Güneydoğu Sanayici ve İşadamları Derneği (GÜNSİAD) Başkanı Şah İsmail Bedirhanoğlu dün açıklanan Yeni Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) Eylem Planı’nı (2014-2018) değerlendirdi.
Bedirhanoğlu GAP’ın ne derece önemli olduğunu hatırlattı. 2018’e tarihlenerek belirlenen hedeflerin ancak hükümetin güçlü bir siyasi irade göstererek arkasında durduğunda gerçekleşebileceğini söyledi. Ama GAP’ın tarihine bakarak bunca yıldır yüzde 50’sine gelinemeyen projede bu tarih konusunda ümitli olmadığını anlattı.
Sulama
“GAP uzun süredir gündemde olan devasa bir sulama ve enerji projesi. Enerji kısmını bitirmişiz sulama kısmını ihmal etmişiz, uluslararası finans sağlamada sıkıntı çekmişiz. Gelinen noktada yüzde 15-20 civarında sulama kısmı bitmiş.
2008 planı
“2008’de dönemin başbakanı Erdoğan Diyarbakır’da GAP Eylem Planı açıkladı. Kaynağını da yasal bir sürece bağlayarak her yıl 2,5 milyar dolarlık aktarım olacağını belirtti.
“Böylece bu sulama kanallarının bitirilmesi ve 1 milyon 60 bin hektarlık alanın sulanması hedefleniyordu. Aslında projenin tamamı 1 milyon 800 bin hektarlık alanı sulamak... Ama GAP Eylem Planı’nda böyle bir hedef koyuldu.
Tarih olarak da 2013 belirlendi, fakat sonra 2014-2015’e revize edildi, bunda hem hükümetin bu konuda yeterli performansı göstermemesi hem de sahada görülen özellikle tapulaştırma gibi bürokratik aksaklıkların payı var.
Hedef makul, ya performans?
“GAP 1 milyon 60 bin hektarlık alanı sulamayı hedefleyen, yaklaşık üç milyon insana iş sağlayacak, bölgenin refahını sağlayacak ve özellikle tarımdaki potansiyelini ortaya çıkaracak büyük bir proje. Ama gecikmeler oluyor işte.
“Başbakan dün yeni bir ivme kazandırmak için yeni hedefler verdi. Hedefler makul gözüküyor ama önemli olan bu hedefleri yakalamak için performans sağlanması.
Kaynak, bilinç, altyapı
“Bu noktada ulusal bir bilinç yaratmak lazım. Kaynak aktarmakla ilgili sorunların halledilmesi ve altyapının hazırlanması gerek.
“Bu süre zarfında havaalanları, otoban yollar gibi üretilecek malların hızlı bir şekilde limanlara ulaştırılmalarını sağlayacak çalışmalar yapıldı, ama asıl mesele şu ki, biz bu suyu toplamışız, böyle bakıyoruz, sulama kanallarıyla ovalarımıza aktarmalıyız. Böylece tarımdaki potansiyeli muazzam bir düzeye çıkarmamız lazım.
“GAP planı buna hizmet ederse başarılı olur, etmezse başarılı olmaz.”
Teşvik paketi
“Bölgemizdeki geri kalmışlık ortada. Bunu ortadan kaldırmak için teşvikler gibi hükümetlerin attıkları adımlar var, sonuçları alınmasa da. Fakat bu eşitsizlikleri ortadan kaldırmak için en gerçekçi proje yine de GAP.
“2012’deki teşvik paketi karşılığını bulamadı.
“Teşvik yasasının kendisi eksikleriyle de olsa elle tutulur en gerçekçi teşvik yasasıydı. Türkiye’yi altı bölgeye ayırıyordu. Biz altıncı bölgedeydik. Ama beşinci bölge ile altıncı bölge arasındaki fark şöyle...
“Diyelim siz yatırımcısınız, beşinci bölgede 10 lira kazanırken altıncı bölgede 11-12 lira kazanıyorsunuz. Ama altıncı bölgedeki sıkıntıları düşünüyorsunuz, beşinci bölge daha rahat bir bölge; ağrımayan başıma niye mendil arayım da gideyim altıncı bölgeye diyorsunuz.
“Burada güvenlik ve istikrarla ilgili bir algı var, yatırımcı gelmiyor. Biz altıncı bölge yatırımcı için daha cazip hale gelsin diyoruz.”
İşsizlik ve umut
“Sulama kanallarının yapıldığı, 1 milyon 60 bin hektarlık alanın sulandığı, yılda iki kez ürün alındığı, bu ürünlerin yatırıma dönüştüğü, salça fabrikasından tutun da tüp fabrikalarına kadar onlarca tarımsal sanayinin patlama gösterdiği, ihracatın arttığı, nakliye ve lojistik merkezlerin kurulduğu, dolayısıyla milyonlarca kişinin işgücüne ihtiyaç duyulan bir ortamı yakalayacağız.
“Bu işsizliği doğrudan etkiler. Eğer siyasi irade projenin arkasında güçlü bir şekilde durursa gerçekleşir.
“Ancak GAP’ın tarihine bakarsak; 2008’de dönemin başbakanının kaynaklarıyla sunduğu ama halen yüzde 50’sine gelemediğimiz projede 2018 konusunda çok ümitli değiliz, inşallah yanılırız.”
Yeni eylem planı
Başbakan Ahmet Davutoğlu dün Güneydoğu Anadolu Projesi Eylem Planı'nı açıklamıştı. Bir milyon hektar alanı suya kavuşturacakları sözünü veren Davutoğlu, ''2018 yılında bölgenin ihracatını 22 milyar dolara çıkarıp, işsizlik oranını yüzde 10 seviyesinin altına düşürmeye karalıyız'' dedi. (YY)
