Prof. Dr. Ülkü Uzunçarşılı ve Oğuz Ersun'un İstanbul Ticaret Odası (İTO) için yaptığı "İstanbul'da Gecekondu ve Bölgelerin Ekonomik ve Sosyo-Kültürel Durumu" konulu araştırmanın sonuçları açıklandı.
Araştırma İstanbul'un Bayrampaşa, Gültepe, Çeliktepe, Ümraniye, Çakmak, Sarıgazi, Sultanbeyli, Soğanlı, Güneşli, Kavacık, Halkalı, Yenibosna, Hisarüstü, Gaziosmanpaşa ve Esenler semtlerinde toplam 945 kişiyle yüz yüze anket yöntemiyle yapıldı. Üç kat ve üzeri evler apartman, büyük bahçesi olan tek katlı evler müstakil ev, tek katlı ve bahçesi olan evler ise gecekondu olarak kabul edildi.
"1950'lerde başladı"
İTO Başkanı Mehmet Yıldırım, Türkiye'de 1950'li yıllardan sonra görülmeye başlayan yoğun yurtiçi göçler ve hızlı kentleşme hareketliliğinin özellikle büyük kentlerde gecekondulaşma gibi olumsuz bir yapılaşmaya neden olduğunu söyledi.
Yıldırım, İstanbul'un da büyük bir kırsal göç hareketinin varış noktası olduğunu belirterek, "Gecekondu halkı yeni yaşam olanakları aradığı kentlerde tutunmaya çalışan ve İstanbul nüfusunun yarısından fazlasını oluşturan bir kesim" dedi.
"Oturulan konut tipi" sorusuna verilen yanıt, Türkiye'deki rantlaşma olgusunu destekler bir biçimde, yüzde 45 oranında "apartman dairesi" olarak gözüktü.
Yıldırım, araştırmada cep telefonu sahipliğinin de yüksek oranda olduğunu, kredi kartı ve cep telefonunun sınıf atlama simgesi gibi görüldüğünü belirtti. Gözlenen bir diğer çarpıcı olgu da, az sayıda da olsa marka düşkünlüğü. Bir gecekondu sakini tüm geliri tutarındaki İtalyan ayakkabısını büyük bir övünçle gösterebiliyor.
Ayrıca, İTO'ya göre anketi yanıtlayanlarda belirli bir kesimin araç sahibi olması, alışverişlerini büyük alışveriş merkezlerinde gerçekleştirmeleri, işsizlik oranının yüzde 2 gibi düşük bir oranda olması, gecekonduların yoksulluk ile yüksek düzeyde bir ilişkisinin olmadığını ortaya koydu.
İTO'nun araştırmasından çıkan bazı sonuçlar şöyle:
* Erkeklerin eve getirdiği gelir oranı yüzde 25.
* Çalışan erkeklerin özellikle yüzde 31'i işçi. Bunu yüzde 20 ile şoförlük izliyor. Ailelerde genelde yüzde 35'lik dağılımla iki kişi çalışıyor.
* Ekonomik nedenlerle okuldan alınan çocukların oranı yüzde 44. Çocukların yüzde 49'u hem okuyor hem çalışıyor.
Yüzde 68'i kart sahibi
* Araştırmaya katılanların büyük bir oranının kredi kartı, hatta birkaç kredi kartı sahibi olması ve eve giren gelirin yüzde 54'lük oranla 150-300 milyon arası olması çelişkili görünüyor. Kredi kartı sahibi olanların çoğu kartların asgari ödeme tutarını bile ödeyemediklerini belirtiyor.
* Yüzde 68'lik bir kesim kredi kartı kullanırken, yüzde 58'i bir, yüzde 26'sı iki, yüzde 11'i üç, yüzde 4'ü dört, yüzde 1'i de beş adet kartı olduğunu belirtiyor.
* Katılımcıların yüzde 21'i tüketici kredisi kullanmış.
* Alışveriş merkezi gözde
* Yüzde 53'lük bir kesim büyük alışveriş merkezlerinden alışveriş yapıyor, yüzde 47'si ise bu yerlere gezmek için gidiyor
* Ankete katılanlar arasında üniversite mezunu yok. Diploması olmayıp okuma-yazma bilenlerin oranı ise yüzde 21. Okuma yazma bilmeyen kesim yüzde 6.
Umutsuzluk var
* Yüzde 75'lik bir kesim ekonomik durumun giderek daha kötüye gittiğini düşündüğünü ifade etti.
* Katılımcılar arasında, taksitli alışveriş kartı, yüzde 55'lik kesim tarafından kullanılıyor.
En çok Trabzonlu var
* Doğum yeri olarak İstanbul yüzde 12, Trabzon yüzde 6.6, Ağrı yüzde 5.8 ile ilk sıralarda.
* Araba sahibi olan kesim en çok Tofaş ve Renault marka otomobilleri ercih ediyor.
* Para vererek gazete alan kesim yüzde 23.
* Araştırmaya katılanların yüzde 65'i sinemaya, yüzde 87'si tiyatroya gitmiyor.
* Sinemaya gidenlerden yüzde 22'si her hafta, yüzde 42'si 15 günde bir ve yüzde 36'sı da ayda bir kez sinemaya gidiyor. Tiyatro izlemeyi tercih eden gecekonduluların yüzde 50'si ayda bir kez, yüzde 28'i üç ayda bir, yüzde 21'i haftada bir kez, yüzde 1'lik kesim ise yılda bir kez gidiyor.
Haberleri izliyorlar
* Dinlenilen müzik türünde arabesk yüzde 43.2'lik bir oranla başta yer alırken, daha sonra yüzde 29.2 ile Türk sanat müziği, yüzde 16.6 ile de Türk pop müziği geliyor. Katılımcıların yüzde 4.2'si rap müzik dinlediğini, yüzde 3.1'lik bir kesim klasik Batı müziği dinleyicisi olduğunu söyledi.
* Televizyon programı olarak en çok haberler ve yarışmalar izleniyor. En çok izlenen kanallar TGRT, Kanal D, atv ve Show TV olarak görülüyor.
Yarısı ikinci el alıyor
* Yüzde 96'sının televizyonu var. Büyük bir kesimin elektronik ve beyaz eşyası yok. Eve eşya alırken yüzde 54 oranında bir kesim yeni, yüzde 46 oranında ise ikinci el eşyayı tercih ediyor.
* Maddi nedenlerle evinden eşya satmak zorunda kalanların oranı yüzde 84 oldu. Yüzde 84'lük dilimdekilerden yüzde 45'i altın, yüzde 35'i beyaz eşya, yüzde 4'ü ise mobilya sattığını söyledi.
* Emekli olduktan sonra çalışan gecekondulu vatandaşların oranı yüzde 38. (BB)
