Batı Balkanlar ve Türkiye’den gazeteciler, aktivistler ve akademisyenlerin bölgedeki medyanın özdenetim durumunu tartıştı.
Bizim Medyamız (Our Media) projesini yürüten Medyanın Profesyonelleştirilmesi için Güney Doğu Avrupa Ağı (SEENPM) 30 Ocak’ta çevrimiçi etkinlikte bir araya geldi.
Etkinlikte medya profesyonelleri etik gazeteciliği güçlendirmeyi amaçlayan fikir ve girişimleri konuştu. İyi örnekleri ele aldı, mevcut zorlukları ve ihtiyaçları haritalandırdı.
Medya ve Sivil Toplum Geliştirme Vakfı’nın (Mediacentar) İcra Direktörü Maida Muminović'in açılış konuşmasında projenin hedeflerini anlattı.
Ardından söz alan Etik Gazetecilik Ağı'nın (EJN) kurucusu ve onursal başkanı Aidan White ifade ve basın özgürlüğünde kurumsal ve siyasi müdahalelerin gölgesine dikkat çekti.
White “Kurumsal ve siyasi güç odaklarının haberlere müdahale etme ihtimali her zamanki kadar tehdit edici, hâlâ en büyük ve en önemli sorunlarımızdan biri" diye konuştu.
"Siyasi müdahale önlenmeli"
Ardından proje katılımcıları kendi ülkelerini içeren araştırmaların bulgularını sundu. Barış Enstitüsü'nün (Slovenya) editör ve bölgesel baş araştırmacısı Brankica Petković, Mediacentar Sarajevo’nın (Bosna Hersek) medya araştırmacısı Anida Sokol, Medya Enstitüsü (Kuzey Makedonya) araştırmacısı Vesna Nikodinoska medya özgürlüğü ve kamusal hesap verebilirlik üzerine konuştu.
Araştırmacılar, özdenetim organlarını ve gazeteci örgütlerini desteklemek için sürdürülebilir finansal modellere duyulan ihtiyaç olduğunu söyledi, dış finansmanın hayati rolüne ve siyasi müdahalenin önlenmesinin gerektiğine vurgu yaptı.
Brankica Petković "Demokrasiler ve medya için karmaşık zorlukların yaşandığı bir dönemdeyiz. Vatandaşların katılımı, özdenetime destek vermeleri, profesyonel etik gazetecilik beklediklerini ve buna ihtiyaç duyduklarını göstermeye istekli olmaları önemli” dedi.
Anida Sokol mali sürdürülebilirlikle ilgili zorluklara ve ihtiyaçlara dikkat çekerek “Özdenetim kuruluşlarının sürdürülebilir finansmanı için gerçekten yollar bulmamız gerekiyor, çünkü çoğu zaman sivil toplum kuruluşu olarak hareket ediyorlar, fonlara başvurmaları gerekiyor ve bu da onları asıl işlerinden uzaklaştırıyor” diye konuştu. Sokol, bu durumun kurumların asıl işlerine odaklanmalarını engellediğini belirtti.
"Özdenetimin daha iyi haber içeriği sağlayabilir"
Bunun ardından "Uygulamada Özdenetim" başlıklı ikinci oturum başladı. Bu oturumda sahadan gelen başarı öyküleri ve pratik deneyimler ön plana çıktı. Medya profesyonelleri, özdenetimin nasıl daha iyi haber içeriği sağlayabileceğine ve halkın medyaya olan güvenini nasıl güçlendirebileceğine dair somut örnekler sundu.
Medya kuruluşlarının iç etik kuralları benimsemesini gerektiğini savunan medya profesyonelleri, vatandaşların erişimine açık özdenetim mekanizmalarının önemini vurguladı. Bu tür uygulamaların medya kalitesini ve bağımsızlığını artırmada fayda sağladığı belirtti.
Kaliteli gazetecilik için profesyonel standartlar
Makedonya Medya Etiği Konseyi Direktörü Biljana Georgievska, medya standartlarının yükseltilmesinde toplumsal katılımın dönüştürücü gücü olduğunu belirtti. Aktif halk katılımının özdenetimi nasıl doğrudan etkilediğini ve daha etik bir medya ortamını nasıl şekillendirdiğini örneklerle anlattı.
Georgievska "2023’te Kuzey Makedonya’da 132 şikayet vardı ve bunların 53'ü vatandaşlar tarafından yapılmıştı. Bu büyük bir sayı olmayabilir ancak yine de olumlu bir eğilim. Çünkü giderek daha fazla insan, kaliteli gazetecilik için profesyonel standartların gerekliliğinin farkında” dedi.
"Haber odamızın bir tür kimliği"
Sırbistan Storyteller editörü Vladimira Dorčova Valtner ise gazetenin yolculuğunu paylaşarak, dahili etik kuralların benimsenmesinin portalın gazetecilik dürüstlüğünü şekillendirmede ve topluluk içinde güveni teşvik etmede nasıl bir rol aldığını anlattı.
Valtner "Etik kurallarımız, yazı işlerimizle ilgilenen herkes için bir tür kılavuz niteliğinde... Gazetecilik dürüstlüğünün çok önemli olduğu haber odamızın bir tür kimliği ya da DNA'sı olarak hizmet ediyor. Yayın politikamızın ya da konseptimizin bir tür kamusal göstergesi. Belki de bunu toplumumuzda medyaya olan güveni geri getirecek bir araç ya da mekanizma olarak görebiliriz" diye konuştu.
"Hükümetlere sürekli baskı yapılmalı"
Vesna Nikodinoska ise özdenetim mekanizmalarının dijital çağa uyarlanması gerektiğini söyledi.
Geleceğe yönelik tavsiyelerini paylaşan Nikodinoska “Bölge ülkelerindeki sivil toplum ve vatandaşlar, gazetecilik örgütleri, bağımsız kurumlar ve aynı zamanda entegrasyon süreci yoluyla Avrupa Birliği, medya mevzuatını iyileştirme ve genel olarak hukukun üstünlüğü ile yasaların uygulanmasını sağlama konusunda hükümetlere sürekli baskı yapmalı” dedi.
Yeni bir sivil toplum hareketi: Bizim Medyamız
(HA)
