması gerekiyor. Bu taahhüt ve bilinç, bizim siyasetçilerden ana talebimiz aslında.
GoFor’un 2024 Türkiye Yerel Seçimlerine ilişkin taleplerini ve beyanlarını içeren deklarasyonu incelemek için tıklayın. (TY)
