Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması’nın 2025 sonuçlarını açıkladı.
Veriler, Türkiye’de gelirin en üstte toplandığını bir kez daha gösterdi. En yüksek gelire sahip yüzde 20, toplam gelirin yüzde 48’ini aldı. En düşük gelire sahip yüzde 20 ise yüzde 6,4’te kaldı.
Sıralı yüzde 20'lik gruplar itibarıyla yıllık eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirinin dağılımı (%), 2016-2025
Pay değişmedi, uçurum kaldı
TÜİK’e göre en zengin yüzde 20’nin payı bir önceki yıla göre 0,1 puan geriledi; en yoksul yüzde 20’nin payı 0,1 puan arttı. Ancak tablo, küçük oynamalara rağmen büyük farkı kapatmadı.
Eşitsizlik göstergeleri de bu tabloyu destekledi:
- Gini katsayısı 0,410 oldu (bir önceki yıla göre 0,003 puan azalış).
- En zengin yüzde 20’nin geliri / en yoksul yüzde 20’nin geliri anlamına gelen P80/P20 oranı 7,5 seviyesine indi.
- En zengin yüzde 10 / en yoksul yüzde 10 oranını veren P90/P10 ise 12,9 olarak gerçekleşti.
TÜİK ayrıca sosyal transferleri denklemden çıkardığında eşitsizliğin sertleştiğini gösterdi. Kurum, tüm sosyal transferler hariç Gini’yi 0,473, emekli-dul/yetim aylıkları dışındaki transferleri hariç tuttuğunda 0,420 olarak hesapladı. Brüt gelir üzerinden Gini 0,422 çıktı.
Ortalama gelir yükseldi; eşitsizlik baskısı kalkmadı
TÜİK, yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir gelirinin yüzde 76,7 artışla 662 bin 414 TL’ye çıktığını duyurdu. Yıllık ortalama eşdeğer fert geliri ise 187 bin 728 TL’den 332 bin 882 TL’ye yükseldi (yüzde 77,3 artış).
Bu artışlara rağmen gelir dağılımındaki ağırlık tepeye yığılmayı sürdürdü.
Yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri ve bir önceki yıla göre değişim, 2016-2025
Hane tipinde “tek kişilik” öne çıktı, kalabalık haneler geride kaldı
TÜİK, en yüksek yıllık ortalama eşdeğer geliri 418 bin 025 TL ile tek kişilik hanelerde ölçtü. Kurum, en düşük ortalamayı ise 264 bin 413 TL ile “en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan” hanelerde hesapladı.
Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri ve bir önceki yıla göre değişim, 2016-2025
Gelirin yarısını ücret belirledi; girişim geliri geriledi
TÜİK, toplam gelirde en büyük payı yüzde 49,7 ile maaş ve ücret gelirinin aldığını açıkladı. Bu kalem bir yılda 0,9 puan arttı. Müteşebbis geliri yüzde 18,3 ile ikinci sırada yer aldı ve 2,5 puan geriledi. Sosyal transfer geliri ise yüzde 18,2 ile üçüncü sıraya yerleşti.
Sosyal transferlerin içinde emekli ve dul-yetim aylıkları ağırlık kazandı: TÜİK, bu kalemin sosyal transferler içindeki payını yüzde 89,3 olarak verdi.
Hanehalkı tipine göre yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri (TL), 2024, 2025
Diploma farkı büyüttü: Yükseköğretim 566 bin TL’yi aştı
TÜİK, eğitim durumuna göre yıllık ortalama esas iş gelirlerini ise şöyle hespladı:
- Yükseköğretim mezunları: 566 bin 839 TL
- Lise ve dengi: 376 bin 932 TL
- Lise altı: 290 bin 323 TL
- Okul bitirmeyen: 183 bin 900 TL
Kurum, gelir artışında da en yüksek sıçramayı yüzde 83 ile yükseköğretimde, en düşük artışı yüzde 56,7 ile lise ve dengi grupta ölçtü.
Sektörde hizmet önde, tarım sonda; en hızlı artış inşaatta
TÜİK, sektörlere göre en yüksek yıllık ortalama esas iş gelirini 426 bin 45 TL ile hizmette, en düşük geliri 237 bin 461 TL ile tarımda hesapladı. Kurum, yıllık artış hızında inşaatı yüzde 79,0 ile ilk sıraya yazdı; hizmet yüzde 75,8, sanayi yüzde 70,1, tarım yüzde 54,4 artış gösterdi.
İstihdam statüsü uçurumu derinleştirdi: İşveren 1,2 milyon TL’yi geçti
TÜİK verileri, işteki konumun gelir farkını sertleştirdiğini ortaya koydu:
- İşveren: 1 milyon 204 bin 791 TL
- Ücretli/maaşlı: 379 bin 047 TL
- Kendi hesabına: 348 bin 045 TL
- Yevmiyeli: 186 bin 682 TL
Bölgesel tablo: Ankara zirvede, Van-Muş-Bitlis-Hakkari dipte
TÜİK, yıllık ortalama eşdeğer fert gelirinde Ankara’yı (TR51) 449 bin 618 TL ile ilk sıraya koydu. Kurum, İstanbul’u (TR10) 434 bin 929 TL, İzmir’i (TR31) 405 bin 896 TL ile sonraki sıralara yerleştirdi. TÜİK, en düşük geliri ise TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) 172 bin 552 TL olarak açıkladı.
Eşitsizlikte en yüksek P80/P20 oranı TR71 (Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir) 8,5 oldu. TÜİK, TR61 (Antalya, Isparta, Burdur) 8,3 ve TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) 8,1 değerlerini de üst sıralara yazdı.
Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri (TL), İBBS 2. Düzey, 2025
Gelir merdiveninde yer değiştirmek zor: En alttakilerin yüzde 68’i yerinde kaldı
TÜİK, gelir grupları arası geçişlere baktı ve kalıcılığı net biçimde gösterdi. Kurum, son yüzde 10’luk gruptakilerin yüzde 68,1’inin ertesi yıl yine aynı grupta kaldığını; ilk yüzde 10’dakilerin yüzde 58,9’unun da yerini koruduğunu bildirdi.
(HA)
