Dersim, Ağrı, Antep, Kilis ve Şırnak Valiliklerinin, söz konusu il sınırları içinde 36 bölgeyi geçici askeri güvenlik bölgesi ilan etmesiyle ilgili Diyarbakır Barosu eski başkanı Mehmet Emin Aktar’la konuştuk.
Aktar, söz konusu uygulamanın 1981 tarihli 2565 Sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu’nun 32/A maddesine dayandığını ifade ediyor.
15 günden uzun süreli güvenlik bölgesi kararlar için Bakanlar Kurulu kararının şart olduğunu hatırlatan Aktar, ancak geçmiş pratiklerden yola çıkarak bir gün arayla valilerin güvenli bölge uygulamalarını aylara yayabileceğinden endişe ediyor.
"Geçici askeri güvenlik bölgesi" uygulamasının olağanüstü hal uygulamalarına dönüşme ihtimalini sorduğumuz Aktar, mevcut uygulamanın OHAL'den farklı olduğunu ama zamanla yeni bir OHAL hali alabileceğini belirtiyor.
Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu Madde 32/A"Terörle mücadele kapsamında yürütülen operasyonlar nedeniyle, meskûn mahal dışında, can ve mal güvenliğinin korunması bakımından girilmesinde sakınca bulunan yerlerde operasyonun devam ettiği süreyle sınırlı olmak üzere; Genelkurmay Başkanlığı veya İçişleri Bakanlığının göstereceği lüzum üzerine Bakanlar Kurulu kararı ile askerî veya özel güvenlik bölgesi ilan edilebilir. Gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde vali kararı ile on beş güne kadar özel güvenlik bölgesi ilan edilebilir. Bu suretle ilan edilen güvenlik bölgelerinin sınırları ile yasağın kapsamı, başlangıcı ve bitimi ilgili makamlar tarafından uygun araçlarla duyurulur. Bu bölgelere ilgili makamların izni olmadıkça girilemez. Gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde vali kararı ile on beş güne kadar özel güvenlik bölgesi ilan edilebilir. Bu suretle ilan edilen güvenlik bölgelerinin sınırları ile yasağın kapsamı, başlangıcı ve bitimi ilgili makamlar tarafından uygun araçlarla duyurulur. Bu bölgelere ilgili makamların izni olmadıkça girilemez." |
Sadece Şırnak için Bakanlar Kurulu kararı
Dersim, Ağrı, Antep, Kilis ve Şırnak Valiliklerinin internet sayfalarında 36 bölgenin askeri güvenlik bölgesi ilan edilmesiyle ilgili açıklamalara baktığımızda ise sadece Şırnak Valiliği’nin sayfasında 6 Temmuz 2015 tarihli Bakanlar Kurulu kararı neticesinde böyle bir karar alındığı ifade ediliyor.
Diğer Valilikler ise geçici askeri güvenlik bölgesi ilanlarını 2565 Sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu’nun 32/A maddesindeki “Gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde vali kararı ile on beş güne kadar özel güvenlik bölgesi ilan edilebilir” ifadesine dayandırıyor.
“Valiler 15 günü aylara yayabilir”
Mehmet Emin Aktar, Valilere bu yetkinin çözüm süreci sürerken, 2013’te verildiğini hatırlatıyor.
Geçmiş pratiklerden yola çıkan Aktar, Bakanlar Kurulu kararı olmadan valililerin bu şekilde karar alabilmesinin tehlikelerini şu sözlerle özetliyor:
“Bazı bölgeler 15 gün vali tarafından özel güvenlik bölgesi ilan edildikten sonra bir gün aranın ardından yeni bir 15 gün daha eklenebilecek. Yani bakanlar kurulu kararına bakılmaksızın böyle bir yola başvurulabilecek. Bu yetkiyi Valiler bir kaç aya, hatta bir kaç yıla yayılabilecek şekilde kullanabilirler.”
OHAL’e dönüşür mü?
Peki, geçici askeri güvenlik bölgesi uygulamaları olağanüstü hal (OHAL) uygulamalarına dönüşebilir mi?
Aktar, bundan teknik olarak endişelenmediğini ama pratik olarak endişelendiğini belirtiyor ve endişesini şu sözlerle ifade ediyor:
“Biz bu ülkede biliyoruz ki, idari pratikler her zaman yasal düzenlemelerin, mevzuatın önünde gider ve onlar uygulanır.
“OHAL uygulaması yasayla belirlenmiş belli hakların kısıtlanmasını içeriyordu. Bu açıdan bakıldığında bu durum aslında OHAL değil. Sadece güvenlik alanı ilan edilen yerlerde yurttaşların serbestçe seyahat etmeleri ve o alana girmeleri güvenlik gerekçesiyle yasaklanıyor. Ama OHAL'de başka haklar da yasaklanıyor. Ama ileri pratikler bu durumun OHAL'e dönüşebileceğini de düşündürtüyor.
“Yani valilikler birçok yerde gösteri, yürüyüş yapılmasını, toplanılmasını yasaklayabilirler. Yasaya dayanmayan, Meclis kararına dayanmayan yeni bir OHAL getirebilir.” (EKN)
* Tunceli Valiliği’nin açıklaması Ağrı Valiliği’nin açıklaması, Antep Valiliği’nin açıklaması, Kilis Valiliği’nin açıklaması ve Şırnak Valiliği’nin açıklaması için linklere tıklayabilirsiniz.
