Üniversiteleri kışla disiplini ile idare etmenin araçlarından birisi ve en önemlisi 13 Ocak 1985 tarihli Resmi Gazetenin 18634 numaralı sayısında yayımlanan "Yükseköğretim Kurumları Öğrenci Disiplin Yönetmeliği" . Yönetmelik herkesin kolayca tahmin edeceği gibi YÖK üretimi. Hormonlu ve safkan memleket mamulü.
Geçen hafta bu yönetmelikte yapılan değişiklik her ne kadar bazı basın kuruluşları tarafından olumlu olarak karşılanmışsa da, değişiklik sadece soruşturmada savunma süresine ilişkin olup (3 günlük savunma süresini 7 güne çıkarmıştır), diğer kısımlara dokunmuyor. Daha vahim olanı -yine olumlu olarak karışlanan- olayların sebeplerini araştıracak kurul kurulması önerisidir. Bu kurullar, gençliğin her türlü politik etkinliğini nedenleri ile soruşturacak ve toplu tedbirler alacaktır. Üniversitenin Milli Güvenlik Kurulu (MGK)/Üniversite Güvenlik Kurulu (ÜGK) oluyor.
Üniversite, darbeden beri -bu yönetmeliğin de yardımıyla- emir komuta silsilesi içinde kışladan beter koşullarla idare edilmesine rağmen, bildiğim kadarıyla, öğrenci inisiyatifleri dışında ne öğrenci aileleri, ne aydınlar, ne akademik camia ne de demokrat kamuoyu bu düzenlemenin değişmesi arzusunu dile getirdi. Bu sessizliğin, memlekete hayırlı memurlar yetiştirme arzusu konusundaki konsensüsten kaynaklandığını düşünmemek için bir neden yok.
Yönetmeliği tanıyalım
Sözü fazla uzatmadan ilköğretim ve lise disiplin yönetmeliklerinin daha makul olduğunu not ederek, sözü yönetmeliğin kendisine bırakmak en doğrusu. Çünkü, hiçbir akıl ve kalem erbabı bu yönetmeliğin vahametini kendisinden daha iyi anlatamaz.
Önce yönetmelik konusunda kısa bir tanıtım yapalım. Yönetmelik 41 maddeden oluşuyor. Toplam beş tür disiplin cezası öngörüyor: Uyarı (U), kınama (K), kısa süreli uzaklaştırma (1 haftadan 1 aya kadar) (KUC), uzun süreli uzaklaştırma (1 ya da 2 yarıyıl) (UUC) ve yükseköğretim kurumundan çıkarma (eğitim hakkının tamamen ortadan kaldırılması) (YÇC).
Yönetmelik ayrıca, -devlet ya da vakıf- bütün üniversitelerde uygulanıyor. Uygulamadaki farklar sadece ve sadece üniversite yöneticilerinin bireysel tolerans katsayıları ve demokratik hoşgörüleri arasındaki farklardan kaynaklanıyor. Yine bu yönetmelik sadece önlisans ya da lisans öğrencilerinde değil, yüksek lisans, doktora, sanatta yeterlilik ve tıpta uzmanlık eğitimi gören öğrencilere de uygulanıyor.
Bu genel çerçeve bilgisinden sonra gelelim hangi davranışın hangi disiplin cezasını gerektirdiğini yönetmeliğin kendi dili ile yorumsuz aktarmaya. Buyurun tekmili birden YÖK disiplinine marş marş!!!
YÖK disiplin düzeninde suçlar ve cezalar
* Öğrencilik sıfatının gerektirdiği vakara yakışmayan tutum ve davranışta bulunmak, (U)
* Öğrencilik sıfatının gerektirdiği itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak. (K)
* Kişilerle olan ilişkilerde, kaba ve saygısız davranmak, başkalarını rahatsız edecek biçimde bağırmak, şarkı söylemek, çalgı çalmak, gürültü etmek, çevresini temiz tutmamak (U)
* Yetkili mercilerce sorulan hususları haklı bir sebep olmadan zamanında cevaplandırmamak (U)
* Yükseköğretim kurumu yetkililerince istenen bilgileri eksik veya yanlış bildirmek veya hiç bildirmemek (K)
* Toplantı ve törenlerde öğretim elemanlarına veya davetlilere ayrılan yerleri işgal etmek (U)
* Toplantı ve törenlerde öğretim elemanlarına veya davetlilere ayrılan yerleri uyarıya rağmen işgalde devam etmek (KUC)
* Törenlerde; tören düzenini bozacak, tören programını ihlâl edecek davranışlarda bulunmak. (KUC)
* Bayrak törenlerini engelleyici tutum ve davranışta bulunmak veya tören esnasında gereken saygıyı kasıtlı olarak göstermemek. (YÇC)
* Yükseköğretim kurumlarında duvarlara, demirbaş eşya üzerine yazı yazmak, işaret, resim ve benzeri şekiller çizmek. (K)
* Yükseköğretim kurumundaki demirbaş eşyaya, kapı, duvar ve benzeri yerlere ahlak dışı yazılar yazmak, resim yapmak veya yapıştırmak. (Kısa Süreli Uzaklaştırma)
* Yükseköğretim kurumundaki demirbaş eşyaya, kapı, duvar ve benzeri yerlere ideolojik veya siyasi amaç taşıyan yazılar yazmak, resim, amblem ve benzerlerini yapmak ve yapıştırmak. (UUC)
* Yükseköğretim kurumlarında siyasi veya ideolojik amaçlı bildiri, afiş, pankart,bant ve benzerlerini bulundurmak, çoğaltmak, dağıtmak veya bunları kurum binalarına veya binalardaki eşyalar üzerine yazmak, resimlemek, teşhir etmek, sözlü veya yazılı ideolojik propaganda yapmak. (YÇC),
* Yükseköğretim kurumu yetkililerince tespit edilen yerler dışına ilan asmak. (K)
* Yükseköğretim kurumu içinde bildiri dağıtmak, afiş ve pankart asmak. (KUC)
* Yükseköğretim kurumunca veya kurumun izniyle asılmış duyuruları, program ve benzerlerini koparmak, yırtmak, değiştirmek, karalamak veya kirletmek (KUC)
* Ders, seminer, uygulama, laboratuvar, atelye çalışması ve konferans gibi çalışmaların düzenini bozmak. (K)
* Öğrenme ve öğretme hürriyetini, doğrudan doğruya veya dolaylı olarak kısıtlamak; yükseköğretim kurumlarının sükun, huzur ve çalışma düzenini bozucu davranışlarda bulunmak. (KUC)
* Yükseköğretim kurumlarının çalışmalarını sekteye uğratacak nitelikteki bir eyleme öğrencileri veya diğer kimseleri tahrik etmek(UUC)
* Yükseköğretim kurumunun ders, seminer, konferans ve uygulama faaliyetlerine içkili olarak katılmak. (K)
* Yükseköğretim kurumunda alkollü içki içmek. (UUC)
* Yükseköğretim kurumu içinde siyasi faaliyetlerde bulunmak. (KUC)
* Siyasal ve ideolojik amaçlar dışında boykot, işgal, engelleme gibi eylemlere teşebbüs etmek veya yükseköğretim kurumunun hizmetlerini aksatacak davranışta bulunmak (UUC)
* Yükseköğretim kurumlarının ideolojik ve siyasi amaçlarla huzur, sükun ve çalışma düzenini bozmak veya boykot, işgal, engelleme, personelin işini yavaşlatma gibi eylemlere katılmak, bu amaçlara yönelik eylemleri tahrik etmek. (YÇC)
* Disiplin Kovuşturmalarının sağlıklı bir şekilde yürütülmesini engellemek. (KUC)
* Disiplin kovuşturmasıyla ilgili işleri veya disiplin kurulunun çalışmasını zor kullanarak veya tehditle engellemek(YÇC)
* Yükseköğretim kurumu idarecileri ile öğretim elemanlarını ve diğer görevlileri tehdit etmek, onların şeref ve haysiyetlerine veya şahıslarına karşı sözlü veya yazılı olarak herhangi bir saldırıda bulunmak veya hakaret etmek (UUC)
* Tek başına veya toplu olarak yükseköğretim kurumu idarecilerinin şahısları veya kararları aleyhine saldırgan nitelikte konuşmak, yayınlar yapmak, bunlar aleyhine öğrencileri kışkırtmak veya bu gibi fiillere teşebbüs etmek(UUC)
* Yükseköğretim kurumuna ait kapalı ve açık mahallerde yetkililerden izin almadan toplantılar düzenlemek veya bu tür toplantılara katılmak, öğrencileri temsil yetkisi olmadığı halde öğrenci temsilcisi sıfatını takınarak beyanatta bulunmak, toplantı veya törenlere katılmak. (UUC)
* Dil, ırk, renk, din ve mezhep açısından kutuplaşmalara yol açıcı faaliyetlerde bulunmak (UUC)
* Yükseköğretim kurumu binalarına girmeleri yasak olduğu halde, bu karara itaatsizlik etmek veya yetkili organlarca kapatılmış olan binalara girmek, zarar vermek veya tahrip etmek (UUC)
* Yükseköğretim kurumlarında yasaklanmış her türlü yayını bulundurmak, bunları çoğaltmak, dağıtmak (UUC)
* Sınavlarda kopya yapmak veya yaptırmak, veya bunlara teşebbüs etmek (UUC)
* Sınavlarda tehditle kopya yapmak, kopya yapan öğrencilerin dershaneden çıkarılmasına engel olmak, kendi yerine başkasını sınava sokmak veya başkasının yerine sınava girmek (YÇC)
* Kanun dışı kuruluşlara üye olmak bu kuruluşlar adına faaliyet yapmak veya yardımda bulunmak (YÇC)
* Yükseköğretim kurumu binalarında veya eklentilerinde izin almadan açık veya saklı dernek v.b. kuruluşlar teşkil etmek (YÇC)
* Uyuşturucu madde kullanmak, taşımak, bulundurmak veya ticaretini yapmak (YÇC)
* Devletin şahsiyetine karşı işlenen cürümler sebebiyle cezalandırılmış olmak (YÇC)
* Güvenlik kuvvetleri tarafından aranılan kişileri saklamak veya barındırmak (YÇC)
* Derslere ve sınavlara girilmesine, ders veya sınavların yapılmasına herhangi bir şekilde engel olmak, dersteki öğrencileri dışarıya çıkarmak, çıkmaya kışkırtıcı veya zorlayıcı davranışlarda bulunmak (YÇC)
"Ne olur ne olmaz, olur da olursa" maddesi
Diyelim ki asgarisi iki yıl olan yüksek öğretim hayatınızı bütün bu kılıçlar arasından başarılı manevralar yaparak, sürekli ezber yaparak ve andımız okuyarak, her sabah okul idarecilerine gülerek, her bayramda koltuk altına sıkıştırılmış çikolata paketleri ile el öpme ziyaretleri ile geçirdiniz ve kurtuldum sanıyorsunuz. Hayır, yanılıyorsunuz, zira her yasada olan "ne olur ne olmaz, olur da olursa" maddelerinden biri de yönetmeliğe eklenmiş.
Maddemiz mevzu ettiğimiz yönetmelik hazretlerinin 11 numaralısı. Başlığı, "öngörülmemiş disiplin suçları" ve aynen şöyle buyuruyor:
"Madde 11- Yukarıda sayılan ve disiplin cezası verilmesini gerektiren fiil ve hallere nitelik ve ağırlıkları itibariyle benzer eylemlerde bulunanlara da aynı türden disiplin cezaları verilir."
Aynı elmanın az yenmiş yarısı: Orta öğretimde disiplin suç ve cezaları
Daha önce yine bianet'te yayımlanan bu konuyla ilgili haberleri izlemiş olanlar, YÖK disiplin yönetmeliğinin, orta öğretim kurumları disiplin yönetmeliğinden daha gerici ve faşizan olduğunu okumuşlaradır. Bu kıyaslamanın doğruluğunu test etmek ve biraz düşünebilmek için bu "Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) Ortaöğretim Kurumları Ödül ve Disiplin Yönetmeliği" ne bakmak gerekiyor.
Önce ve hemen şunu tespit etmek gerekiyor, orta öğretim kurumları disiplin yönetmeliği bazı istisnai durumlar dışında sadece okul içi davranışları disipline etmekte ve okul dışı davranışlar genelde ceza yasası bakımından da suç sayılan eylemler olmadıkça disiplin dışı bırakılmaktadır. Oysa, YÖK disiplin düzeni öğrencinin sadece okul içindeki davranışlarıyla değil, sokakta şortlu hali ve evde pijamalı hali de dahil olmak üzere her zamanı ve her haliyle ilgileniyor.
Her şeyden önce, her iki yönetmelik arasında disiplin cezalarının sayısı bakımından fark var. Ortaöğretimde, kısa süreli uzaklaştırma cezasının süresi 1 günden 5 güne kadar. YÖK Disiplini'nde ise bir haftadan bir aya kadar. Uzun süreli okuldan uzaklaştırma cezası ilköğretimde yoktur. Bunun yerine tasdikname ile uzaklaştırma var ve bu cezayı alan öğrenci başka bir okula devam edebilir. Durumunu düzeltirse, yıl sonunda eski okuluna dönebilir. Örgün öğretimden çıkarma cezası alan öğrencininse ilköğretim hayatı bitmez. Öğrenci, açık lise benzeri bir eğitim sisteminden eğitime devam edebilir, dışarıdan bitirme sınavına girebilir ve mezun olup, üniversiteye devam edebilir. Oysa, YÖK sisteminde, öğrenim hayatının sona erdirilmesi cezası var.
Ceza türleri ve yaptırımları dışında da -her iki disiplin yönetmeliği ruhen ikiz kardeş olmalarına rağmen- orta öğretim öğrencileri lehine bazı iyilikler MEB tarafından unutulmuş. Mesela, orta öğretimde öğrenciden vakar ve saygınlık beklenmemektedir. Bunun yerine görgü kurallarına uyması arzu edilmektedir. Orta mektepte yüksek sesle konuşmak yasaktır, ancak şarkı söylemek ve çalgı çalmak serbesttir. Üniversite öğrencileri bundan sonra lise bahçelerinde şarkı söyleyip enstrüman çalmalı ya da liseyi bitirdiklerinde şarkıları unutup gitarlarını kırmalıdırlar.
Üniversite askerlik şubesinin bahçesi midir: Kışlada disiplin
Yazının başlığı dikkate alındığında YÖK kışlası ile gerçek kışlayı disiplin hükümleri bakımından kıyaslamak gerekli. Ayrıntıya girmeksizin, sadece Silahlı Kuvvetlerin Disiplin suçlarını madde başlığı ile vermek kıyaslamanın haklılığını kanıtlayacaktır. Birlikte okunduğunda, askeri disiplin düzeninin YÖK disiplin düzeninden daha akılcı olduğu ve pek çok şeyi disiplin suçu olarak düzenlemediği görülecektir.
Askeri disiplin suçlarının bazıları şunlar:
* Amir ve üste saygısızlık
* İtaatsizlik
* Bilerek doğru söylememek
* Kısa süreli kaçma ve izin süresini geçirme
* Kaçmaya kalkışanları haber vermeme
* Hizmete mahsus eşyanın harap olmasına sebebiyet verme veya kaybetme
* Astına hizmetle ilgili olmayan emir verme, hediye isteme veya borç alama
* Astlarını gözetim görevinde ihmal ve kusur gösterme
* Astına sövme, hakaret etme ve kötü davranma
* Nöbet talimatına aykırı hareket etme
* Hoşnutsuzluk yaratma
* Sarhoşluk ve yasak edilen yerlere girmek
* Kumar oynama
* Meslek kuruluşlarına, izin verilmeyen derneklere, spor kulüplerinin faal üyeliklerine girme
* Yasak edilen kitap vesaireyi okuma veya bulundurma
* Siyasi faaliyette bulunmak
Yönetmelik kaldırılmazsa, üniversite askerlikten sayılsın
Askeri disiplin hükümleriyle YÖK disiplin hükümlerini arka arkaya okuduğumda benim aklıma gelen öneri şudur:
Ya bu yönetmelik yürürlükten kaldırılıp, yerine öğrencilerin ve kamuoyunun demokratik tartışması ve katılımı ile yeni bir yönetmelik yapılmalıdır ya da üniversite öğrenim süresi askerlikten sayılmalı ve üniversite yöneticilerine "Paşa" unvanı verilmelidir.
Muktedir muhterem Alemdaroğlu Hocapaşazade hazretleri "Gerekirse 130 bin şehit daha verir, Yunanistan'ı alırız" derken haksız değilmiş. (AK/TK)
