Piştî êrîşên asmanî yên Îsraîlê li ser paytexta Îranê Tehran, Tebrîz, Tesîsa Nukleerî ya Natanzaya Îsfahanê, Loristan û Kirmaşanê, li herêmê rageşî zêde bûye û gelek welatan jî bertek nîşanî êrîşan dan.
Piştî êrîşan, Îranê ragihand ku wan danûstandinên nukleerî yên bi DYAyê re rawestandine û diyar kir ku ew ê bersivê bidin êrîşê Îsraîlê.
Îsraîlê êrişî tesîsên nukleerî û baregehên leşkerî yên Îranê kir
Wezareta Karên Derve: Em êrîşê bi tundî şermezar dikin
Wezareta Karên Derve got, "Ev êrîş, ku bi eşkereyî qanûna navneteweyî binpê dike, provokasyonek e ku xizmeta polîtîkaya bêîstîqrarkirina stratejîk a Îsraîlê ye ku li herêmê dimeşîne." Her weha wezaretê xwest êrişên Îsraîlê bi dawî bibe.
"Divê Îsraîl tavilê kiryarên xwe yên êrîşkar ên ku dikarin bibin sedema pevçûnên mezintir biqedîne. Em dubare dikin ku em naxwazin li Rojhilata Navîn bêtir xwîn û wêranî bibînin. Em bang li civaka navneteweyî dikin ku ji bo pêşîgirtina li belavbûna şer tedbîrên lezgîn bigirin."
Umman: Êrîş di heyameke pir hesas de hat kirin
Wezareta Karên Derve ya Ummanê daxuyaniyeke nivîskî da û wiha gotiye, "Sultanatê Ummanê êrîşa leşkerî ya hovane ya ku ji aliyê Îsraîlê ve li dijî axa Komara Îslamî ya Îranê hatiye destpêkirin, ku tesîsên serwer hedef digire û dibe sedema qurbaniyan, bi tundî şermezar dike."
Di daxuyaniyê de hat diyarkirin ku êrîş Peymana Neteweyên Yekbûyî binpê kiriye û li dijî prensîbên hiqûqa navneteweyî ye, û hat destnîşankirin ku êrîşeke wisa bingehên aramiya herêmê xera dike.
Di daxuyaniyê de hat destnîşankirin ku êrîş bi zanebûn ji bo astengkirina pêvajoya dîplomatîk û pêxistina fitila pevçûneke berfirehtir hatiye kirin û Îsraîl berpirsiyarê zêdebûna vê aloziyê û encamên wê ye.
Her weha di daxuyaniyê de hat xwestin ku civaka navneteweyî helwesteke zelal û biryardar bigire da ku vê nêzîkatiya xeternak rawestîne.
Qeter: Rewşeke xeternak e
Wezareta Derve ya Qeterê daxuyaniyeke nivîskî da û diyar kir ku êrîşa Îsraîlê rewşeke xeternak derdixe holê ku serwerî û ewlehiya Îranê binpê dike, ew bi tundî şermezar dikin.
Di daxuyaniyê de hate gotin ku "em ji vê rewşa xeternak a ku ji dubarekirina domdar a polîtîkayên êrîşkar ên ku ewlehî û aramiya herêmê tehdît dikin û rê li ber bêçareseriyê û çareseriyên dîplomatîk digirin, pir bi fikar in."
Erebistana Siûdî: Êrîşkariyeke vekirî ye
Wezîrê Derve yê Erebistana Siûdî Feysel bin Ferhan êrîşa Îsraîlê ya li ser Îranê wekî "êrîşkariyeke vekirî" bi nav kir û diyar kir ku ev gav hewldanên kêmkirina aloziyan li herêmê asteng dike.
Bin Ferhan bi hevtayê xwe yê Îranî Abbas Erakçi re bi têlefonê axivîye û êrîş bi tundî şermezar kiriye û tekez kir ku ew "bikaranîna hêzê red dikin" û "divê nakokî bi diyalogê werin çareserkirin."
Her weha di daxuyaniyê de hat ragihandin ku Bin Ferhan bi Wezîrê Karên Derve yê Misrê Bedr Ebduletî û hevtayê wî yê Urdunî Eymen es Sefadî re jî bi telefonê axivî.
Di hevdîtinan de êrîşa Îsraîlê ya li ser Îranê, bandorên vê êrîşê yên herêmî û hewldanên dîplomatîk ji bo kêmkirina rageşiyê li herêmê hatin nîqaşkirin.
Trump: Ger pêwîst be em ê Îsraîlê biparêzin
Serokê Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê Donald Trump bi pêşkêşvanê Fox Newsê Bret Baier re bi telefonê axivî.
Trump got, "Îran nikare bibe xwediyê bombeya nukleerî û em hêvî dikin ku vegerin ser maseya danûstandinan. Em ê bibînin. Di kadroya rêberiyê de çend kes hene ku venagerin (ku mirine)."
Trump destnîşan kir ku Îsraîl li benda bersiva Tehranê ye ji bo êrîşên ku li ser Îranê kiriye û got, "Ger pêwîst be em ê Îsraîlê biparêzin."
Wezîrê Karên Derve yên DYAyê Marco Rubio got, "Îsraîlê li dijî Îranê êrişeke yekalî kir. Em beşdarî êrîşên li ser Îranê nabin. Ez bi eşkere dibêjim ku divê Îran me neke hedef."
Îranê bi 100 balafirên bêmirov li dijî Îsraîlê dest bi êrişê kir
Rûsya: Em ji zêdebûna rageşiyê bi fikar in
Berdevkê Kremlînê Dmitry Peskov li paytext Moskowê derbarê êrîşa Îsraîlê ya li ser Îranê de daxuyanî da rojnamevanan.
Peskov destnîşan kir ku Serokê Rûsyayê Vladimîr Pûtîn bi berdewamî li ser rageşiya di navbera Îsraîl û Îranê de tê agahdarkirin û got, "Rûsya ji zêdebûna rageşiya tûnd nîgeran e û vê yekê şermezar dike."
Berdevk Peskov diyar kir ku Wezareta Derve ya Rûsyayê dê di demek nêzîk de li ser fermana Putin daxuyaniyek berfireh li ser rewşa di navbera Îsraîl û Îranê de bide.
Azerbaycan: Em zêde bi fikar in
Wezareta Karên Derve ya Azerbaycanê diyar kir ku ew zêde ji êrîşên Îsraîlê yên li ser Îranê nîgeran e û alozbûna rewşê şermezar kir.
Wezaretê di daxuyaniyek nivîskî de got, "Em ji operasyonên leşkerî yên ku ji hêla Îsraîlê ve li dijî axa Îranê têne kirin bi giranî nîgeran in. Em bi tundî alozbûna rewşê şermezar dikin û bang li aliyan dikin ku nakokiyên xwe yên heyî tenê bi diyalog û rêbazên dîplomatîk li gorî norm û prensîbên qanûna navneteweyî çareser bikin."
NATO: Ev çalakiyek yekalî ya Îsraîlê bû
Sekreterê Giştî yê NATOyê Mark Rutte di civîneke çapemeniyê ya hevbeş de bi Serokwezîrê Swêdê Ulf Kristersson re êrîşa Îsraîlê ya li ser Îranê nirxand.
Rutte got, "Bê guman rewşeke ku bi lez derket holê. Ev çalakiyek yekalî ya Îsraîlê bû. Ez difikirim ku pir girîng e ku DYA jî di nav de gelek hevalbend ji bo kêmkirina rageşiyê bixebitin. Û ez dizanim ku ew vê yekê dikin."
Meşa Rûmetê ya Tel Avîvê betal bû
Îngilistan: Êrîş cihê nîgeraniyê ye
Serokwezîrê Brîtanyayê Keir Starmer û Wezîrê Karên Derve David Lammy diyar kirin ku ew ji êrîşên Îsraîlê yên li ser Îranê nîgeran in.
Starmer li ser hesabê xwe yê X parve kir, "Nûçeyên êrîşan me nîgeran dike. Em bang li hemû aliyan dikin ku paşve gav bavêjin û rageşiyê bi lez kêm bikin."
Wezîrê Karên Derve David Lammy jî li ser Xê parve kir û got, "Aramiya Rojhilata Navîn ji bo ewlehiya cîhanî girîng e. Ez ji êrîşên ku îşev pêk hatin nîgeran im. Her zêdebûna rageşiyê dê aştî û îstîqrara li herêmê bêtir tehdît bike û dê di berjewendiya tu kesî de nebe."
Xameneyî: Em ê bi tundî bersivê bidin Îsraîlê
Serokê olî yê Îranê Elî Xameneyî peyamek nivîskî derbarê êrîşên Îsraîlê yên li ser Îranê de weşand.
Xameneyî di peyama xwe de diyar kir ku Îsraîlê bi êrîşa li ser wargehên niştecihbûnê 'xwezaya xwe ya xerab' nîşan daye û got, "Divê ev rejîm bizanibe ku cezayek giran li benda wê ye."
Xameneyî diyar kir ku hêzên çekdar ên Îranê dê Îsraîlê rehet bernedin û got, "Çend fermandar û zanyar di êrîşên dijmin de şehîd bûn. Yên ku ket şûna wan wê erka hevpîşeyên xwe bicih bînin."
Xameneyî di peyama xwe de got: "Rejîma Siyonîst bi vê kuştinê çarenûsek bi êş û xemgîn ji xwe re amade kiriye û bê guman dê berdêla vê bide."
Wezareta Karên Derve ya Îranê jî diyar kir ku Îsraîlê yekparçeyiya axa Îranê û serweriya neteweyî ya wê binpê kiriye.
Wezaretê bal kişand ser wê yekê ku mafê Îranê li gorî bendên têkildar ên Neteweyên Yekbûyî (NY) heye ku bersivê bide vê êrîşê û got: "Çalakiyên êrîşkar ên rejîma siyonîst li dijî Îranê bêyî hevrêzî û destûra Amerîkayê nayên kirin. Li gorî vê yekê, hikûmeta Amerîkayê, ku piştgirê sereke yê vê rejîmê ye, dê berpirsiyarê bandor û encamên xeternak ên serpêhatiya rejîma siyonîst be."
(VC/AY)
