Fındık üreticileri Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) alım yaparken uyguladığı katı kurallar nedeniyle fındığını serbest piyasada 46 TL’ye satmak zorunda kalıyor.
TMO’nun 54 TL olarak belirlediği fiyattan daha düşük fiyata fındık satan fındık üreticileri zarar ettiklerini söylüyor.
Giresunlu fındık üreticisi Melih Temel “46 TL olmasının asıl sebebi tüccarlar başı boşluğu ve önüne gelenin fındık alım satım işine girmesi. İnsanların zayıflıklarından yararlanıyorlar. Bunu şöyle örneklendirebiliriz, fındık harmana çıktıktan sonra ilk satım aşamasında en düşük fiyatta oluyor. Sebebi insanların okullara çocuklarını gönderebilmeleri için paraya ihtiyacının olması. Genellikle bu satışlar Eylül ve Ekim aylarına tekabül ediyor” diyor.
Halkın mecburiyetiyle serbest piyasa yaşandığını söyleyen Temel “Serbest piyasayı destekleyen en büyük etken de denetimsizlik” diye ekliyor.
Fındık fiyatlarının belirlenirlen üreticinin giderlerinin de hesaba katılması gerektiğini belirten Temel, şöyle devam ediyor:
“TMO’nun 54 TL olarak belirlediği fındık ücretine aslında çiftçiye verilen destekleme ve mazot desteği de dahil. Yıllardır ortalama 10 dönüm bir fındık bahçesine 1.500 ile 2000 TL arasında fındık destekleme ücreti yatırılıyor. 10 sene önce de bu ücret yatırılıyordu. Yani bu fiyat hiçbir zaman değişmedi.
“Dişe dokunur bir fiyat olmamasına rağmen ‘çiftçiye destek veriliyor’ adı altında prosedür icabı çiftçinin hesabına cüzi miktarlarda para yatırılıyor. Bu ücretle çiftçiden gübresini, ilacını, yakıtını, motor ve makine gibi ürünlerin de kullanılmasına teşvik ettiklerini düşünüyorlar.”
“Çoğu üreticinin tüccara borcu var”
Borçlu olan üreticinin fındığı düşük fiyatlara elinden çıkardığını ifade eden Giresunlu bir başka fındık üreticisi Turgut Dizman da şunları anlatıyor:
“Masul ilk toplandığı sıralar piyasada çok fındık oluyor. Piyasada çok fındık olduğunda tüccarlarlar fiyatı çok düşük tutuyor. Çoğu üreticinin de zaten tüccara borcu oluyor. Acelesi ve borcu olan üretici fındığı elinden hemen çıkarmak zorunda kalıyor. Bu durumda da zararına bir satış yapılıyor.”
Fındık satışının giderlerini karşılamadığını belirten Dizman “Fındığın yevmiyesi 350 TL. Gübresi, patozu zaten bunların hepsi ayrı bir masraf. Fındığı günün sonunda sattığımızda elimizde hiçbir şey kalmıyor.” diyor.
TIKLAYIN - Fındıkla yaşam: "Türkiye tekel ama tek başına geçim zor"
TMO kabuklu fındık alım esasları; Rutubet oranı: %6,5’e kadar, Sağlam iç fındık oranı: %40 ve üzeri, Buruşuk iç fındık oranı: %10 ve altı, Çürük ve bozuk iç fındık oranı: %3 ve altı, Yabancı madde oranı (taş, toprak vb.): %0,5 ve altı, Çatlak, kırık ve kabuklu fındık içerisinde bulunan iç fındık oranı: %5 ve altı, Bu kriterleri sağlayaman üreticilerin fındıkları geri gönderiliyor. Fındığını TMO’ya satamayan üretici ise serbest piyasada fındığını belirlenen fiyatların çok daha aşağısında satmak zorunda kalıyor. |
Türkiye’de fındık
Türkiye fındık üretiminde yüzde 61,32 ile dünyada ilk sırada yer alıyor. Fındık ihracatında ise 157 bin ton ile yine ilk sırada.
2021 Eylül - Ekim aylarında dolar 8-9 TL arasındaydı ve fındık serbest piyasada 26-27 TL’ye satılıyordu. Bu sene dolar 18 TL seviyesinde olmasına rağmen fındık serbest piyasada 46 liraya satılıyor. Geçen sene bir kilo fındık 3,5 dolarken bu sene 1 kilo fındık 2,4 dolardan satılıyor.
(MT/HA)
