Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) bu yıl ilk defa gazeteciler için en tehlikeli 10 yeri belirledi. İfade özgürlüğünün en çok kısıtlandığı ve gazetecilerin şiddete en sık maruz kaldığı ülkelerin başını Pakistan çekiyor.
RSF'nin araştırmasına göre 2011'de dünyada 66 gazeteci öldürüldü.
Yani gazeteci ölümleri, 2010'a göre yüzde 16 arttı, geçtiğimiz yıl sayı 57'ydi. Dünyada 2000'den itibaren en çok gazetecinin öldüğü yıl 2007 olarak belirlenmişti. Irak Savaşı'ndakiler de dahil olmak üzere, 2007'de 87 gazeteci hayatını kaybetmişti.
RSF'ye göre 2011'de, 1044 gazeteci tutuklandı.
1959 gazeteciye fiziksel saldırı oldu ya da tehdit edildi.
499 sansür vakası belirlendi.
73 gazeteci ülkesini terk etmek durumunda kaldı.
199 bloger ve internet sakini (netizen) tutuklandı, 62'sine saldırıda bulunuldu.
68 ülke, internet sansürü uyguladı.
2011, medyada da Arap Baharı'nın yılı oldu. Devrimlerin yaşandığı bölgeler gazeteciler için de tehlikeliydi. 66 ölümün 20'si Ortadoğu'da yaşandı; bu sayı 2010'da 10'du. Latin Amerika da Ortadoğu'ya yakın bir sayıyla listenin üst sıralarında yer aldı.
Pakistan, gazeteciler için "ölümcül ülke"ydi; yalnızca Pakistan'da yıl içinde 10 gazeteci mesleki nedenlerle öldürüldü.
Çin, gazetecileri en fazla tutuklayan ülke olma özelliğini kaybetmedi. Çin'i İran ve bir Doğu Afrika ülkesi olan Eritre takip etti. Bu üç ülkede hapiste olan toplam gazeteci sayısı belirsiz.
Çoğunlukla Arap ve Sudan, Azerbaycan gibi çevre bölgelerinde olmak üzere, "Wall Street'i İşgal Et" eylemleriyle Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD), protestoların yaşandığı Yunanistan'da, Belarus'ta, Uganda'da ve Şili'de toplam 1044 gazeteci tutuklandı.
Bu sayı, 2010'da 535 olarak belirlenen sayıyı ikiye katlıyor.
Raporda, gazeteciler için en tehlikeli şehirlerin Suriye, Mısır ve Libya'da bulunduğu belirtildi.
Kahire'deki Tahrir Meydanı'ndan Pakistan'daki Khuzdar'a, Mogadishu'dan Filipinler'e gazeteciler için risk büyüktü. Politik istikrarsızlık yüksek, sokaklar tehlikeliydi. Aşırı sansür ve bağımsız gazeteciliğe uygulanan baskı da göz önünde bulundurulduğunda 2011, gazeteciler için kolay geçmedi.
Bunlara göre RSF'nin belirlediği en tehlikeli 10 yer listesi şöyle:
(Sıra karışık olarak verilmiş.)
Manama, Bahreyn
Bahreyn otoriteleri, başkent Manama'daki demokrasi yanlısı gösterileri ve gösteri haberlerini engellemek için baskı uyguladı. Yabancı gazetecilerin ülkeye girişi yasaklandı. Yabancı gazetelerin iletişimde bulunduğu yerel gazeteciler yoğun baskı ve tehdit altındaydı.
Özellikle fotoğrafçı tutuklamaları arttı.
Abidjan, Fildişi Sahilleri
Abidjan ve çevresi özellikle 2011'in ilk yarısında gazeteciler için tehlikeliydi. Kontrol noktalarında aranıyor, ağır soruşturmalara tabii tutuluyor ya da fiziksel saldırıya uğruyorlardı. Seçim sonrası olaylarda baskı ve şiddet olayları arttı.
Tahrir Meydanı, Mısır
Tahrir Meydanı'nda gazeteciler eski lider Hüsnü Mübarek'in destekçilerinin sistematik saldırılarına maruz kaldı. Yabancı gazeteciler özellikle Şubat'ın ilk haftasında büyük zorluk yaşadı; ülkede uluslararası medyaya nefret kampanyaları düzenleniyordu.
Misrata, Libya
Bingazi'yi özgürlüğüne kavuşturduktan sonra Kaddafi karşıtı eylemciler, Misrata'yı ele geçirdi. Ancak şehirde konuşlanmış olan Libya ordusu basının ve özellikle uluslararası habercilerin dünyaya neler olduğunu anlatmaması için büyük baskı uyguladı. Şehirdeki beş gazetecinin ikisi öldürüldü.
Veracruz Bölgesi, Meksika
Suç örgütlerinin ve uyuşturucu trafiğinin yoğun olduğu Veracruz'da kartellere karşı bilgi toplayan üç gazeteci öldürüldü. 10 gazeteci ülkeden kaçtı
Khuzdar, Pakistan
Öldürülme ve tehdit olaylarının sık yaşandığı Khuzdar'da, medya güvenlik güçleri ve silahlı ayrılıkçıların çapraz ateşi arasında kaldı. Daily Tawar gazetesi'nden Naseer Rind'in cesedi kaçırıldıktan üç ay sonra bulundu. Ayrılıkçı olmayan Baloch Musallah Defa ordusu Kasım sonunda bir hedef listesi yayımlayarak isimleri verilen dört gazetecinin infaz edileceğini duyurdu.
Manila, Cebu ve Cagayan de Oro, Luzon, Mindanao, Filipinler
Filipinler'de meydana gelen gazetecilere kaşı şiddet ve suikast olayları büyük oranda bu bölgelerde meydana geliyor.
Mogadishu, Somali
Mogadishu gazeteciler için korkunç tehlikelerle dolu; bombayla öldürülme, seken bir kurşunla vurulma ya da İslami militanların hedefi olma gibi... Üç Somalili gazeteci bu yıl Mogadishu da öldürüldü. İnsani yardıma gelen bir sivil toplum örgütüne eşlik eden Malezyalı bir kameraman da göğsüne isabet eden kurşunla hayatını kaybetti.
Şam, Humus ve Der'a, Suriye
Beşar Esad rejimine karşı en sert protestoların sürdürüldüğü iki kent, Deraa ve Homs bu yıl gazeteciler için riskliydi. Bu iki şehir ve Şam, gazetecilere karşı şiddetin hayli fazla olduğu kentler arasındaydı. Esad rejimi, yabancı muhabirlere vize zorluğu çıkardığı için birçok kişi Suriye'den ayrılmak durumunda kaldı.
Dış dünyaya yansıyanlar genelde rastgele kişiler tarafından çekilmiş görüntülerden ibaretti. Protestoların dış dünyaya yansıtılmasında katı sansür uygulandı. Mart ayında başlayan demokrasi yanlısı gösterilerde sert müdahalelere maruz kalan protestocular, bu tip video paylaşımlarından ötürü ağır işkencelere maruz kaldı.
İstihbarat servisleri, milisler ve siber-güçler internet üzerinden ararında bloggerlar ve gazetecilerinde olduğu birçok kişiyi tespit ederek gözaltına aldı. 30 gazetecinin tutuklu olduğu düşünülüyor.
Değişim Meydanı, Yemen
Yemen Devlet Başkanı Ali Abdullah Salih'i protesto edenlerin buluşma noktası başkent Sana'daki Değişim Meydanı'ydı. Yemendeki protestolar şiddetle bastırılırken, gazetecilerin de çalışmaları engellendi. Güvenlik güçleriyle, eylemciler arasındaki çatışmanın haberlerini vermek medyacılar için riskliydi.
İki gazeteci gösteriler hakkında haber yaparken öldürüldü. Devlet yanlısı milislerin medyaya yönelik gerçekleştirdiği baskınlarda fiziksel şiddet, kaçırma olayları, ofis ekipmanların parçalanması, gazetelerin imhası gibi birçok olay yaşandı.
Önemli notlar:
Tutuklu gazeteciler ile ilgili sayı yalnızca 2011'de hüküm giyen gazeteci sayısıdır. Bu sayı, daha önce başlayan davalardan tutuklu olan gazetecileri ve 2011'de davası sürenleri kapsamıyor.
Öldürülen gazetecilerle ilgili sayı, RSF'nin tamamen gazetecilik faaliyetinden dolayı öldürüldüğünü saptadığı gazetecilere ilişkin. Doğrulanamayan vakalar ya da öldürülme sebebi tamamen gazeteciliğe bağlı olmayanlar sayıya dahil edilmedi. (IC)
